اختلال شخصیت اسکیزویید / بخش سوم

دو قسمت قبل، در اصل مقدمه‌ای بود برای این قسمت. اینجا به سراغ موضوع اصلی این مقاله یعنی اختلال شخصیت اسکیزویید می‌رم. از الان تا پایان مقاله برای راحتی خودمون در بیشتر مواقع بجای عبارت «اختلال شخصیت اسکیزویید» یا فقط میگم «اسکیزویید» یا میگم «SPD» که مخفف معادل انگلیسی هستش.

اختلال شخصیت اسکیزویید چیست؟

یکی از ده مورد اختلال شخصیت که قبلا صحبت کردیم، اختلال شخصیت اسکیزوییده، یک وضعیت سلامت روان «پیچیده» که «اغلب اشتباه درک شده». اسکیزویید در دسته اختلالات شخصیتی خوشه اول یا «A» قرار داره.

جدایی از روابط اجتماعی:

من به عنوان یه اسکیزویید «علاقه‌ محدودی به ایجاد روابط نزدیک با دیگران دارم» و این گاها در رفتار من خیلی بارزه. من در بیشتر مواقع «از تعاملات اجتماعی دوری می‌کنم»، «ترجیح میدم تنها باشم» و «تمایل کمی برای صمیمیت یا ارتباط عاطفی با دیگران نشون می‌دم».
در حالی که خیلی‌ها ممکنه از گذروندن وقت با دوستان و خونواده‌شون لذت ببرن، من به عنوان یک SPD، ممکنه در مورد معاشرت بی‌تفاوت یا بی‌علاقه به نظر برسم یا اون رو خسته کننده بدونم. من فعالیت‌هایی رو که میشه به تنهایی انجام داد رو در اولویت قرار می‌دم.

بیان عاطفی محدود:

منِ اسکیزویید، علاوه بر «بی‌میلی به تعامل اجتماعی»، تمایل به «بیان عاطفی محدودی دارم»، یعنی چی؟

من گاها در تعاملاتم با دیگران «سرد یا بی‌علاقه یا بی‌احساس» به نظر می‌رسم (دقت کنید صرفا به نظر می‌رسم) و ممکنه رفتارم تلاش بیش از حد در «انتقال احساساتم» دیده بشه. قطعا، این ارتباط با من رو در سطح عاطفی، چالش برانگیز می‌کنه و بسیار منجر به «احساس انزوا و تنهایی» برای من میشه، بخصوص وقتی در تجربهٔ طیف کاملی از احساسات هم مشکل دارم.

فعالیت‌های انفرادی:

یکی دیگه از ویژگی‌های کلیدی SPDها، ترجیح دادن فعالیت‌ها و سرگرمی‌های انفرادیه. فعالیت‌هایی که می‌تونن به تنهایی انجام بشن برای من آرامش دهنده‌اند، مانند مطالعه کردن، پادکست شنیدن، فیلم دیدن، بازی‌های ویدیویی یا انجام فعالیت‌های هنری. بسیاری از افراد ممکنه از گذراندن وقت‌شون با دیگران یا شرکت در فعالیت‌های اجتماعی لذت ببرند، اما ما اسکیزوییدها زمانی که تنها هستیم احساس راحتی و رضایت می‌کنیم.

بی‌تفاوتی به تعریف و تمجید:

بی‌تفاوتی نسبت به ستایش یا انتقاد یکی دیگه از ویژگی‌های منه. SPD بودن به معنای خجالتی یا درونگرا بودن نیست! افراد مبتلا به SPD معمولاً به تأیید یا عدم تأیید اجتماعی اهمیت نمی‌دن. پس نباید انتظار واکنش خاصی از من اسکیزویید در برابر تعریف و تمجید یا انتقاد داشته باشید.

حفظ شغل:

اسکیزویید بودن می‌تونه حفظ شغل، حفظ دوستی‌ها یا ایجاد روابط عاشقانه رو برای ما دشوار کنه. با این حال، برخی از افراد مبتلا به SPD می‌تونن در مشاغلی که به حداقل تعامل اجتماعی نیاز دارن، به خوبی عمل کنن. برای همینه که من در فریلنسر بودن بهتر عمل می‌کنم تا کارمندی و این یکی از موضوعات جلسات درمان من با روان‌درمانگرم هم بوده.

نکته مهم:
«اختلال شخصیت اسکیزویید» با وجود تشابه نام‌، با «اسکیزوفرنی» یکسان نیست. افراد مبتلا به اسکیزوفرنی ممکنه «توهم، هذیان و تفکر آشفته» را تجربه کنند، اما افراد اسکیزویید این علائم را ندارند. در عوض، ویژگی‌های اولیه SPD حول «انزوای اجتماعی»، «بی‌تفاوتی عاطفی» و «ترجیح دادن به تنهایی» می‌چرخه.

علت بروز اختلال:

یکی از سوالات مهم اینه که علت اختلال شخصیت اسکیزویید چیه؟
علت دقیق SPD هنوز به خوبی شناخته نشده، اما عوامل متعددی در این زمینه دخیل هستن:
اول) عوامل ژنتیکی: ممکنه استعداد ژنتیکی برای ایجاد SPD در فرد وجود داشته باشه.
دوم) عوامل محیطی: تجارب دوران کودکی، مانند بی‌توجهی عاطفی یا سوء استفاده، ممکنه در این پیشامد نقش داشته باشه.
سوم) عوامل بیولوژیکی: تفاوت در عملکرد و ساختار مغز هم ممکنه به ایجاد SPD کمک کنه.

تشخیص بیماری:

تشخیص اسکیزویید چالش برانگیزه، چون علائمش با سایر شرایط سلامت روان مانند «افسردگی» یا «اختلال اضطراب اجتماعی» همپوشانی داره. روان‌درمانگر حرفه‌ای معمولاً برای تشخیص دقیق SPD، ارزیابی کاملی از جمله «مصاحبه دقیق» و «ارزیابی علائم و تاریخچهٔ اون‌ها» و … انجام می‌ده.

توضیح تخصصی:
معیارهای راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) اغلب برای تشخیص استفاده می شود.

درمان بیماری:

درمان SPD هم چالش برانگیزه چون فرد اسکیزویید به «تنهایی» و «عدم علاقه به ایجاد رابطه‌ها» علاقه داره.
لازمهٔ درمان اسکیزویید مراجعه به روان‌درمانگره، که به فرد کمک می‌کنه یاد بگیره چگونه «تعاملات اجتماعی» داشته باشه و «بیان عاطفی» خودشو بهبود بده.
دارو معمولاً درمان اولیه نیست ولی گاهی لازمه مث من با توصیه روان‌درمانگر به روان‌پزشک مراجعه کرده و داروهایی برای کمک به «مدیریت علائمی مانند افسردگی یا اضطراب» که می‌تونه با اسکیزویید همراه باشد، دریافت کنی.
حمایت دوستان و اعضای خانواده نقش خیلی مهمی در کمک به فرد SPD داره تا احساس ارتباط و حمایت بیشتری داشته باشه.

توضیح تخصصی:
روان درمانی، به ویژه درمان شناختی رفتاری (CBT) و سایر اشکال گفتار درمانی می‌تواند به افراد مبتلا به SPD کمک کند تا مکانیسم‌های مقابله‌ای را برای موقعیت‌های اجتماعی ایجاد کنند و بیان عاطفی خود را بهبود بخشند.

اسکیزویید یک بیماری مزمن هست، به این معنی که معمولاً در طول زندگی فرد باقی می‌مونه. با این حال، با درمان و حمایت مناسب، افراد مبتلا به SPD می تونن زندگی رضایت بخشی داشته باشن و عملکرد اجتماعی خودشونو بهبود بدند.

من سامان هستم و در پست بعدی به بررسی آمار جهانی اسکیزویید می‌پردازم.

پ.ن.۱: این یک نمای کلی ساده شده است. SPD می تونه از نظر شدت از فردی به فرد دیگر متفاوت باشه.

پ.ن.۲: داشتن علایمی که در این مطلب گفته شد لزوما به معنای ابتلا به اختلال شخصیت اسکیزویید نیست. تشخیص اختلالات شخصیت بر عهده روان‌درمانگر است.

پ.ن.۳: تشابه زیادی میان علایم اسکیزویید و سایر اختلالات شخصیتی و روانی وجود دارد. همینطور که تفاوت‌های زیادی وجود دارد.

پ.ن.۴: من روانشناس یا متخصص اختلالات شخصیتی نیستم. من صرفا تجربیات و مطالعات خودم رو با شما به اشتراک می‌ذارم. به امید اینکه کمک کننده باشه.

پ.ن.۵: این مطالب با همکاری ابزارهای هوش مصنوعی گردآوری و توسط من ویرایش و تدوین شده است.

برخی از منابع:

1. Conversation with Chat Smith (GPT-4)
2. Conversation with Google Gemini
3. Conversation with Microsoft Copilot (GPT-4)
4. https://www.verywellhealth.com
5. https://psychcentral.com
6. https://psycnet.apa.org
7. https://link.springer.com
8. https://link.springer.com
9. https://en.wikipedia.org

تاریخ انتشار بخش سوم: ۲۹ تیر ۱۴۰۳

راه‌های ارتباطی با من:
ایمیل: samanvaziri89@gmail.com
لینکداین: https://www.linkedin.com/in/iamvaziri
تلگرام: https://telegram.me/iamvaziri
ایکس (توییتر): https://twitter.com/samanvaziri89
اینستاگرام: https://instagram.com/vazirithedesigner