نـقش شـورای عـالـی فـضای مـجـازی ایـران در تحقق بیانیه گام دوم انقلاب جمهوری اسلامی
بیانات مقام معظم رهبری (مدظله العالی) در نوروز سال1399 :
قوّت در فضای مجازی حیاتی است؛ امروز فــضای مــجازی حــاکم بــر زندگـی انسانها است در همه‌ی دنیا؛ و یک عدّه‌ای همه‌ی کارهایشان را از طریق فضای مجازی پیش میبرند؛ قوّت در این [زمینه] حیاتی است.
گلایه مقام معظم رهبری
این فضای مجازی امروز از فضای حقیقیِ زندگی ما چند برابر بزرگ‌تر شده؛ بعضی‌ها اصلاً درفضای مجازی تنفّس میکنند؛ اصلاً آنجا تنفّس میکنند، زندگی‌شان در فضای مجازی است. جوانان هم سروکار دارند با فضای مجازی، با انواع و اقسام چیزها و کارها، با برنامه‌های علمی‌اش، با اینترنتش، با شبکه‌های اجتماعی‌اش، با مبادلات و امثال اینها سروکار دارند؛ خب، اینجا لغزشگاه است. هیچ‌کس نمیگوید آقا جادّه نکش. اگر شما در یک منطقه‌ا ی جادّه‌ای لازم دارید، خیلی خب، جادّه بکش، جادّه‌ی اتوبان هم بکش امّا مواظب باش! آنجایی که ریزش کوه محتمل است، آنجا محاسبه‌ی لازم را بکنید. ما به دستگاه‌های ارتباطی خودمان، به مجموعه‌ی وزارت ارتباطات و شورای عالی مجازی – که بنده از آن هم گله دارم – سفارشمان این است.
ما نمیگوییم این راه را ببندید؛ نه، اینکه بی‌عقلی است. یک کسانی نشسته‌اند، فکر کرده‌اند، یک راهی باز کرده‌اند به‌عنوان این فضای مجازی و به قول خودشان سایبری؛ خیلی خب، از این استفاده کنید منتها استفاده‌ی درست بکنید؛ دیگران دارند استفاده‌ی درست میکنند؛ بعضی از کشورها طبق فرهنگ خودشان این دستگاه‌ها را قبضه کرده‌اند. ما چرا نمیکنیم؟ چرا حواسمان نیست؟ چرا رها میکنیم این فضای غیرقابل کنترل و غیرمنضبط را؟
(مقام معظم رهبرى: ١٣٩٥/٢/١٣)
گزیده‌ای از تأکیدات مهم رهبری درباره مدیریت فضای مجازی
ایشان در سال 1400 فرمودند: «دشمنان از فضای مجازی حداکثر استفاده را میکنند. متأسفانه در فضای مجازی کشور ما آن رعایت‌های لازم با وجود آنهمه تأکیدی که داشته‌ام، صورت نمی‌گیرد و در یک جهاتی واقعاً «ول» است. باید کسانی که مسئول هستند حواسشان باشد.»
ایشان در دیدار با نمایندگان یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی فرمودند: «مسئله مدیریت فضای مجازی جزو مسائل مهم ما است. این مسئله، مسئله بلندمدت هم نیست بلکه مسئله کوتاه‌مدت و میان‌مدت و جزو مسائل نزدیک ما است که باید به آن توجه شود. امثال اینها مسائل کلیدی‌ای وجود دارد. توجه کنید دچار حاشیه‌ها نشوید، دچار مسائل فرعی و بی اولویت نشوید.»
ایشان تاکید کردند: «ما نمی‌توانیم مردممان را که با فضای مجازی ارتباط دارند، بی‌پناه رها کنیم در اختیار آن مدیری که دارد پشت پرده، فضای مجازی را اداره می‌کند. عوامل مسلط بین‌المللی در این زمینه‌ها از لحاظ خبردهی، خبررسانی، تحلیل داده‌ها و امثال گوناگون به شدت فعال هستند: هزاران کار دارد روی فضای مجازی انجام می‌گیرد.»
تعریف مفاهیم کلیدی
فضای مجازی از تركیب دو واژه فضا و مجازی تشكیل شده است. از نظر معنایی واژه فضا كاربردهای مختلفی دارد.
گاهی فضا و عرصه ظاهرا نامتناهی فراسوی جو زمین و بین ستارگان اطﻼق میشود كه ماهیت مادی و فیزیكی دارد
گاهی قلمرو سه بعدی محل استقرار چیزی یا موضوعی
گاهی قلمرو انتزاعی یا واقعی كه چیزی را به آن نسبت میدهند، نظیر فضای فكری و معنوی
گاهی نیز از آن به ی به فاصله بین دو چیز تعبیر میشود (حافظنیا،١٣٩٤: 7)
• آنچه امروز در فضای نخبگانی کشور ما به عنوان فضای مجازی شناخته میشود همان چیزی است که در غرب به عنوان فضای سایبری معرفی شده است. (فضای مجازی = فضای سایبری)
• آنچه در فضای عرفی کشور ما به عنوان فضای مجازی شناخته میشود مفهوم محدودی از شبکه‌های اجتماعی عمدتاً هم برداشتی صرفاً با کارکردهای رسانه‌ای از امثال تلگرام، توئیتر و اینستاگرام و … است.
• آنچه که در غرب به معنای فضای مجازی شناخته میشود اعم از واقعیت مجازی و فضای سایبری است.
• شبکه عبارت است از اتصال ماشین‌های برآمده از فناوری اطلاعات توسط فناوری ارتباطات (مثل اینترنت)
رابطه فضای واقعی با فضای مجازی و فضای سایبر
از دهه ۱۹۵۰ که اولین رایانه‌های تجاری ساخته شد، اولویت‌های سازمان اطلاعات ایالات‌متحده مبنی بر شست و شوی مغزی و کنترل ذهنی منجر به تزریق بودجه پژوهشی بسیاری در حوزه بین‌رشته‌ای مطالعات زیستی و سایبرنتیک شد. از همین‌رو کنفرانس‌های میسی در دهه ۱۹۵۰ به سمت پژوهش‌های علمی در حوزه هوش مصنوعی و تولید برنامه‌های رایانه‌ای مرتبط با سایبرنتیک شد. از اوایل دهه ۱۹۶۰ و طی جنگ سرد، سرمایه‌گذاری شوروی نیز بر روی سایبرنتیک آغاز شد و آمریکایی‌ها در این رقابت مجموعه‌ای از مؤسسات و پژوهشگاه‌های سایبرنتیک را با عنوان «جامعه سایبرنتیک آمریکا» تأسیس کردند. بدین ترتیب در دهه ۱۹۶۰ پژوهش‌های سایبرنتیکی به‌صورت سازمان‌یافته‌ای توسعه پیدا کرد و در اواخر دهه ۱۹۶۰ منجر به تأسیس آزمایشگاه رایانه‌ای زیستی در دانشگاه ایلینویز شد. این ایده که انسان میتواند با ماشین تعامل داشته باشد و فضای ارتباطی انسانها میتواند بر بستر ماشین به وجود آید، زمینه شکل‌گیری مفهوم فضای سایبری شد. تا اینکه در اوایل دهه ۱۹۸۰ ویلیام گیبسون واژه فضای سایبری را برای اولین بار استعمال نمود.
راهبردهای گام دوم انقلاب با محوریت فضای مجازی
راهبرد اول، علم و پژوهش
مهمترین راه تولید علم ، استفاده از بستر فضای مجازی و فن آوریهای مرتبط با آن در چرخه مدیریت دانش و به اشتراک گذاری دانش و تجربه افراد نخبه در فن آوری‌هایی مانند هوش مصنوعی، بلاک چین، رمزارزها، واقعیت مجازی، واقعیت افزوده و ... است.
راهبرد دوم، معنویت و اخلاق
ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﻣﯽﺗﻮان از ﺟﺎﻣﻌﻪی ﻣﻌﻨﻮی ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ رﻓﺘﺎرﻫﺎی ﻣﺬﻫﺒﯽ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻓﺮاگیر ﺷﻮد و ﻓﻀﺎی ﻣﺠﺎﺯی ﺑﺴﺘﺮی ﺑسیار ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﺮای ﻓﺮاگیری رﻓﺘﺎرﻫﺎی ﻣﺬﻫﺒﯽ و انتقال ﻣﻌﻨﻮﯾﺖ ﻣﺤﺎﻓﻞ ﻣﺬﻫﺒﯽ و دﯾﻨﯽ اﺳﺖ.
راهبرد سوم، اقتصاد
ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﯾﺰی ﻫﻤﻪﺟﺎﻧﺒﻪ ﺩﺭ ﭼﺎﺭﭼﻮب سیاﺳﺖﻫﺎی ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻣﻘﺎﻭﻣﺘﯽ ﮐﺸﻮﺭ ﺑﺮﺍی ﺑﻬﺒﻮﺩ ﺷﺮﺍﯾﻂ ﮐﺴﺐ ﻭ ﮐﺎﺭ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻓﻀﺎی ﻣﺠﺎﺯی ﻭ ﺑﻬﺮﻩﮔیری ﺍﺯ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎی ﺍﺷﺘﻐﺎﻟﺰﺍﯾﯽ ﻭ ﻧیز ﺭﻭﻧﻖ ﻣﺤﺘﻮﺍ ،ﺧﺪﻣﺎﺕ ﻭ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﻋﺮﺻﻪ ،ﺑﺎﻋﺚ ﺩﺭﻭﻥﺯﺍﯾﯽ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﮐﺸﻮﺭ ،ﻣﻮﻟﺪ ﺷﺪﻥ ﻭ ﺩﺍﻧﺶبنیاﻥ ﺷﺪﻥ آﻥ ،ﻣﺮﺩﻣﯽ ﮐﺮﺩﻥ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻭ ﺩﻭﺭ ﺷﺪﻥ ﺍﺯ ﺗﺼﺪیﮔﺮی ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺗﻮﺳﻂ ﺩﻭﻟﺖ ﻭ ﺑﺮﻭﻥﮔﺮﺍﯾﯽ ﺑﺎ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﻇﺮﻓیتهای ﻓﻀﺎی ﻣﺠﺎﺯی ،ﺧﻮﺍﻫﺪﺷﺪ
راهبرد چهارم، عدالت و مبارزه با فساد
ﺍﻣﺮﻭﺯﻩ ﺑﻪ ﻭﺍﺳﻄﻪ ﻓﻀﺎی ﻣﺠﺎﺯی ﻭ ﺷﺒﮑﻪﻫﺎی ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ،ﺩﺳﺘﺮﺳﯽ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺑﻪ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ آﺳﺎﻥﺗﺮ ،بیشتر ﻭ ﺳﺮﯾﻊﺗﺮ ﺷﺪﻩ ﻭ ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎی ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺩﺭ ﻓﻀﺎی ﻣﺠﺎﺯی ﺑﺮ ﺍﻓﮑﺎﺭ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺗﺎثیر ﺩﺍﺷﺘﻪ ﻭ ﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﺑﺨﺶ ﺍﻓﮑﺎﺭ ﻋﻤﻮﻣﯽ ،ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﻫﺪ ﮐﻪ ﻫﺪﺍﯾﺖ آﻥ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺑﺮﻗﺮﺍﺭی ﺳﺎﺯﻭﮐﺎﺭ ﺩﻭﺳﻮﯾﻪ ﺑﺎ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﺯ ﺳﻮی ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻬﺎ ﻭ ﻧﻬﺎﺩﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ ﺗﺎثیر ﺑﺴﺰﺍﯾﯽ ﺩﺭ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﺑﺎ ﻓﺴﺎﺩ ﻭ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﺑﺎ ﺑﯽ ﻋﺪﺍﻟﺘﯽ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷﺖ
راهبرد پنجم، استقلال و آزادی
ﺩﺭ ﭼنین ﺷﺮﺍﯾﻄﯽ ﮐﻪ ﻓﻀﺎی ﻣﺠﺎﺯی ﺩﺭ سیطﺮﻩ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﺳیاﺳﯽ ﻭ ﺗﺒﻠیغاﺗﯽ ﻧﻈﺎﻡ ﺳﻠﻄﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﺩﻣﺪﺍﺭی ﺍﻣﺮﯾﮑﺎ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ ،ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﻧﺮﻡ ﺍﻓﺰﺍﺭﻫﺎی ﺑﻮﻣﯽ ﻭ ﻫﻤﭽﻨین ﺍﯾﺠﺎﺩ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭی ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺍﺯ ﺍﯾﻨﺘﺮﻧﺖ ﺟﻬﺎﻧﯽ )ﺑﺎ ﺣﻔﻆ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺑﺎ ﺍﯾﻨﺘﺮﻧﺖ ﺟﻬﺎﻧﯽ( ﺑﺎﻋﺚ آﺯﺍﺩی ﻣﻠﺖ ﻭ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺍﺯ ﺗﺤﻤیل ﻭ ﺯﻭﺭﮔﻮﯾﯽ ﻗﺪﺭﺗﻬﺎی ﺳﻠﻄﻪ ﮔﺮ ﺟﻬﺎﻥ ﺑﺨﺼﻮﺹ ﺍﻣﺮﯾﮑﺎ ﺧﻮﺍﻫﺪﺷﺪ .
راهبرد ششم، حوزه عزت ملی و روابط خارجی
در عصر سایبری می توان با افزایش تحرک در نهضت بیداری اسلامی براساس الگوی مقاومت و تدوین و تقنین حقوق و دیپلماسی سایبری در عرصه جهانی و انعقاد تفاهم نامه های منطقه ای یا بین المللی با اولویت دولتها و کشورهای مستقل مخصوصا شیعیان منطقه و جهان و با برقراری ارتباط با فارسی زبانان جهان به سوی تمدن اسلامی سایبری و توسعه روابط خارجی گام نهاد.
راهبرد هفتم، حوزه سبک زندگی
فضای مجازی بستری جهت تبیین و تسری سبک زندگی اسلامی و مقابله با سبک زندگی غربی است. در همین راستا جهاد همه جانبه و هوشمندانه توسط جوانان متناسب با شرایط آنها ضرورت دارد.
· تولید محتوا برای شیعیان منطقه و جهان و فارسی زبانان جهان
روند تحقق محورهای بیانیه گام دوم
· مرحله اول، انقلاب مجازی باید شکل گیرد
وضعیت کنونی جامعه ایرانی از مرحله انقلاب، نظام‌سازی و دولت‌سازی عبور کرده و به مرحله جامعه‌سازی رسیده است و بیانیه گام دوم در پی ترسیم چگونگی جامعه‌سازی برای نیل به تمدن‌سازی است.
اما در فضای مجازی، جامعه ایرانی در مرحله پیشا انقلاب به سر می‌برد و باید نخست، انقلاب کند و از زیر استعمار مجازی بیگانگان بیرون بیاید و استقلال و امنیت خود را تامین کند.
این انقلاب باید مبتنی بر اهداف و هویت اسلامی ایرانی جامعه انجام شود و استقلال، آزادی اسلامیت و جمهوریت را در پی داشته باشد.
· مرحله دوم، استقلال در فضای مجازی
شبکه ملی اطلاعات بستر تحقق استقلال و امنیت ملی
با توجه به مجموع بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی و همچنین واقعیت های موجود در فضای مجازی، ۳ بعد و مولفه اصلی در طراحی و تدوین شبکه ملی اطلاعات باید مورد توجه و تعریف قرار گیرد که عبارتند از:
• زیرساخت بومی
• سرویس بومی
• محتوای بومی
در واقع حاکمیت و کسب استقلال سایبری توسط ج.ا.ا به معنای برخوداری از زیرساخت بومی، سرویس و محتوای بومی است به گونه ای که امکان کنترل جریان اطلاعات و تعاملات مجازی کاربران، فراهم آید.
مرحله سوم، ایجاد امنیت در فضای مجازی
· وظیفه حکومت اسلامی نسبت به تامین امینت در فضای سایبر
ابزارهای رسانهاى پیشرفته و فراگیر، امكان بسیار خطرناكى در اختیار كانون هاى ضدّ معنویّت وضدّ اخلاق نهاده است وهم اكنون تهاجم روزافزون دشمنان به دلهای پاک جوانان و نوجوانان و حتّى نونهالان با بهره كیرى از این ابزارها را به چشم خود مبیینیم. دستگاه های مسئول حكومتى دراین باره وظایفى سنگین برعهده دارند كه باید هوشمندانه وكاملاً مسئولانه صورت گیرد. این البتّه به معنى رفع مسئولیت از اشخاص و نهادهاى غیرحكومتى نیست. در دوره پیشرو بایددراین باره ها برنامه هاى كوتاه مدت ومیان مدّت جامعى تنظیم واجرا شود.(خامنه ای، بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی: ٧)
· مرحله چهارم، حکمرانی ملی و بین المللی در حوزه فضای مجازی
1- نظام قانونی :
• سطح اول اراده سیاسی است که خود را در اسناد سیاستی نظیر سیاست‌های کلی نظام و یا مصوبات شورای عالی فضای مجازی نشان می‌دهد.
• سطح دوم، در مقام بیان آن اراده سیاسی است که در قالب قوانین عمومی ارائه میشود.
• سطح سوم، ناظر به اجرا است که در آیین‌نامه‌ها و سازوکارهای اداری و مقررات نمود دارد.
2- نظام حقوقی :
• توانایی دفاع از حقوق آحاد جامعه و نظام‌های اجتماعی تحت قلمرو سایبری
• در خصوص ابعاد زیرساختی، مستلزم مaقاوم‌سازی شبکه ارتباطی کشور
• در خصوص حقوق شهروندان و کاربران فضای مجازی، مستلزم توانمندسازی شهروندان از سویی و محافظت از حقوق آنها در سوی دیگر
• در خصوص نظام‌های اجتماعی بر بستر شبکه، علاوه بر قوانین، مستلزم مشارکت فعال بازیگران مختلف و تعیین قلمرو سایبری کشور
· حكمرانی مطلوب فضای مجازی در گام دوم انقلاب
الگوی حكمرانی مشاركتی سه بخش دولتی، خصوصی و مدنی در حكمرانی فضای مجازی، با مدیریت و اداره راهبردی حكومت همراه با نظارت همگانی، مطلوبترین سبك حكمرانی فضای مجازی است.
براساس، مطالب گفته شده، حكمرانی اسلامی فضای مجازی در جمهوری اسلامی ایران در بستر شبكه ملی اطﻼعات در گام دوم، میتواند سبكی از زندگی مجازی با محوریت اسلام را برای كاربران فراهم نماید تا در آن علم و پژوهش، اقتصاد و كسب و كار، معنویت و اخلاق، استقلال و آزادی، عدالت و مبارزه با فساد، عزت و اقتدار ملی رابه همراه داشته باشد
· مرحله پنجم، نقش آفرینی در فضای مجازی
گام اول رصد ، گام دوم پایش صحیح و منطقی اطﻼعات، گام سوم طراحی مناسب و دقیق نحوه برخورد و تولید محتوای مورد نیاز جهت رویارویی به مطالب رصد شده
در گام چهارم، تولید كنندگان محتوا، بر مبنای ارزشها، اصول و مبانی اسلامی، نسبت به تهیه محتوا براساس راهبردهای موجود اقدام می‌كنند.
در گام پنجم توزیع كنندگان مطالب در اینترنت و شبكه‌های مجازی و سایر فضاها اقدام به نشر مطالب می‌نمایند.
در نهایت با بازخوردگیری از فرایند رصد تا توزیع محاسن، معایب و نواقص چرخه استخراج شده و در فعالیتهای آتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
شورای عالی فضای مجازی در جهت تحقق محورهای بیانیه گام دوم
دستور مقام معظم رهبر ی برای تشکیل شورای‌عالی فضای مجازی : (۱۳۹۰/۱۲/۱۷)
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای ضمن دستور برای تشکیل شورای عالی فضای مجازی به ریاست رئیس‌جمهور، اعضای حقوقی و حقیقی این شورا را تعیین کردند.
شورای عالی فضای مجازی وظیفه دارد «مرکز ملی فضای مجازی کشور» را درست کند تا کامل و به روز بر فضای مجازی درونی و بیرونی اشراف داشته و درباره نحوه رویارویی با آسیب‌های اینترنت تصمیم بگیرد. همچنین ایشان همه دستگاه‌های کشور را موظف به همکاری با مرکز کردند.
در فرودین ۱۳۹۵، در جلسهٔ شورای‌عالی فضای مجازی که به ریاست حسن روحانی برگزار شد، شورای‌عالی انفورماتیک، شورای‌عالی اطلاع‌رسانی و شورای‌عالی امنیت فضای تبادل اطلاعات (افتا) منحل و کلیهٔ وظایف‌شان در سطح ملی به شورای‌عالی فضای مجازی واگذار شد.
شورای عالی انفورماتیک، شورای عالی اطلاع‌رسانی و شورای عالی فناوری اطلاعات شوراهای و نهادهایی هستند که پیش از تشکیل این شورا در حکم سیاست‌گذار و مجری در این حوزه عمل می‌کرده‌اند.
اعضای شورای عالی فضای مجازی
اعضای حقوقی
- رئیس‌جمهور (رئیس شورا): بدون متصدی
- رئیس مجلس شورای اسلامی: سرتیپ پاسدار محمدباقر قالیباف
- رئیس قوهٔ قضائیه: غلامحسین محسنی اژه‌ای
- رئیس سازمان صدا و سیما: پیمان جبلی
- رئیس مرکز ملی فضای مجازی (دبیر شورا): سید محمدامین آقامیری
- وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات: عیسی زارع‌پور
- وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی: محمدمهدی اسماعیلی
- وزیر علوم، تحقیقات و فناوری: محمدعلی زلفی‌گل
- وزیر آموزش و پرورش: رضامراد صحرایی
- وزیر اطلاعات: سید اسماعیل خطیب
- وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح: سرتیپ محمدرضا قرایی آشتیانی
- معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور: روح‌الله دهقانی فیروزآبادی
- رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی: مرتضی آقاتهرانی
- رئیس سازمان تبلیغات اسلامی: محمد قمی
- فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی: سرلشکر پاسدار حسین سلامی
- فرمانده کل انتظامی: سرتیپ پاسدار احمدرضا رادان
- دادستان کل کشور: محمد موحدی آزاد
- رئیس سازمان پدافند غیر عامل: سرتیپ پاسدار غلامرضا جلالی
اعضای حقیقی
- سید سعیدرضا عاملی
- حمید شهریاری
- رضا تقی‌پور
- مهدی اخوان بهابادی
- مسعود ابوطالبی
- کامیار ثقفی
- رسول جلیلی
- سرتیپ دوم پاسدار سید عزت‌الله ضرغامی
- محمد سرافراز
- محمدحسن انتظاری
نقش شورای عالی فضای مجازی ایران در تحقق گام دوم انقلاب جمهوری اسلامی
سیاستگذاری و تصمیم‌گیری
شورای عالی فضای مجازی نقش مهمی در تدوین سیاست‌ها و تصمیم‌گیری‌های مرتبط با فضای مجازی دارد. این نهاد با تشکیل کمیته‌ها و گروه‌های کاری، به بررسی مسائل مختلف مرتبط با این حوزه می‌پردازد و سیاست‌های مناسب را تدوین می‌کند.
تعامل با دیگر نهادها
شورای عالی فضای مجازی با سایر نهادها و وزارت‌ها همکاری می‌کند تا مسائل مرتبط با فضای مجازی را بهبود بخشد. این تعاملات شامل هماهنگی در زمینه‌های امنیتی، حقوقی، فرهنگی و اقتصادی است.
ترویج فرهنگ ایمنی در فضای مجازی
شورای عالی فضای مجازی به ترویج فرهنگ ایمنی در فضای مجازی می‌پردازد. این شامل آموزش مفاهیم امنیتی، مبارزه با اخبار جعلی و ترویج محتوای مثبت است.
مشارکت مردمی
شورای عالی فضای مجازی با مشارکت مردمی در تصمیم‌گیری‌ها و اجرای سیاست‌ها سعی در ایجاد فضای مجازی سالم دارد. این مشارکت میتواند از طریق نظرسنجی‌ها، همایش‌ها و گردهمایی‌ها صورت گیرد.
شرح وظایف و اختیارات شورای عالی فضای مجازی
1. تصویب معیارها، سیاست ها و نظام های کنترل کیفی و فنی در همه زمینه های فضای مجازی از جمله امنیتی و محتوایی و همچنین سیاست ها و معیارهای ارائه محتوا، خدمات، توسعه و بهره برداری در فضای مجازی کشور در چارچوب مصوبات شورای عالی
2. سیاستگذاری، هماهنگی و تصویب ضوابط کلی صدور مجوز فعالیت و بهره برداری در چارچوب مصوبات شورای عالی برای ارائه هر گونه فعالیت در فضای مجازی شامل محتوا (اعم از داده، متن، صوت و تصویر)، خدمات و زیرساخت های فنی و ارتباطی
3. تدوین و ارائه پیشنهاد درخصوص تعیین نوع فعالیت ها و بهره برداری های غیرمجاز در فضای مجازی و تعیین جریمه و مجازات در موارد نیاز جهت تصویب در شورای عالی و عنداللزوم ارجاع به مراجع قانونگذاری
4. سیاستگذاری در زمینه ی نرخ گذاری برای کلیه ی خدمات فضای مجازی در چارچوب مصوبات شورای عالی
5. ایجاد هماهنگی و نظارت بر عملکرد دستگاه های صادرکننده مجوزهای ارائه خدمات و محتوا در فضای مجازی در چارچوب مصوبات شورای عالی
6. تدوین سیاست ها و تصویب مقررات کلان مورد نیاز فضای مجازی کشور از جمله توافقنامه های درجه و سطح خدمات، حمایت از حقوق کاربران فضای مجازی و تنظیم روابط فعالان فضای مجازی در چارچوب مصوبات شورای عالی
استراتژی‌های شورای عالی فضای مجازی
برای تحقق اهداف بیانیه گام دوم، شورای عالی فضای مجازی باید استراتژی‌هایی را در زمینه‌های آموزشی، فرهنگی و اقتصادی تدوین کند. این استراتژی‌ها باید به گونه‌ای باشند که ضمن حفظ ارزش‌های انقلابی، به توسعه فناوری و دانش در کشور کمک کنند.
• خودسازی: توجه به تربیت نیروی انسانی با ارزش‌های دینی و معنوی، تقویت اخلاق و ایجاد تمدن اسلامی.
• جامعه‌پردازی: توجه به مسائل اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی با رویکرد اسلامی.
• تمدن‌سازی: ترویج علم و پژوهش، توسعه فناوری، و تحقق پیشرفت اجتماعی و اقتصادی.
• مبارزه با فساد: تقویت عدالت و مبارزه با فساد در همه زمینه‌ها.
• آمادگی برای طلوع خورشید ولایت عظمی (ارواحنافداه): توجه به امنیت و استقلال کشور
چالش‌های شورای عالی فضای مجازی
· حفظ هویت ملی
فضای مجازی باعث تغییرات در هویت ملی افراد و جوامع شده است. شورای عالی فضای مجازی باید به حفظ هویت ملی ایران و ارتقای ارزش‌های اصیل‌تر پرداخته و با چالش‌های ناشی از جهانی‌شدن و تغییرات فرهنگی مقابله کند.
· اعمال حاکمیت ملی
فضای مجازی یک محیط بین‌المللی است و اعمال حاکمیت ملی در آن چالش‌هایی دارد. شورای عالی فضای مجازی باید سیاست‌ها و راهکارهایی را تدوین کند تا حاکمیت ملی در این فضا حفظ شود.
· ظهور قدرت‌های جدید
فضای مجازی باعث ظهور قدرت‌های جدید در حوزه‌های اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی شده است. شورای عالی فضای مجازی باید با این تحولات مواجهه کرده و به تصمیم‌گیری‌های مؤثر در این زمینه بپردازد.
اقدامات شورای عالی فضای مجازی برای محافظت از کاربران
1. شبکه ملی اطلاعات؛ زیرساخت ارتباطی کشور
در اواسط سال ۱۳۹۲ با هدف ایجاد یک فضای مجازی مستقل که در آن امکان کنترل و مدیریت محتوا و خدمات متناسب با ارزش‌های فرهنگی و اجتماعی ایران ارائه شد.
2. سیاست‌های ساماندهی خدمات پیامکی ارزش افزوده و پیامک انبوه
این سیاست‌ها در اواخر سال ۱۳۹۳ به منظور کنترل و نظارت بر محتوایی که از طریق پیامک ارسال میشود، تدوین شده‌اند. براساس این مصوبه ارایه کنندگان خدمات ارتباطی نیز موظف شدند تا امکان فعال سازی و یا غیر فعال کردن دریافت پیامک های انبوه را برای کاربران فراهم کنند.
3. سیاست‌های حاکم بر برنامه ملّی بازی‌های رایانه‌ای
در اواسط سال ۱۳۹۴ براساس این مصوبه، اولویت بخشی به محتوا، فرهنگ سازی عمومی و جریان سازی فرهنگی در داخل و خارج کشور، تقویت و ارتقای سطح آموزش و تربیت سرمایه‌های انسانی، ایجاد فضای رقابتی، توسعه برنامه‌های پژوهشی، حمایت از نخبگان و ارتقای حمایت از مالکیت آثار و کسب خودکفایی از جمله اهدافی بود که در نظر گرفته شد تا این حوزه ساماندهی شود.
4. شبکه ملی اطلاعات؛ زیرساخت ارتباطی کشور
در اواسط سال ۱۳۹۲ با هدف ایجاد یک فضای مجازی مستقل که در آن امکان کنترل و مدیریت محتوا و خدمات متناسب با ارزش‌های فرهنگی و اجتماعی ایران ارائه شد.
5. سیاست‌های ساماندهی خدمات پیامکی ارزش افزوده و پیامک انبوه
این سیاست‌ها در اواخر سال ۱۳۹۳ به منظور کنترل و نظارت بر محتوایی که از طریق پیامک ارسال میشود، تدوین شده‌اند. براساس این مصوبه ارایه کنندگان خدمات ارتباطی نیز موظف شدند تا امکان فعال سازی و یا غیر فعال کردن دریافت پیامک های انبوه را برای کاربران فراهم کنند.
6. سیاست‌های حاکم بر برنامه ملّی بازی‌های رایانه‌ای
در اواسط سال ۱۳۹۴ براساس این مصوبه، اولویت بخشی به محتوا، فرهنگ سازی عمومی و جریان سازی فرهنگی در داخل و خارج کشور، تقویت و ارتقای سطح آموزش و تربیت سرمایه‌های انسانی، ایجاد فضای رقابتی، توسعه برنامه‌های پژوهشی، حمایت از نخبگان و ارتقای حمایت از مالکیت آثار و کسب خودکفایی از جمله اهدافی بود که در نظر گرفته شد تا این حوزه ساماندهی شود.
7. افزایش میزان سهم ترافیک داخلی و تسهیم درآمد با کاربران
براساس این سند که در سال ۱۴۰۲ مصوب شد، کاربران می توانند براساس میزان فعالیت و محتوای تولیدی شان در سکوها، درآمدزایی کنند. طرحی که در راستای حفظ منافع مردم، سکوها و کسب وکارهای فضای مجازی را ملزم می کند تا با ایجاد سازوکارها و سیاست‌های مختلف، این زیست بوم در حوزه‌های اقتصادی و امنیت تقویت شود.
نقاط قوت و ضعف شورای عالی فضای مجازی
نقاط قوت :
• برخورداری از بالاترین قدرت سیاست گذاری، تصمیم گیری،نظارت واجرا در حوزه فضاى مجازى در كشور
• توجه به ارزشها وهنجارهاىبومی، ملی و مذهبی در سیاستگذاریها و استفاده حداکثری از ظرفیتهای قوای سه گانه نظام در سیاستگذاریها
نقاط ضعف :
• غلبه نگاه امنیتی وسیاسی به نگاه علمی، فرهنگی و اجتماعی در سیاست گذاریها
• نداشتن حساسیت و دانش روز برخى اعضا
• بى توجهى به ابعاد اقتصادى واشتغال زایى در این حوزه
• بودجه و اعتبار اندک
• پیشرو نبودن و اتخاذ تصمیم هاى دیر هنگام
• شورای عالی فضای مجازی در تحقق تنها ۱۸ درصد از اهدافش موفق بوده است
• تصمیمات شورا ضمانت اجرا ندارد
• کار شورای عالی فضای مجازی تنظیم گری نیست (سیاست‌گذار یا تنظیم‌گر )
• چالش نظارت بر مصوبات شورا و زیرمجموعه‌های آن (مجلس طرحی در راستای عدم صلاحیت دیوان ارائه کرده)
مطلبی دیگر از این انتشارات
کارکردهای فضای مجازی در بیانیه گام دوم انقلاب
مطلبی دیگر از این انتشارات
کاربرد بیانیه گام دوم انقلاب در فضای مجازی
مطلبی دیگر از این انتشارات
وضعیت سیاسی ایران در زمان بیانیه گام دوم