تماشای جهان از دریچه‌ای ۱۳ میلیارد ساله؛ نخستین تصویر ارسالی از تلسکوپ جیمز وب منتشر شد

سرانجام روز دوشنبه ۱۱ ژوئیه (۲۰ تیر) طی مراسمی در کاخ سفید و با حضور جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا از نخستین عکس ارسالی تلسکوپ جیمز وب رونمایی شد.

این تصویر که نمایی خیره‌کننده از پهنۀ کیهان را نشان می‌دهد، گروه عظیمی از خوشه‌های کهکشانی باستانی و کم‌نور را به تصویر می‌کشد که بیش از ۱۳ میلیارد سال پیش در آغاز تولد جهان به وجود آمده‌اند و پیش از این هرگز دیده نشده بودند. اخترشناسان برای بیش از ۳۰ سال و از زمان آغاز پروژه ساخت تلسکوپ جیمز وب انتظار چنین لحظه‌ای را می‌کشیدند.

بیل نلسون، رئیس‌ ناسا درباره عکس منتشر شده گفت: «این عمیق‌ترین تصویری است که تاکنون از جهان ما گرفته شده است... نسبت این تکه از آسمان به کل جهان، همچون نسبت یک دانه شن در نوک انگشتان یک انسان به کل زمین است.»

این عکس که توسط دوربین فروسرخ نزدیک جیمز وب گرفته شده، متشکل از تصاویر متعددی است که در طول موج‌های مختلف نور در طول ۱۲.۵ ساعت گرفته شده‌اند. گرفتن چنین عکسی توسط تلسکوپ فضایی «هابل» هفته‌ها طول می‌کشید.

ناسا اعلام کرده است حدود ساعت ۱۶ روز سه‌شنبه به وقت ایران تصاویر رنگی با وضوح بالای دیگری را نیز منتشر خواهد کرد.

پیش‌تر یک کمیته بین‌المللی تصمیم گرفته بود که این تصاویر علمی تمام رنگی، به سحابی کارینا یا «شاه‌تخته» که ابر عظیمی از غبار و گاز در فاصله ۷۶۰۰ سال نوری زمین است همچنین سحابی ان‌جی‌سی ۳۱۳۲ یا «حلقه جنوبی» که ستاره در حال مرگی را در فاصله ۲ هزار سال نوری از ما احاطه کرده، اختصاص داشته باشند.

سحابی «شاه‌تخته» به دلیل ستون‌های سر به فلک کشیده‌اش، که شامل «کوه اسرارآمیز» می‌شود، یک قله کیهانی به طول سه سال نوری است که قبل از این در تصویری نمادین توسط تلسکوپ هابل شکار شده بود.

سیاره گازی غول‌پیکر WASP-96 b نیز که یکی دیگر از اهداف جیمز وب تعریف شده است در فاصله هزار و ۱۵۰ سال نوری از زمین قرار دارد و جرم آن تقریبا نصف سیاره مشتری در منظومه شمسی است. یک خوشه کهکشانی شامل پنج کهکشان به نام «پنج‌قلوی استفان» در فاصله ۲۹۰ میلیون سال نوری از زمین نیز یکی دیگر از اهداف جیمز وب برای نخستین تصویربرداری از عمق کیهان بوده است.

این اهداف توسط یک کمیته بین‌المللی شامل اعضای ناسا، آژانس فضایی اروپا، آژانس فضایی کانادا و موسسه علمی تلسکوپ فضایی در بالتیمور آمریکا انتخاب شده‌اند.

اریک اسمیت، دانشمند ارشد بخش اخترفیزیک ناسا و از مسئولان پروژه جیمز وب گفت: «هدف اولیه تلسکوپ این بود که نخستین ستاره‌ها و کهکشان‌های جهان را ببیند یا به عبارتی جهان را برای اولین بار پس از روشن شدن چراغ‌ها تماشا کند».

در این تصویر، خوشه کهکشانی اس‌ام‌ای‌سی‌اس ۰۷۲۳ همان‌طور که ۴.۶ میلیارد سال پیش پدیدار شده است به چشم می‌خورد. جرم این خوشه کهکشانی در حال بزرگ‌نمایی اجرام دورتر پشت‌سر خود است؛ پدیده‌ای که به عنوان عدسی یا ذره‌بین گرانشی شناخته می‌شود.

در این عکس که اولین میدان عمیق وب به شمار می‌رود، برخی کهکشان‌ها به صورت نقاط نورانی ظاهر شده‌اند در حالی که برخی دیگر خمیده به نظر می‌رسند، چرا که در سفر طولانی خود در زمان، توسط نیروی گرانش منحرف شده‌اند

جیمز وب بزرگترین و قدرتمندترین رصدخانه نجومی است که تا کنون سیاره زمین را ترک کرده است. این تلسکوپ که از پیشرفته‌ترین فناوری‌ها بهره می‌برد با بودجه ۱۰ میلیارد دلاری خود گران‌ترین دستگاهی است که تاکنون در این زمینه طراحی و ساخته شده است.

تلسکوپ فضایی جیمز وب هفت تن وزن دارد و به افتخار جیمز ادوین وب، مدیر برنامه‌های دهه شصت ناسا نامگذاری شده است. این دستگاه صد برابر از تلسکوپ هابل قویتر است، گرچه دانشمندان با توجه به تفاوت‌ها در کارکرد این دو دستگاه از مقایسه این دو خودداری می‌کنند.

قابلیت‌های مادون قرمز وب به آن اجازه می‌دهد تا بهتر از هر تلسکوپ دیگری به سمت زمان آغاز جهان یا بیگ بنگ که ۱۳.۸ میلیارد سال پیش اتفاق افتاد نگاه کند. پیش‌بینی می‌شود ماموریت جیمز وب ۱۰ سال به طول بینجامد، با این حال این تلسکوپ دارای قابلیت تامین سوخت اضافی برای عملیات ۲۰ ساله است.

این تلسکوپ در تاریخ ۲۵ دسامبر سال گذشته به فضا پرتاب شد.