نقش رسانه و سواد رسانه ای در تحقق منویات رهبری(مدظله العالی) در بیانیه گام دوم انقلاب

مقدمه

در عصری که آن را عصر اطلاعات می دانند و در جهانی که آن را دهکده ی جهانی می نامند، رشد فزاینده ی فناوری های ارتباطی سبب شده رسانه ها به ابزارهایی قدرتمند در جوامع بدل گردند که مدیریت جریان اطلاعات، تفکرات، احساسات و هیجانات را بر عهده دارند.رسانه ها گفتمان های عمده ملی، بین المللی و جهانی را به تحریریه روزنامه ها، شبکه های اینترنتی، تلویزیونها و رادیوها و سایر رسانه های ملی و بین المللی و جهانی کشانده اند. رهبرمعظم انقلاب درباره ضرورت و اهمیت گفتمان سازی فرمودند گفتمان یک جامعه، مثل هواست، همه تنفسش می کنند، چه بدانند، چه ندانند، چه بخواهند، چه نخواهند. باید این گفتمان سازی انجام بگیرد، که البته نقش رسانه ها و ... حتما نقش بارز و مهمی است(14/4/91)

در این راستا رهبر معظم انقلاب اسلامی در بیانیه ای مهم و راهبردی به مناسبت چهلمین سالروز پیروزی انقلاب اسلامی و ورود جمهوری اسلامی به فصل جدید انقلاب، به تبیین ویژگی های مسیر پر افتخار پیموده شده در چهل سال گذشته و برکات خیره کننده انقلاب اسلامی در رساندن ایران عزیز به جایگاه شایسته ملت پرداختند و با تأکید بر امید واقع بینانه به آینده و نقش بی بدیل جوانان و آینده سازان ایران مقتدر، الزامات تداوم این عزت ملی، روابط « ،» استقلال و آزادی « ،» عدالت و مبارزه با فساد « ،» اقتصاد « ،» معنویت و اخلاق « ،» علم و پژوهش « جهاد بزرگ را در هفت سرفصل مورد تأکید قرار دادند. ازآن جا که مقام معظم رهبری به نقش رسانه ها اشراف کامل دارند یعنی نه » سبک زندگی « و » خارجی و مرزبندی با دشمن تنها به کارکرد رسانه های سنتی از قبیل رادیو، تلویزیون و مطبوعات آشنایی و توجه دارند، بلکه به عملکرد و ظرفیت های رسانه های نوظهور نظیر برنامه های تلفن همراه و شبکه های اجتماعی نیز آگاهی کامل دارند؛ بنابراین ضروری به نظر می رسد که برای محقق ساختن بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی باید از منظر و بستر رسانه ها به بهترین شکل استفاده شود.

بدیهی است بدون استفاده از ابزارهای رسانه ای و فضای مجازی، تبیین آن امکان پذیر نیست. لازم به ذکر است عوامل مختلفی در رسیدن انقلاب اسلامی به قله ها از جمله احیای تمدن نوین اسلامی نقش مهمی دارند، اما مهم ترین و مقدم ترین عامل رسانه ها هستند این موضوع لزوم توجه ویژه به امر برنامه ریزی فرهنگی در حوزه رسانه های صوتی تصویری و در راس آن ها، صدا و سیما را ضروری می سازد . موضوع مهم در اینجا، نحوه برنامه ریزی و انتخاب مسیر و شیوه صحیح مدیریتی برای تحقق هدایت مطلوب بیانیه گام دوم از طریق رسانه ملی است. دو گام اصلی در این زمینه باید مورد توجه قرار گیرد

گام نخست روشن ساختن تلقی صحیح و نقطه آرمانی بیانیه است که باید جهت رسیدن به آن گام برداشت و گام دوم انتخاب شیوه صحیح برای نیل به آرمان مورد نظر است. حال با توجه به اهمیتی که رسانه در فرهنگ سازی و انتقال گفتمان ها و بیانیه ها و ایجاد زمینه هایی برای مشارکت عمومی مردم و نیز توانایی شکل دهی به افکار عمومی دارد، تحقیق حاضر در پی پاسخ به این پرسش اساسی است که تا چه حد رسانه ها می توانند در تحقق منویات رهبری در بیانیه گام دوم نقش داشته باشد؟

بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی

گام دوم انقلاب بیانیهای است که از سوی رهبر جمهوری اسلامی ایران، سید علی خامنه ای روز دوشنبه 22 بهمن ماه 1397 به مناسبت چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی صادر گردیده است و در آن برای استمرار راه انقلاب اسلامی به تبیین دستاوردهای چهل سال گذشته میپردازد و جوانان را مورد خطاب قرار میدهد به سوی آرمانهای انقلاب اسلامی و به توضیح و روشن کردن مسئله برداشتن» گام دوم « در 7 فصل میپردازد.

نقش کارکردی رسانه ها

- رسانه ها و افکار عمومی

رسانه های جمعی )رادیو، تلویزیون، مطبوعات و...( نقش بسیار مهمی در ارائه و اجرای برنامه های سیاسی- امنیتی و بسترسازی افکار عمومی وتأمین امنیت عمومی ایفا می کنند. رسانه ها تأثیر شگرفی بر افکار و عقاید عمومی می گذارند. کاری که همة قوا و همة سازمان ها در عرض یکسال انجام دهند، رسانه این زمان را به یک دهم می رساند. رسانه ها در واقع شکل دهندة افکار عمومی و از طرفی منعکس کنندة آنها هستند. دریک کلام، رسانه ها بر ادراك ما از جهان پیرامون تأثیر می گذارند. جهان بینی انسان ها به شدت تابع عملکرد رسانه هاست. در دنیای جدید، هیچ تصمیمی بدون مشارکت و مشارکت آفرینی رسانه ها به سامان نمیرسد.

نقش رسانه در تحقق منویات رهبری در بیانیه گام دوم

امروز تاثیر رسانه ها و تلویزیون ها و هنرها و این شبکه های عظیم اطلاع رسانی اینترنتی و ... از سلاح و از موشک و از بمب اتم بیشتر است(بیانات مقام معظم رهبری ،1383)

صدا و سیما، شبکه های ماهواره ای داخل و خارج از کشور، همچنین خبرگزاری ها و مطبوعات و عموم فعالان رسانهای باید تکلیف خود را با بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی روشن کنند و تا حد امکان نسبت به بیان خدمات نظام اسلامی در 40 سال اخیر و همچنین تلاش در حوزه تمدن سازی برای داشتن ایرانی آباد و آزاد و دستیابی کشور عزیزمان به فرهنگ و تمدنی دیرپا و احیای آن بکوشند. با عنایت به حجم گسترده تبلیغات ضد دینی و ضد بشری و همچنین ضد ایرانی از سوی رسانههای غربی و بنگاه های خبرپراکنی غرب و به ویژه آمریکا و صهیونیست ها ما باید از چنان رسانه های قوی برخوردار باشیم که بتوانیم تمام تلاشها و زحمات و خدمات دولتمردان و مجموعه مدیران جهادی امان را به اقصی نقاط دنیا اعلام کرده و تمام وجهه خود را در راستای معرفی دین، فرهنگ و اعتقادات کشور و مملکت براساس چارچوبهای قانونی و سیاستهای مدنظر مقام معظم رهبری در سطحی وسیع و جهانی انعکاس دهیم. از دیدگاه اینجانب هر کدام از بخش های کشور و اقشار مختلف مورد خطاب رهبری در بیانیه گام دوم انقلاب اگر بخواهند به اهداف و نتایج مطلوبی برسند باید هم به یاری رسانهها بشتابند و هم از آنان و ظرفیت های پیش رویشان در رسیدن به اهداف والای این بیانیه بهره کافی ببرند. رسانه بهعنوان یکی از اصلی ترین تولیدکنندگان کالاهای فرهنگی محسوب می شوند و مدیران رسانه ای نیز کارآفرینان این عرصه محسوب می شوند. رعایت اخلاق رسانه و بیان واقعیت های موجود جامعه و همچنین انعکاس واقعی اخبار و فعالیت های نظام اسلامی در داخل و خارج از کشور و انعکاس مطالبات مردم از یک سو و توجه ویژه مدیران رسانه ای به آینده کشور از دیگر سو می تواند ما را در رسیدن به اهداف رسانه ای مورد نظر رهبری در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی موفق بدارد.

برای تحقق بیانیه گام دوم انقلاب باید ضمن آرایش جدید رسانه ها و اعلام مواضع صریح و شفاف آنها در خصوص مهم ترین مسائل کشور برای امور جاری هر کاری پیوست رسانه ای تهیه شود و برای اینکه بتوانیم از محاصره تبلیغاتی و رسانهای دشمنان خارج بشویم باید به دنبال همافزایی در حوزه سیاستگذاری و عمل رسانهای باشیم. ضمن اینکه باید از ظرفیتهای موجود به بهترین نحوه بهره ببریم و پیگیری مطالبات مردم را در دستور کار خود قرار دهیم به طوری که امید و نشاط در جامعه ایجاد شود

دکتر پیمان جبلی، معاون برون مرزی سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران در گزارشی عنوان کرد:

رسانه ملی یکی از مهمترین نقش ها را در مسیر آینده به عهده دارد، شاخص هایی را که رهبر معظم انقلاب به عنوان شاخص های آینده ترسیم کرده باید در صحنه اجرا و عمل محقق شود و رسانه ملی نقش برجسته ای در انعکاس توفیقات و دستاوردهای نظام دارد. گذشته از این تمام دستگاه های مسئول کشور باید این مساله را سرلوحه کار خود قرار دهند ضمن اینکه وظیفه رسانه ملی هم تزریق امید، بصیرت و آگاهی، دید صحیح و مناسب و دقیق نسبت به گذشته، حال و آینده است که قطعاً می تواند موثر باشد. برای رسیدن به آینده مطلوب باید از حالت سستی خارج شویم و آثار انقلاب باید در سینما، تلویزیون و سایر رسانه ها برجسته تر شود و نسل جوان که باید انقلاب را به دست بگیرد بداند چه نقطه هایی طی شده تا انقلاب به این نقطه رسیده، اکنون در چه وضعیتی هستیم و مسیر آینده چگونه است. وی تاکید کرد که رسانه های برونمرزی هم آینه نظام برای مخاطبان غیر ایرانی هستند و ما باید بتوانیم تفاوت روشن پیام انقلاب اسلامی را منعکس کنیم، این جمعیت مخاطبان همواره در معرض تبلیغات پر سر و صدا و پر جنجال رسانه های بزرگ دنیا می باشند، رسانه هایی که به دنبال تحریف چهره انقلاب اسلامی هستند. از طرف دیگر اهمیت کار رسانه های برون مرزی حفظ و تقویت جبهه خودی است، بسیاری از مخاطبان جمهوری اسلامی هواداران و ملت های مسلمان و غیر مسلمانی هستند که چشم امید دارند به اینکه کاری صورت بگیرد، با قدرت های بزرگ مقابله شود، عدالت در جامعه حاکم شود و با منطق دمکراسی واقعی جامعه اداره شود و ما این الگو را ارایه می دهیم. در صورتی که ما به مقوله "ما می توانیم"و"مدیریت جهادی" توجه نداشته باشیم به این معنی است که نمی توانیم روحیه جهادی داشته باشیم و به توصیه هایی که می تواند کشور را به سمت جلو پیش ببرد عمل کنیم در حالی که اگر به آن توجه داشته باشیم با سرمایه های موجود می توان این کار را انجام داد برای محقق ساختن بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی باید از منظر و بستر رسانه ها استفاده کنیم. امکان ندارد در سرفصلهای مختلف همچون "علم وپژوهش"، "معنویت و اخلاق"، "اقتصاد"، "عدالت و مبارزه با فساد"، "استقلال و آزادی"، "عزت ملی، روابط خارجی و مرزبندی با دشمن" و"سبک زندگی" که رهبری در بیانیه بدان اشاره داشته اند، محقق سازیم، بدون اینکه از ابزارهای رسانه ای و فضای مجازی استفاده کنیم. اگر امروز شاهد فساد، تبعیض و فقر هستیم و اینکه در گذشته دچار خطاها و غفلتهایی شده ایم و از ظرفیت هایمان در حوزههای مختلف به خوبی استفاده نکردهایم، به دلیل این است که رسانه ها رسالت خود را به خوبی انجام نداده اند و مسئولان را وادار به پاسخگویی نکردهاند.

گرچه عوامل مختلفی در رسیدن انقلاب اسلامی به قله ها نقش دارند، اما مهمترین و مقدمترین عامل "رسانه ها" هستند. رسانه ها باید چشم و گوش مردم باشند و مسائل را به خوبی متوجه بشوند و به خوبی تبیین و اطلاعرسانی کنند. ضمن اینکه مشارکت مردم را برای تحقق بیانیه گام دوم فراهم سازند.

رسانه ها با توجه به نقش نظارتی که دارند، اگر مسئولان در بخشی در راستای گام دوم انقلاب، وظایف خود را به خوبی انجام ندادند، میتوانند بر عملکرد آنان نظارت و مطالبه گری کنند. مردم و جوانان اکنون با استفاده از تکنولوژیهای جدید و فضای مجازی این امکان را دارند تا هم بر فعالیتهای مسئولان نظارت بکنند و هم اینکه پیشرفتهای انقلاب و کشور را علیرغم تحریمها واقع نمایی بکنند و جلوی تبلیغات مایوس کننده دشمن را بگیرند. مقام معظم رهبری به خوبی متوجه حجم و عمق تبلیغات رسانه های زنجیرهای معاند هستند و هم اینکه به ظرفیت جوانان در عرصه فضای مجازی آشنا هستند.

راهکار و پیشنهاد

در ادامه به ارائه راهکارها و پیشنهادهایی برای رسانه ها و جوانان در راستای بیانات مقام معظم رهبری در خصوص بیانیه گام دوم انقلاب می پردازیم.- مقام معظم رهبری به خوبی متوجه حجم و عمق تبلیغات رسانههای زنجیرهای معاند هستند و هم اینکه به ظرفیت جوانان در عرصه فضای مجازی آشنا هستند. جوانان میتوانند تهدید شبکه های اجتماعی را به فرصت تبدیل کرده و با فراگیری و استفاده از زبان های خارجی و حضور گسترده در شبکه های اجتماعی و تولید محتوا، محاصره تبلیغاتی را بشکنند و این چاقوی دو لبه را علیه دشمنان انقلاب و مردم استفاده نمایند. البته لازم است با افزایش سواد رسانهای، مراقب باشیم حین مبارزه در شبکه های اجتماعی در دام تبلیغاتی و اسارت فرهنگی دشمنان نیفتیم.

- رسانه ها باید به مطالبه گری و بیان کاستی ها و نقد منصفانه به همراه راه حل بپردازند و همچنین باید شبهه ناکارآمدی مدیریت دینی را به نحومطلوب تبیین و پاسخ بدهد. کاستی های فرد یا یک مجموعه در حوزه مدیریتی را نباید به حساب ناکارآمدی دین در اداره حکومت گذاشت.

- با توجه به منویات رهبری در خصوص سرگذشت چهل سال گذشته انقلاب اسلامی، رسانه ها در شناساندن تجربیات گذشته به جوانان امروز وپیشگیری از تهدیدات گام بردارند.

- بیان سرفصل های اصلی بیانیه گام دوم در برنامه های گفتگو محور و بحث و بررسی همه جوانب آن و برگزاری نشست های علمی با دانشگاهیان و بررسی راهکارهای اساسی تحقق این بیانیه و حفظ و نگهداشت دستاوردهای 40 ساله انقلاب اسلامی از دیدگاه رهبری، از دیگر وظایف رسانه ها که باید مورد توجه قرار بگیرد.