رابطه علم و مذهب از دید ماکس پلانک و هایزنبرگ، بنیانگذاران فیزیک کوانتومی

ماکس کارل ارنست لودویگ پلانک (به آلمانی: Max Karl Ernst Ludwig Planck) (زاده ۲۳ آوریل ۱۸۵۸ – درگذشته ۴ اکتبر ۱۹۴۷) یکی از مهم‌ترین فیزیک‌دانان آلمانی بود. او را پدر نظریهٔ کوانتوم می‌نامند. در سال ۱۹۱۸ آلبرت اینشتین، نیلز بور و ارنست رادرفورد، که همگی مستحق کسب جایزه نوبل بودند، با توافق پلانک را مستحق‌ترین شخص برای کسب این افتخار دانستند. بدین ترتیب پلانک به اخذ جایزهٔ نوبل نائل آمد و استاد دانشگاه برلین گردید.

نظر پلانک درباره رابطه علم و مذهب

هیچ تقابل واقعی میان دین و علم نمیتواند وجود داشته باشد. زیرا یکی مکمل دیگری است. به نظر من، هر انسان جدی و متفکری متوجه می شود که اگر تمامی قوای روح انسان با هم در تعادل و هماهنگی کامل عمل کنند، باید عنصر دینی در طبیعت خود، شناخته شده و پرورش یافته باشد. در واقع، اینکه بزرگترین متفکران در تمامی اعصار، دارای روحی عمیقاً مذهبی بوده اند، امری تصادفی نیست.

"Science cannot solve the ultimate mystery of nature. And that is because, in the last analysis, we ourselves are a part of the mystery that we are trying to solve." ~ Max Planck

علم نمی تواند راز نهایی طبیعت را حل کند. و این بدان دلیل است که در آخرین تحلیل، ما خود بخشی از رازی هستیم که در تلاش برای حل آن هستیم." ~ ماکس پلانک

توصیف خداوند به عنوان ذهن آگاه و هوشمند

همه مادّه ها فقط به واسطه ی نیرویی منشأ می گیرند و وجود دارند... ما باید پشت این نیرو، وجود یک ذهن آگاه و هوشمند را فرض کنیم. این ذهن آگاه، ماتریس و نگهدارنده همه مواد است.

سخن بسیار معنادار اینشتین در ستایش پلانک

اینشتین در سال ۱۹۳۲ در ستایش‌ ماکس پلانک نوشت: «انسان‌های زیادی عمر خود را وقف علم می‌کنند اما آن‌ها همه به خاطر خودِ علم آن کار را نمی‌کنند. عده‌ای برای آن به معبد علم می‌آیند که علم به آن‌ها فرصت بروز استعدادهای ویژه‌شان را می‌دهد. برای این گروه علم گونه‌ای ورزش است که آن‌ها از تمرین در آن به وجد می‌آیند، مانند آن ورزشکاری که از تمرین دادن به ماهیچه‌های قوی خود شاد می‌شود. گروه دیگری از انسان‌ها به معبد علم می‌آیند به آن امید که از این کار، اندوخته مفیدی بیندوزند. این عده تنها از آن رو سر از کار علمی درمی‌آورند که شرایط، گزینش حرفه انتخابی را، به حسب اتفاق، پیش روی آن‌ها نهاده‌است. اگر شرایط حاکم بر آن گزینش، به گونه دیگری بود، آن‌ها ممکن بود سیاست‌مدار یا مدیر تجاری بشوند. چنانچه پیش آید که خدا فرشته‌ای از فرشتگان خود را برای بیرون راندن گروه‌هایی که نام بردیم از معبد به پایین بفرستد، بیم آن دارم که معبد از بن خالی شود. با این حال هنوز شمار اندکی از عابدان در آن باقی خواهند ماند برخی از زمان‌های گذشته و برخی از عصر خود ما. پلانک ما جای در گروه اخیر دارد و از این روست که ما همه او را دوست داریم.»

ورنر هایزنبرگ

وِرنِر کارل هایزِنبرگ (به آلمانی: Werner Karl Heisenberg) (زاده ۵ دسامبر ۱۹۰۱ – درگذشته ۱ فوریه ۱۹۷۶) فیزیک‌دان نامدار آلمانی، برندهٔ نوبل فیزیک، و از پیشگامان فیزیک کوانتومی بود. او از اثرگذارترین دانشمندان در فیزیک نوین به‌شمار می‌رود.

معرفی و لینک دانلود کتاب جزء و کل نوشته هایزنبرگ

«جزء و کل» یکی از نوشته‌های هایزنبرگ است. این کتاب، خاطرات هایزنبرگ را دربردارد. برای مثال دربردارندهٔ چگونگی پیوستنش به دانشکدهٔ فیزیک دانشگاه مونیخ، آشنایی‌اش با نیلز بور، رفتار هایزنبرگ در زمان رایش سوم، بحث‌های علمی و فلسفی با افراد، و بسیاری از گوشه‌های زندگی این دانشمند بزرگ است.

این کتاب به فارسی ترجمه شده و مرکز نشر دانشگاهی آن را منتشر کرده‌است. مطالعه این کتاب برای علاقه مندان فلسفه علم و فلسفه فیزیک کوانتوم توصیه میگردد.

لینک دانلود کتاب جزء و کل