اینترنت برای عوام

توی خانه یا محل کار پشت لپتاپ نشسته‌اید. لپ‌تاپ هم از طریق مودم وای‌فای به اینترنت وصل است. بساط چای و قهوه و نسکافه هم احتمالا در چندمتری‌تان برپاست و آماده هستید که شیرجه بزنید داخل دنیای اینترنت، حالا یا قصدتان تفریح و سرگرمی و چرخیدن در وب‌سایت‌های مختلف به جای گشتن در خیابان‌ها در این هوای آلوده است یا کار و درآمدتان لنگِ اینترنت است و یا یک کار اداری و مالی دارید و ترجیح می‌دهید مثل یک شهروند محترم الکترونیک از همین داخل خانه کارتان را سر و سامان بدهید.

مرورگر محبوب خودتان را باز می‌کنید (ترجیح می‌دهم وارد دعوای کروم و موزیلا و اُپرا و ... نشوم، فقط حدس می‌زنم و امیدوار هستم که مرورگر محبوب‌تان اینترنت اکسپلورر نباشد)، آدرس وب‌سایت مدنظرتان را در نوار آدرسی که آن بالا جا خوش کرده وارد می‌کنید (فعلا فرض را بر این گذاشتیم که سراغ موتورهای جست‌وجو نرفته‌اید و آدرس وب‌سایت دلخواه‌تان را دقیق می‌دانید). بسته به نوع اینترنت‌تان و جایی که زندگی می‌کنید، بعد از چند میلی‌ثانیه تا چند دقیقه محتوای متنی و تصویری و صوتی آن صفحه روی نمایشگر شما نشان داده می‌شود. اما در این بین چه اتفاقی افتاده است؟

بیایید کمی دقیق‌تر به این موضوع نگاه کنیم: تنها کاری که شما انجام می‌دهید، وارد کردن آدرس یک دامنه است؛ آن هم آدرسی که با استاندارهای خاصی نوشته شده، مثلا می‌نویسید Virgool.io. خب بعدش چه؟

جهان‌وطن واقعی تویی

حقیقتش این است که کلِ کلِ اینترنت در یک‌جا جمع نشده و هر صفحه‌ای از آن ممکن است در یک گوشه از این عالم منتظر پیامی باشد تا سریع خودش را برساند دست صاحب پیام. در واقع هر صفحه از اینترنت روی یک سیستم کامپیوتری است و وقتی شما با آن صفحه حرف می‌زنید، آن دست پشت پرده همان سیستم کامپیوتری است که جواب‌تان را می‌دهد و درخواست‌های مشروع‌تان را اجابت می‌کند. برای اینکه این سیستم‌های پراکنده در سراسر جهان بتوانند همدیگر را پیدا کنند، به هرکدام از آنها یک نشانی نسبت می‌دهند که خارجی‌ها بهش می‌گویند IP.

پس اولین قدم برای دسترسی به یک صفحه دانستن IPآن است ولی ما راحت‌طلبان تاریخ این کره خاکی ترجیح می‌دهیم به جای مشتی عدد پرت‌وپلا با زبان خودمان آدرس بدهیم. همین می‌شود که آدرس صفحات اینترنت چیزهای بامسمایی هستند و راحت می‌توان فهمیدشان. سوالی که اینجا مطرح می‌شود این است که چطور از یک آدرس به یک IP می‌توان رسید؟

هنوز هم به دفترچه‌تلفن نیاز داریم

اینجاست که موجوداتی به اسم DNSسروکله‌شان پیدا می‌شود. DNSها در واقع دفترچه تلفن‌هایی هستند که آدرس صفحه را بهشان می‌دهیم و آنها IPسیستم موردنظر را برایمان پیدا می‌کنند. جالب آنجاست که یکی از راه‌های فیلتر کردن یک وب‌سایت هم فیلتر کردن DNSای‌ست که IPآن را بلد است و در ایران از این روش هم برای فیلتر کردن وب‌سایت‌های خاک‌برسری استفاده می‌شود؛ اگرچه به تعداد آدم‌ها روش هست برای فیلتر کردن اینترنت و از آن طرف به تعداد ملائکه راه برای دور زدن فیلتر و رسیدن به شهری که پشت دیوارهاست!

پستچی‌ها محض رضای خدا کار می‌کنند؟

حالا شما آدرس یک صفحه را وارده کرده‌اید و منتظر هستید که آن صفحه جلوی چشم‌تان پدیدار شود. در واقع شما یک پیام برای سیستمی که آن آدرس را در اختیار دارد فرستاده‌اید. این پیام از طریق یک‌سری پستچی به دست گیرنده می‌رسد که به این پستچی‌ها روتر گفته می‌شود. در واقع اول مرکزی که به شما خدمات اینترنت ارائه می‌دهد یا همان ISP، پیام شما را دریافت کرده، به کمک DNS، IPموردنظر را پیدا می‌کند و پیام شما را به اولین روتر دم دستش که در مسیر گیرنده پیام قرار دارد می‌دهد و آن روتر هم به روتر بعدی تا برسد دست گیرنده نهایی.

هر ملتی زبان خودش را دارد

وقتی پیام به دست سیستمی که پشت صفحه دلخواه شما قرار دارد می‌رسد، جواب متناسب با پیام شما را از همین طریق به دست‌تان می‌رساند. پیام‌هایی که در اینترنت در قالب صفحات وب فرستاده می‌شود و مرورگر آنها را نشان می‌دهد، به زبان HTMLاست و مرورگر شما هم پیام‌تان را به این زبان تبدیل می‌کند و برای گیرنده می‌فرستد و هم پیام دریافتی را که کد HTML است ترجمه می‌کند به متن و عکس و صوت و به شما نشان می‌دهد.

شاید شما و بغل‌دستی‌تان یک آدرس داشته باشید!

مراکز ارائه‌دهنده خدمات اینترنت یا ISPها به هریک از کاربران خودشان یک IPاختصاص می‌دهند تا بر اساس آن بتوانند هر پیام را به دست صاحبش برسانند. البته هر کاربر لزوما یک IP منحصر به فرد ندارد و مثلا یک مودم که در یک محیط کار اشتراکی قرار دارد ممکن است یک IPداشته باشد ولی خودش IPهای داخلی را به کاربران اختصاص دهد و پیام‌های دریافتی را متناسب با آن IPها بین‌شان توزیع می‌کند.

ردتان را می‌زنند

البته هر وب‌سایتی که شما به آن وارد می‌شوید، می‌تواند اطلاعاتی را درباره شما به صورت رمزنگاری‌شده و در قالبی به اسم کوکی از طریق مرورگر ذخیره نماید تا در دفعه‌های بعدی صفحه را متناسب با این اطلاعات برایتان بارگذاری نماید. بدیهی است که هر وب‌سایت کوکی مختص خودش را دارد و نمی‌تواند به کوکی‌های وب‌سایت‌های دیگر دسترسی داشته باشد. مرورگر شما هم از طریق همین کوکی‌ها متوجه می‌شود که شما قبلا در یک وب‌سایت به عنوان کاربر عضو وارد شده‌اید و در بازدید بعدی هم شما را به صورت وارد شده نگه می‌دارد.