اپلیکیشن غیرمتمرکز یا دپ (dApp) چیست؟
اپلیکیشن غیرمتمرکز یا دی اپ که آن را با سرواژهی dApp نشان میدهند، برگرفته از عبارت Decentralized Application به معنای «برنامه غیرمتمرکز» است. بهطور خلاصه، به اپلیکیشنها و برنامههایی دپ گفته میشود که بهجای اجرا روی یک کامپیوتر، روی شبکه بلاک چین یا شبکه همتابههمتایی از کامپیوترهای متعدد راهاندازی میشوند و خارج از حوزه اختیارات و کنترل یک مقام واحد قرار میگیرند.
برای درک بهتر، یک اپلیکیشن تحت وب مانند توییتر را در نظر بگیرید، این اپلیکیشن روی کامپیوتر مرکزی اجرا میشود که تحت مالکیت یک شرکت خاص است و کنترل اپلیکیشن و بهکارگیری آن تمام و کمال در اختیار شرکت قرار دارد. ممکن است در یک سوی اپلیکیشن هزاران کاربر فعالیت کنند؛ اما بکاند برنامه توسط یک سازمان مدیریت میشود. اپلیکیشن غیرمتمرکز یا دی اپ قابلیت اجرا روی شبکه همتابههمتا (P2P) یا بلاک چین را دارد. برای مثال، بیتتورنت (BitTorrent)، تور (Tor) و پاپکورن تایم (Popcorn Time)، همگی از جمله اپلیکیشنهایی هستند که روی کامپیوترهای متصل به شبکه همتابههمتا در بستر اینترنت اجرا میشوند و تمام کاربران در آنها درحال ارسال، دریافت و بهطورکلی مصرف محتوا هستند. بهعبارتی دیگر، اپلیکیشن غیرمتمرکز از سرورهای متمرکز و استفاده از پروتکل HTTP دوری میکند و بهجای آن با بهرهگیری از سرور توزیعشده و همتا بههمتا اتصالات را درون شبکه برقرار میکند.
در دنیای ارزهای دیجیتال اپلیکیشن غیرمتمرکز روی شبکه بلاک چین عمومی راهاندازی میشود و متنباز است و دارای اتمسفری غیرمتمرکز و عاری از هرگونه کنترل و نظارت و دخالت قدرتهای مطلق است. بنابراین، اگر توسعهدهندهای یک اپلیکیشن غیرمتمرکز مشابه توییتر طراحی کند و آن را روی بستر بلاک چین راهاندازی کند و کاربران در آن پیامهای نوشتاری خود را منتشر کنند، بهمحض انتشار پیام، کسی نمیتواند در پیامها تغییرای ایجاد کند یا آنها را پاک کند، زیرا هیچ کاربری این سطح از دسترسی را نمیتواند داشته باشد.
اپلیکیشن غیرمتمرکز، نوعی رابط کاربری است که به کاربران امکان تعامل با قرارداد هوشمند روی شبکه بلاک چین مثل اتریوم را میدهد
اگر بخواهیم پاسخ به پرسش اپلیکیشن غیرمتمرکز یا دی اپ (dApp) چیست را با نگرشی جزئیتر بیان کنیم در قدم ابتدایی باید دو مفهوم اتریوم و قرارداد هوشمند را درنظر بگیریم.
درابتدا وقتی قرارداد هوشمند اتریوم جدید ساخته میشود، درواقع، بکاند اپلیکیشن غیرمتمرکز کدنویسی میشود و باوجود اینکه اپلیکیشن غیرمتمرکز رابط کاربری مشابه با اپلیکیشنهای سنتی دارد؛ اما همه یا بخشی از بکاند اپلیکیشن بر بستر اتریوم بنا میشود.
بخشهای اصلی اپلیکیشن غیرمتمرکز یا دپ
در تعریف اپلیکیشن غیرمتمرکز به مواردی اشاره کردیم که برای راهاندازی دپ نیاز به بلاک چین، قرارداد هوشمند، دفترکل توزیعشده و غیرمتمرکزسازی داریم.
بلاک چین: این گونه شبکه بستر مناسب برای دستیابی به اهداف اپلیکیشن غیرمتمرکز را فراهم میکند. بلاک چین همان دفترکل توزیعشده است که پایگاه داده لازم برای ذخیرهی دادههای اپلیکیشن را ارائه میکند.
اتریوم: شبکه اتریوم یک شبکه قدرتمند ارز دیجیتال برپایه فناوری بلاک چین است که به آسانی میتواند ابزار لازم نظیر قرارداد هوشمند و ایجاد توکنهای اختصاصی برای اپلیکیشن غیرمتمرکز را در اختیار توسعهدهندگان قرار دهد.
قرارداد هوشمند: قرارداد هوشمند نوعی برنامهی کامپیوتری است که روی شبکه اتریوم کدنویسی و میزبانی میشود. بهطور خلاصه، از طریق قرارداد هوشمند میتوان برنامهنویسی کرد که برخی اعمال خاص در شرایط معین بهصورت خودکار انجام شوند. درواقع، با کمک قرارداد هوشمند میتوان سازوکار اساسی اپلیکیشن غیرمتمرکز را تعیین کرد.
غیرمتمرکزسازی: ماهیت اجرای خودکار قراردادهای هوشمند در اتریوم یکی از مهمترین قابلیتهایی است که غیرمتمرکزسازی را ممکن میسازد. این ویژگی اصلیترین عنصر اپلیکیشنهای غیرمتمرکز برای حذف سلسه مراتب مدیریتی را فراهم میکند.
والت: برای دسترسی به دی اپها ضروری است که از والتها استفاده کنید. درواقع، والت پل ارتباطی بین اپلیکیشن غیرمتمرکز و بلاک چین برای بهرهمندی از قابلیتهای اپلیکیشن غیرمتمرکز است.
مقایسه اپلیکیشن غیرمتمرکز و متمرکز
تفاوتهای اپلیکیشن غیرمتمرکز و اپلیکیشن متمرکز را میتوان در دو دسته طبقهبندی کرد. این تفاوتها تقریبا در همان بخشهایی است اپلیکیشن غیرمتمرکز با اپلیکیشن تحت وب تفاوت دارد.
در اپلیکیشن متمرکز با یک پایگاه داده مرکزی روبهرو هستیم و رابط کاربری که پل ارتباطی بین پایگاه داده محلی نصبشده بههمراه برنامه است؛ اما در اپلیکیشن غیرمتمرکز قرارداد هوشمند ایفای نقش پل ارتباطی را بهعهده میگیرد.
ازسویی دیگر، برخلاف اپلیکیشن غیرمتمرکز که روی شبکه همتابههمتا میزبانی میشود و دادههای آن در بستر شبکه بلاک چین عمومی ذخیره میشوند و در دسترس همهی افراد قرار دارند. اپلیکیشن متمرکز اغلب دادهها را در محل نصب برنامه ذخیره میکند و بخشی از دادههای ضروری را ممکن است از طریق اینترنت از سرور اصلی مستقر در شرکت دریافت کند.
باوجود این تفاوتها، کارایی اپلیکیشن غیرمتمرکز نهتنها کاستی ندارد بلکه استفاده از اپلیکیشن غیرمتمرکز مزایای مجذوبکنندهای بههمراه خواهد داشت.
مزایای استفاده از اپلیکیشن غیرمتمرکز
مهمترین مزیتی که اپلیکیشن غیرمتمرکز ارائه میکند همین ویژگی غیرمتمرکز بودن آن و حذف واسطهها است. برای مثال، اپلیکیشنی مانند Venmo به کاربر امکان میدهد که نقلوانتقالات مالی خود را بهراحتی انجام دهد، درصورتی که نقلوانتقال پول از طریق حساب بانکی علاوهبر هزینه و کارمزد، زمان طولانیتری نیاز دارد.
یکی دیگر از مزیتهای اپلیکیشن غیرمتمرکز (dApp) آسیبپذیری بسیار ناچیز آن در برابر حملات مختلف است. از آنجاییکه این اپلیکیشنها سرور مرکزی ندارند، هیچ محل فیزیکی وجود ندارد که مهاجم بتواند به آن نفوذ کند یا حتی آن را هدف حملات قرار دهد. علاوهبراین، زمانی که قرارداد هوشمند در هستهی مرکزی اپلیکیشن روی بلاک چین مستقر میشود، بهطور کلی شبکه همیشه در خدمت کاربرانی است که بهدنبال تعامل با قرارداد هستند و در اکثر موارد حملات مخرب حتی قادر نخواهند بود حملات محرومسازی از سرویس (DDoS) را اجرا کنند.
از دیگر مزایای استفاده از اپلیکیشن غیرمتمرکز حفاظت حداکثری از حریم شخصی کاربران است. اجازه بدهید کمی به عقب برگردیم. زمانیکه شبکهی وب راهاندازی شد، فضایی بود مملوء از اطلاعات که در دسترس همه قرار گرفت. درطول زمان، شرکتهای بزرگ گردش اطلاعات را مهار و متمرکز کردند. شاید در ظاهر اینگونه بهنظر برسد که این شرکتها اطلاعات را بهرایگان در اختیار کاربران قرار میدهند؛ اما درواقع، همهی آنها کموبیش درحال جمعآوری اطلاعات از ما هستند که بعدها آن را برای سود میفروشند؛ بنابراین، دادههای ما دربرابر دسترسی به اطلاعات بینهایت مبادله میشود.
بهواسطهی کنترلی که شرکتها روی این اطلاعات دارند، میدانند که کاربرانشان در فکر خرید چه چیزهایی هستند، ممکن است میزان دارایی کاربران را تخمین بزنند و افرادی که میشناسند را نیز شناسایی کنند. اکنون اما با استفاده از اپلیکیشنهای غیرمتمرکز دیگر نیاز نیست نگران ایراد خدشه به حریم شخصی و جمعآوری اطلاعات خود باشید. زیرا، کاربر میتواند انتخاب کند که فقط اطلاعات ضروری اشتراکگذاری شود و چه کسی به آن اطلاعات دسترسی داشته باشد. برای مثال، میتوان اطلاعات ضروری برای چکاپ پزشکی را مشخص کرد و تعیین کرد که چه کسی و برای چه مدتی بتواند این اطلاعات را مشاهده کند. علاوهبراین، شرکتها میتوانند برای دسترسی به اطلاعات کاربران بهصورت مستقیم به آنها مبلغی را پرداخت کنند تا کاربر مطمئن باشد که از اشتراک اطلاعات شخصی سودی بهدست خواهد آورد.
مقاومت دربرابر محدودیت و مسدودسازی دیگر مزیتی است که میتوان برای اپلیکیشن غیرمتمرکز از آن نام برد. ماهیت غیرمتمرکز بودن دپ به هیچ کاربری اجازه نمیدهد جلوی ارسال تراکنشها، استقرار اپلیکیشنها یا خوانش دادهها روی بلاک چین را بگیرد و دسترسی عدهای از کاربران را مسدود کند.
یکپارچگی دادهها در اپلیکیشن غیرمتمرکز نیز یکی دیگر از مزیتهای دپها بهشمار میرود. این قابلیت بهدلیل رمزنگاری پیشرفته در شبکه بلاک چین است که اجازهی تغییر دادهها را نمیدهد و هیچ فعالیت مخربی نمیتواند دادههایی که عمومی شدند را دستکاری کند یا تراکنش جعلی ایجاد کند.
استفاده از اپلیکیشن غیرمتمرکز مزیت دیگری نیز ارائه میکند که آن را میتوان پردازش بدون نیاز به اعتماد و رفتار قابل تأیید نامگذاری کرد. این مزیت بهدلیل استفاده از قرارداد هوشمند وجود دارد، زیرا قراردادهای هوشمند برای تحلیل و بررسی در دسترس قرار دارند و اجرای آنها بدون نیاز به اعتماد به یک مرجع مرکزی، حتمی و قاطع است. این قابلیت در برنامههای سنتی دیده نمیشود. برای مثال، وقتی از سیستم بانکداری آنلاین استفاده میکنیم، باید به سازوکار مالی مؤسسهی ارائهدهندهی خدمات اعتماد کامل داشته باشیم که از اطلاعات مالی ما سوءاستفاده نمیکند یا آنها را دستکاری نمیکند و دربرابر هک و نفوذ مقاومت دارد.
درنهایت، میتوان گفت که دی اپ در هر صنعتی امکان بهکارگیری دارد. از صنعت بازیهای ویدئویی گرفته تا حوزهی سلامت و حتی ذخیرهی فایل، همگی میتوانند از مزایای استفاده از اپلیکیشن غیرمتمرکز بهرهمند شوند. باوجود همهی مزایای استفاده از دپها، چگونگی کاربرد اپلیکیشنهای غیرمتمرکز تفاوتی با اپلیکیشنهای سنتی ندارد و همین امر منجر به استقبال بیشتر کاربران از اپلیکیشنهای غیرمتمرکز خواهد شد.
بهترین Dapp برناسواپ
برناسواپ یکی از بهترین dapp ها و همینطور صرافی غیرمتمرکز است .
امکانات برناسوآپ :
- بدون واریز پول به صرافی معامله کن
- انجام معامله در استخرهای رو بلاک چین
- امنیت بالای پروژه و غیر قابل هک
- استخراج ارز بدون دستگاه ماینر
- ساخت ارز دیجیتال مخصوص خودت
- راه اندازی بازارهای NFT(به زودی)
- ساخت Dapp خودت(به زودی)
برناسوآپ بر روی بلاک اسمارت چین مستقرر شده است و به راحتی میتوانید قرار داد های هوشمند آن را در بلاک چین مشاهده کنید.
برناسوآپ توانست در مدت کوتاه راه اندازی خود در بین 9000 Dapp رتبه 400 رو در اختیار خودش قرار بده .
مطلبی دیگر از این انتشارات
مکانیسم اثبات آگاهی صفر: zkSNARK و zkSTARK
مطلبی دیگر از این انتشارات
تکنولوژی متاورس چیست ایا این تکنولوژی جایگذین خوبی برای اینترنت و اینترنت اشیا میتواند باشد
مطلبی دیگر از این انتشارات
وب 3 چیست؟