کاربرد بیانیه گام دوم انقلاب در فضای مجازی

چکیده بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی در ۲۲ بهمن ۱۳۹۷ به مناسبت چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی از سوی مقام معظم رهبری منتشر شد و ایشان با بیان شاخصهای تشکیل تمدن نوین اسلامی ، راهبرد و نقشه راه حرکت آینده انقلاب را تشریح نمودند خطاب معظم له به جوانان در خصوص ایجاد تمدن نوین اسلامی و آمادگی برای ظهور امام زمان در حالی بیان شده است که در عصرهای مختلف تشکیل تمدنها به علت وجود فرهنگها زبانهای ارتباطی گوناگون طی چندین قرن رخ میداد ولی در عصر حاضر که زبان ارتباطی غالب جامعه فضای مجازی بوده و بسیاری از مردم اطلاعات خود را از این فضا کسب میکنند بستر ایجاد تمدن جدید نیز فضای مجازی بوده و این زیست بوم مجازی قابلیت بالقوه ای دارد که با برقراری ارتباط گسترده و یکسان ،ضمن تغییر فرهنگها و سبک زندگی سرعت ایجاد تمدن جدید را بسرعت افزایش دهد. این مقاله ضمن بررسی راهبردهای بیانیه گام دوم انقلاب در فضای مجازی به نقش این زیست بوم در تشکیل تمدن نوین اسلامی با محوریت چشم انداز هفت گانه مطرح شده توسط مقام معظم رهبری پرداخته و رهنمودهای معظم له در هر کدام از سرفصلها را بررسی مینماید

مقدمه: زمانی که مفهوم"دهکده جهانی در سه دهه قبل از شکل گیری اینترنت و در زمان یکه تازی تلویزیون و رادیو مطرح شد ، بخش عمده ای از مردم جهان هنوز در محیط بسته و روستایی محصور از نظر جغرافیایی زندگی میکردند و نظام سلطه به سردمداری آمریکا در سایه مدیریت واحد جهانی تلاش میکرد با کدخدایی این دهکده، مدیریت کل جهان را تحت کنترل خود در آورد. در این دهکده یک فرهنگ وجود دارد که فرهنگ غربی است یک اقتصاد وجود دارد که اقتصاد آزاد و لیبرال است و یک سیاست وجود دارد که سیاست دموکراسی و لیبرالیزم غربی است فرهنگها و خرده فرهنگها و خرده اقتصادهای دیگر در حاشیه قرار گرفته و چاره ای جز تبعیت از فرهنگ و اقتصاد و سیاست مرکز و محور ندارند با پیروزی انقلاب اسلامی ایران این شرایط با چالشی جدی مواجه شد و تحقق این رویا را برای غرب غیر ممکن ساخت.

امروزه در سایه گسترش ارتباطات و رسانه ها بویژه اینترنت و گوشیهای هوشمند ، سرعت و نحوه تاثیرگذاری بر افکار جوامع و حتی اخلاقیات نیز تغییر یافته و هر فرد به عنوان یک رسانه هم قابلیت تاثیر پذیری و هم قابلیت تاثیرگذاری بر دیگران را پیدا نموده است. در این شرایط و زمانی که نظام سلطه به دلیل آنکه خود را صاحب این فناوریها و قدرت بلامنازع و تاثیر گذار در فضای مجازی میداند و دنیا را در سیطره تبلیغاتی خود قرار داده تا جایی که حتی وزارت دفاع آمریکا فضای مجازی را به عنوان پنجمین حوزه جنگاوری بعد از زمین ، دریا ، هوا و فضا میداند بیانیه گام دوم انقلاب ضمن تاکید برخودسازی و تمدن سازی ، راه را برای آحاد جامعه اسلامی در تمام عرصه ها بخصوص فضای مجازی مشخص نموده و در این مسیر به نسل جوان مومن کشور نگاه ویژه ای داشته و آنها را ملزم به شکستن این محاصره ی ،تبلیغاتی مقابله با انحصار طلبی نظام سلطه و ورود به این کارزار مینمایند.

رهبر معظم انقلاب در فرمایشات قبلی خود فضای مجازی را یک تهدید و دو فرصت برشمردند، به این معنا که اگر از این فضا و ابزار مربوطه به آن هوشمندانه استفاده شود فرصتهایی بسیار بیشتر از تهدیدات خواهد و میتواند به عنوان ابزاری پیش برنده در خدمت ایجاد تمدن نوین اسلامی باشد.

جهت نیل به این تمدن نوین اسلامی به هفت سرفصل مهم به عنوان چشم انداز انقلاب اسلامی اشاره شده است و به مصداق این آیه از قرآن: " ما هیچ پیامبری را، جز به زبان ،قومش نفرستادیم ، باید به این نکته توجه داشت که در مسیر ایجاد تمدن نوین اسلامی نیز باید با زبان روز مردم که همان زبان فضای مجازی است با آحاد جامعه ارتباط برقرار نمود. در همین راستا راهبردهای گام دوم انقلاب با محوریت فضای مجازی به شرح ذیل قابل بررسی میباشد.

علم و پژوهش

طبق فرمایشات مقام معظم رهبری علم و پژوهش محور اقتدار کشور است و اقتدار امروز دنیای غرب از ناحیه علم است و به برکت دانش خود توانسته برای خود ثروت و نفوذ دویست ساله فراهم کند به همین دلیل معظم له در اولین توصیه خود تولید علم را وسیله قدرت و عزت کشور معرفی فرمودند. مهمترین راه تولید علم استفاده از بستر فضای مجازی و فن آوریهای مرتبط با آن در چرخه مدیریت دانش و به اشتراک گذاری دانش و تجربه افراد نخبه است. قبلا نیز به مناسبتهای مختلف لزوم ایجاد پژوهشگاه در دانشگاهها جهت استفاده نسل جوان از تجربیات اساتید بازنشسته توسط مقام معظم رهبری سفارش شده بود که این امر با استفاده از فناوریهای موجود در بستر فضای مجازی به راحتی امکان پذیر شده و باید توجه خاصی به این موضوع شود.

معنویت و اخلاق

همواره باید توجه داشت که فضای مجازی یک فضای رقابتی و عرضه و تقاضا بوده و اطلاعات مربوط به دین و ضدیت با دین ، یکجا با هم عرضه میشود و کاربران با آزادی عمل و اختیار کامل به انتخاب و گزینش محتویات و اطلاعات می پردازند. در نتیجه کاربر اطلاعاتی را انتخاب می کنند که نزدیکی بیشتری با نظرات و سلائق او دارد بنابراین برای رشد معنویت و اخلاق باید برای جوانان الگوسازی مناسب در راستای سلائق آنها انجام شود تا تاثیر گذاری مناسب داشته باشد. نمونه بارز آن واکنش میلیونی کاربران ایرانی و غیر ایرانی به شهادت سردار سلیمانی در فضای مجازی بود که اورا یک الگوی معنویت و اخلاق میدانستند ظرفیتهایی در بخشهای مختلف وجود دارند که در این فضا فعالیت میکنند ولی نیاز است که این ظرفیتها با برنامه های کوتاه مدت و میان مدت هدایت و مدیریت شود تا اقدامات موثر شود و یک ارتش سایبری در راستای اخلاق و معنویت جامعه ایجاد شود که قطعا در کل جامعه تاثیرگذار خواهد بود هنگامی میتوان از جامعهی معنوی سخن گفت که رفتارهای مذهبی در جامعه فراگیر شود و فضای مجازی بستری بسیار مناسبی برای فراگیری رفتارهای مذهبی و انتقال معنویت محافل مذهبی و دینی است طبق فرموده مقام معظم رهبری" می توان همان کاری که دشمن در عرصه فضای مجازی انجام میدهد. با نشر مفاهیم و معارف اسلامی در جهت عکس انجام داد

اقتصاد حوزه فضای مجازی کشور برای تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی از جمله توسعه اقتصاد دانش بنیان افزایش تولید داخلی بهبود بهره وری مدیریت مصرف انرژی، توزیع عدالت محور از طریق مدیریت زنجیره تامین و... از ظرفیت بسیار بالایی برخوردار است تاثیرگذاری فضای مجازی در اقتصاد به اندازه ای است که امروزه اقتصاد دیجیتال بعنوان بخش مهمی از اقتصاد کشورهای توسعه یافته مطرح است و کشورهای درحال توسعه نیز برای دستیابی به سهم بالای این بخش در اقتصاد، برنامه های مختلفی را در نظر گرفته اند اقتصاد دیجیتال را میتوان انجام فعالیتهای اقتصادی و اجتماعی بر بستر فناوری اطلاعات و ارتباطات تعریف کرد که امروزه یکی از مهمترین حوزههای برنامه ریزی کشورها می باشد و موفقیت در استفاده از آن میتواند میزان تولید ناخالص ملی را افزایش داده و سبب ایجاد رونق کارآفرینی اشتغال و درآمدزایی گردد. بنابراین برنامه ریزی همه جانبه در چارچوب سیاستهای اقتصاد مقاومتی کشور برای بهبود شرایط کسب و کار مرتبط با فضای مجازی و بهره گیری از فرصتهای اشتغالزایی و نیز رونق محتوال خدمات و تجارت در این عرصه باعث درون زایی اقتصاد کشور، مولد شدن و دانش بنیان شدن ،آن مردمی کردن اقتصاد و دور شدن از تصدی گری اقتصاد توسط دولت و برون گرایی با استفاده از ظرفیتهای فضای مجازی خواهد شد.

عدالت و مبارزه با فساد

فضای مجازی بهترین بستر برای شفافیت و مقابله با ویژه خواری و فریبگران اقتصادی است. استفاده از فضای مجازی در امور دولت و توسعه دولت الکترونیک باعث شفافیت عملکرد شده و شفافیت نیز منجر به عدالت و جلوگیری از تبعیض در توزیع منابع عمومی خواهد شد. نتیجه شفافیت در امور دولتی اطلاع مردم از فرآیند تصمیم گیری و ارتقای کیفیت تصمیم گیریها بوده و ضمن افزایش اعضای دخیل در تصمیم گیریها باعث کاهش فساد و جلوگیری از سوء استفاده از موقعیت شغلی به منظور به دست آوردن منافع فردی یا جناحی میشود. علاوه بر آن امروزه به واسطه فضای مجازی و شبکه های اجتماعی دسترسی افراد به اطلاعات آسانتر بیشتر و سریع تر شده و گفتگوهای افراد در فضای مجازی بر افکار عمومی تاثیر داشته و توانسته به عنوان مهمترین بخش افکار عمومی خود را در جامعه نشان دهد که هدایت آن به سمت برقراری سازوکار دوسویه با مردم از سوی سازمانها و نهادهای مختلف حکومتی تاثیر بسزایی در مبارزه با فساد و مبارزه با بی عدالتی خواهد داشت.

استقلال و آزادی

در حالت کلی استقلال یک کشور مشتمل بر مؤلفه هایی چون ،سیاسی ،نظامی، فرهنگی قضایی دیپلماتیک ایدئولوژیک اقتصادی و امنیتی میشود اما امروزه اگر کشوری به دنبال حفظ استقلال فضای مجازی خود نباشد سایر مؤلفههای استقلال خود را نیز در معرض خطر قرار خواهد داد. آمریکا با وجود اینکه بواسطه ابداع فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطی و پیشرو بودن در ایجاد و گسترش شبکه اینترنت چه به عنوان زیر ساخت فضای مجازی و چه از نظر محتوا و نرم افزاری تسلط زیادی بر حاکمیت فضای مجازی جهانی دارد ولی هنوز نتوانسته سیطره خود را بر فضای مجازی تثبیت کند. هرچند این توانایی را دارد هر زمان که نقض قوانین و برخلاف اهداف سیاسی و اجتماعی خود را در فضای مجازی مشاهده نماید مدیران شرکتهای مربوطه را بازخواست نموده و حتی دسترسی و از برخی سایتها توسط کشورهای دیگر بخصوص) (ایران را مسدود نماید. در چنین شرایطی که فضای مجازی در سیطره اهداف سیاسی و تبلیغاتی نظام سلطه به سردمداری آمریکا قرار دارد، استفاده از نرم افزارهای بومی و همچنین ایجاد ساختاری مستقل از اینترنت جهانی با حفظ ارتباط با اینترنت جهانی) باعث آزادی ملت و حکومت از تحمیل و زورگویی قدرتهای سلطه گر جهان بخصوص آمریکا خواهد شد.

عزت ملی، روابط خارجی مرزبندی با دشمن

فضای مجازی و سیاست تیغ دو لبه ای هستند که می توانند در خدمت عزت و منافع ملی باشند و یا علیه آنها به خدمت گرفته شوند و این موضوع تنها با مشخص بودن مرزبندی با دشمن قابل تعیین است. اتخاذ هر نوع سیاست و یا اظهار نظر اشتباه بواسطه نامشخص بودن مرزبندی با دشمن ممکن

است خیل عظیمی از اعتراضها را از فضای مجازی به فضای واقعی بکشد به عنوان مثال رسانه های مجازی در کشورهای عربی توانستند با شکستن انحصار دولتها در مهندسی افکار عمومی و آشکار کردن ناتوانی آنها در فراهم نمودن شرایط ،عزت حکمت و مصلحت کشورشان، سبب شکل گیری بیداری اسلامی شوند که منجر به سقوط برخی از حکومتهای عربی گردید اکنون تاثیر فضای مجازی بر سیاست خارجی کشورها چنان است که حتی باعث اجبار دولتهای قدرتمند به پاسخگویی مطالبات مردمی در فضای مجازی می.گردد راهکار این موضوع هم در رهنمودهای مقام معظم رهبری مشخص است طبق فرمایش معظم له برای مصونیت از تهاجم نرم نباید بگذاریم مرزمان با دشمن کمرنگ شود. وقتی مرز کم رنگ شود دشمن میتواند نفوذ کند و بر فضای مجازی و به دنبال آن بر فضای واقعی مسلط شود. در جای دیگر فرموده اند: در مسائل مهم بین المللی یک صدای واحد قوی باید از داخل کشور شنیده بشود؛ صداهای گوناگون از مسئولین شنیده نشود. مسئولان کشور باید

حرف واحدی ،بزنند صدای واحدی داشته باشند. و لازمه آن مشخص بودن مرز بندی با دشمن است.در غیر اینصورت باعث دامن زدن این اختلافات از سوی دشمن در فضای مجازی شده و در نهایت به فضای واقعی منتقل خواهد گردید. از سوی دیگر باید توجه داشت که فضای مجازی برخلاف آنچه تصور می شود برای منافع بلندمدت تمدن غرب به سردمداری آمریکا نیز تهدید به حساب می آید و این کشور بارها با ابراز نگرانی از حملات و جاسوسیهای ،سایبری حرکت به سمت همکاریهای جهانی در وضع قوانین بین المللی در حوزه فضای مجازی را در اولویتهای مدیریتی خود قرار داده است. لذا دولت ایران با عنایت به سیاستهای کلان کشور در عرصه فضای مجازی می بایست نسبت به اقدامات حقوقی آمریکا در سطح سازمان ملل متحد هوشیاری لازم را داشته باشد و حساسیت خاصی در امضای معاهدات و پیمانهای احتمالی پیرامون فضای مجازی داشته باشد.

سبک زندگی

مؤلفه های تأثیرگذار در سبک زندگی اسلامی را میتوان در حوزۀهای نگرش فردی، رفتار فردی، خانواده و اجتماعی دسته بندی.نمود فضای مجازی بستری برای تغییر فرهنگ است که به طور مستقیم و غیر مستقیم بر سبک زندگی افراد جامعه تأثیر زیادی دارد؛ تغییر در نگرش یک فرد منجر به تغییر در رفتار فردی خواهد شد. رفتار فردی بر خانواده تاثیر میگذارد و به دنبال آن خلقیات جامعه نیز تغییر نموده و در نهایت موجب تغییر در سطح یک کشور خواهد شد. تاثیر مخرب شبکه های مجازی بر شاخص های مختلف ،زندگی همچون ،پوشش ،همسریابی روابط دوستانه و فعالیت های سیاسی، به وضوح مشاهده میشود به همین دلیل فضای مجازی به تهدیدی برای نسل جوان مبدل شده است؛ در صورتی که میتوان آن را به یک فرصت تبدیل.نمود مقام معظم رهبری در بخشی از بیانات خود فرمودند: حوزه فضای مجازی به اندازه انقلاب اسلامی اهمیت دارد این فضا مثل یک رودخانه پر از آب و خروشان است که میآید و دائماً هم بر آب آن افزوده و خروشان تر می.شود اگر ما بر این رودخانه تدبیر کنیم و برنامه داشته باشیم زه کشی کنیم و هدایت کنیم این رودخانه را تا به سد بریزد، میشود فرصت. اگر رهایش کنیم و برنامه ای برای آن نداشته باشیم میشود یک تهدید ، بنابراین نباید در برابر این موارد منفعلانه برخورد نمود و میتوان فضای مجازی را از یک تهدید به یک فرصت برای ترویج سبک اسلامی تبدیل نمود. افزایش سواد رسانه ای از طریق آموزش در کتابهای درسی ، الگوسازی دینی و ایجاد محفلهای مذهبی مجازی از راهکارهای ترویج سبک زندگی اسلامی از طریق فضای مجازی است

نتیجه گیری

با وجود اینکه توجه تمدن غرب به سردمداری آمریکا به حوزههای دریا هوا و فضا دارای سابقه طولانی است. توانسته برتری خود را در این حوزهها به اثبات رساند اما فضای مجازی تنها قلمرویی است که نه تنها نتوانسته سیطره خود را بر آن تثبیت ،کند بلکه امکان مدیریت و کنترل آن را نیز بطور کامل در اختیار ندارد. این نقص ناشی از گستردگی عرصه فضای مجازی و بهره مندان از آن است که باعث شده فضای مجازی از یک فرصت اقتصادی برای تمدن غرب تبدیل به یک تهدید امنیتی برای آنها شود. در چنین شرایطی می توان با تسریع در راه اندازی شبکه ملی کشور مدیریت صحیح فضای مجازی کشور برنامه ریزی در خصوص افزایش سواد رسانه ای و همچنین تولید هرچه بیشتر امکانات بومی استفاده از این بستر بویژه در راستای دولت الکترونیک راه را برای ایجاد تمدن نوین اسلامی مد نظر مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم انقلاب فراهم نمود.