تفکر طراحی

انسان برای آرامش و رفاه در زندگی به دنبال بهبود محیط پیرامون و ساخت ابزار بوده است.
هر آنچه در زندگی ساخته (از قاشق تا هواپیما) برای رفع نیازها و برطرف کردن مشکلاتش خلق کرده است.
این یعنی طراحی! یعنی قدرت حل مساله... طراح براساس دریافت‌هایش از محیط پیرامون و حل مشکلات به بهبود زندگی کمک می‌کند.

در این مطلب با تفکر طراحی، روش خلاقانه حل مساله‌ و درک و شناسایی آن‌ها آشنا می‌شویم، مسیری که هر طراحی برای ساخت و ایجاد محصول/سرویس در آن قدم برمی‌دارد.

تفکر طراحی (Design Thinking)، روشی بر پایه شهود و استدلال است که خلاقیت را در جهت حل مساله پرورش می‌دهد و نتایج علمی و کاربردی ارائه می‌دهد.

تفکر طراحی فرایندی پنج مرحله‌ای است.
همدلی > تعریف مساله > ایده‌پردازی > نمونه‌سازی > آزمون

۱. همدلی (Empathize)
اولین مرحله از فرآیند تفکر طراحی، دریافت درک همدلانه از مسئله‌ای است.
تا زمانی که درک درستی از کاربر نداشته باشیم چگونه می‌توانیم راه‌حل مناسبی برای برطرف کردن مشکلاتش ارائه دهیم. نبود شناخت کافی از کاربر باعث می‌شود طراح، فرضیات و ذهنیت از پیش‌ساخته‌شده ناشی از تفکر غالب را با سوءبرداشت به عنوان مساله‌ درنظر بگیرد و به جستجوی راه‌حلی بگردد که با نتیجه بخش نیست.
هرچند دانش، مهارت و تجربیات طراح ارزشمند است اما در این مرحله طراح باید به دور از پیش‌داوری و با ذهنی خالی و دیدی کنجکاو در جهت حل مشکل، برای شناخت و درک عمیق از الگوی رفتاری کاربر قدم برداریم.

قدم اول، همدلی است
- همراه شوید: با کاربران مصاحبه کنید و به گفتگو بنشینید. پرسش‌هایی را از قبل آماده کنید که آگاهی از آن‌ها شما را در جهت یافتن الگوهای رفتاری و مشکلات کاربر راهنمایی می‌کنند. اجازه دهید کاربر رفتارش را توضیح دهد. از سکوت و مکث‌های کاربر نترسید و کمی فاصله دهید تا آنچه در ذهنشان می‌گذرد آماده گفتن کنند. دلیل انجام توصیفاتشان را با «چرا؟» بپرسید تا بیشتر آنچه را در ذهنشان می‌گذرد توضیح دهند.
- رفتار کاربر را در واقعیت زندگی مشاهده کنید: رفتار کاربر را در موقعیت انجام فعالیت با دقت زیر نظر داشته باشیم. گاهی تناقض‌هایی در گفتار و رفتار کاربر است.
- آنچه را می‌بینیم و می‌شنویم ثبت کنیم

در روند مصاحبه دقت کنید:

• همراهی با کاربر، همزاد پنداری و درک مشکلات و نیازهای او هدف این مصاحبه است؛ پس مصاحبه را صمیمانه شروع کنید
• سوالات خود را تا حد امکان کوتاه و ساده بپرسید
• پرسش خود را با «معمولا / بیشتر» شروع نکنید
• پرسش‌ها نباید روی جوابی خاص، جهت‌گیری داشته باشند
• پاسخی برای پرسش القا نکنید
• کاربر را به روایت کردن تشویق کنید
• پرسش چراها برای درک دلیل یا ذهنیت کاربر
• به تناقض‌ها در گفتار و رفتار کاربر حساس باشید
• به نشانه‌های غیر گفتاری توجه کنید
• از مکث و سکوت در حیت پاسخگویی به سوال نترسید، سراغ سوال بعدی نروید و اندکی مجال دهید
• از هر نفر به صورت جداگانه در فضای کافی و مناسب سوال بپرسید
• آمادگی ثبت پاسخ‌ها را داشته باشید. از یک دفتر، ضبط‌صوت یا دوربین برای اینکار استفاده کنید
• علاوه بر کاربران دسته هدف، به سایر کاربران هم فرصت صحبت و شنیده شدن بدهید
• گاهی لازم است فراتر از مصاحبه، مدتی با آن‌ها زندگی و معاشرت کنیم تا به درک درستی از شرایط و موقعیت‌شان برسیم.
  

چه مواردی را ثبت کنیم؟
نقشه همدلی شامل چهار بخش است که جمع‌آوری داده‌ها را راحت‌تر می‌کند.

نقشه همدلی:
چه می‌گوید؟
چه می‌کند؟
چه فکری می‌کند؟
چه حسی دارد

* دانلود نقشه همدلی: نمونه کامل این نسخه برای پرینت را می‌توانید از کانال تلگرامی من به رایگان دریافت کنید: t.me/arianxdesign

تعریف مساله (define)

هرآنچه در مورد مخاطبان فهمیده‌اید، جمع‌آوری و پردازش کنید. از داده‌های بدست آمده به دنبال نکات مشترک باشید و از روابط آنها الگویی بسازید که اساس آن نیاز و مشکل را تعریف می‌کند.

بیانیه‌ای که اطلاعاتی را که در مورد مخاطبان جمع‌آوری کرده‌اید، خلاصه کرده و نیازهای آن‌ها را روشن می‌کند. راه‌حل یا راه‌حل‌های نهایی شما، بر مبنای این نقطه‌نظر شکل می‌گیرد.

بیانیه‌ی تعریف مسئله، نباید به عنوان آرزو یا نیاز تعریف شود.

مرحله‌ی تعریف مسئله، به طراحان کمک می‌کند ایده‌های بهتری در مورد خلق ویژگی‌ها، توابع و عناصری ارائه دهند که به حل مسئله منجر می‌شود؛ یا لااقل به کاربران اجازه می‌دهد مشکلات خود را حل کنند.

ایده‌پردازی(Ideate)
مرحله‌ی  سوم پروسه‌ی طراحی تفکر یعنی ایده‌پردازی، به آهستگی از تعریف مساله آغاز می‌شود. طراح در این مرحله با آگاهی از مشکل کاربرانش با سوال «چطور این مشکل را رفع کنم؟» به طرح ایده‌هایی برای پاسخ به سوال می‌رود.

• هدف از ایده پردازی
• قدم‌گذاشتن به فراسوی راه حل‌های بدیهی و درنتیجه گسترش توانایی‌‌های نوآوری
• مدیریت و کنترل‌کردن توانایی‌های همکاران و هم‌تیمی‌ها
• بررسی و جستجوی زمینه‌های پنهان مسئله
• ایجاد تنوع و انعطاف‌پذیری در گزینه‌های نو‌آورانه
• درنظر گرفتن راه‌حل‌های بدیهی، راهبری تیم و همکاران به فراسوی آن‌ها
• اندیشیدن، فراسوی قالب‌های فکری رایج
• ایده‌های ساده و بدیهی را از نظر دور نکنید
• توجه به خرد جمعی و هم‌اندیشی و همفکری

طوفان‌فکری:
یکی از روش‌های ایده‌پردازی برگزاری جلسات طوفان فکری است.

قصه‌پردازی:
قصه‌پردازی و سناریو سازی کمک می‌کند به تمامی جوانب به ایده‌ها بپردازید و آن را گسترش یا تصحیح کنید.
از تمامی جهات کارایی ایده را به چالش بکشید و نقاط پنهان را کشف کنید.

نمونه‌سازی(prototype)
چرا نمونه‌/ مدل‌سازی:
نمونه جهت ارتباط برقرارکردن طراحی و تولید می‌شود. هر آنچه یک ابزار (راهکار) را توضیح دهید نمی‌توان به اندازه یک نسخه قابل لمس و مشاهده با کاربر ارتباط برقرار کند. مهم است این نمونه نسخه‌ای ساده و ارزان ساخته شود تا در صورت عدم کارایی زمان و هزینه چندانی از دست نداده باشیم.

آزمون(Test)

از کاربر بخواهیم تا نمونه اولیه یا پروتوتایپ کار کند و تجربه‌اش را با ما مطرح کند و با سایر محصولات مشابه یا نمونه قبلی مقایسه کند.
در نهایت نتایج آزمون را جمع‌بندی و طرح را بهبود دهیم.
نشان دهیم، حرف نزنیم

ایده‌ها و راهکارها را مقایسه کنید و نتایج را بهبود دهید.
اگر قبول داشته باشیم هیچ چیزی کامل نیست، پس در هر سطحی راهکار ما قابل بهبود است. تفکر طراحی پروسه‌ای خطی نیست و در هر مرحله و هر نسخه از راه‌حل امکان بهبود و تکرار فرایند می‌باشد.

-------
متشکرم که تا پایان این مطلب همراه بودین
امیدوارم در تلاشم برای شرح مختصر «تفکر طراحی» که دنیای وسیعی داره موفق بوده باشم.

با لایک، معرفی و اشتراک‌گذاری این مطلب به من انرژی می‌دین.
همچنین نظرات دلگرم کننده و پیشنهاداتون موجب دلگرمی منه.
با بوکمارک کردن، این پست را به‌عنوان یک راهنمای جیبی و دستورالعمل «تفکر طراحی» همیشه همراه داشته باشید.

آشنایی با شما باعث افتخاره :) می‌تونین با من از طریق لینک زیر در ارتباط باشید:
il.ink/arian

آرین مقبلی | شهریور ۱۳۹۸