برنامه‌های غیرمتمرکز (DApps) چه هستند و چه کاربردی دارند؟

آیا شما در دنیای رمز ارزها یک تازه‌وارد هستید؟ آیا از سرواژه‌ها (کلمه‌های اختصاری) یا اصطلاحات منحصر به فرد رمز ارزها آگاه هستید؟ در غیر این صورت، آگاهی از این سرواژه‌ها برای‌تان بسیار ضروری خواهد بود.

در دنیای فناوری که همه‌ چیز به سرعت در حال رشد است، هر روز اختراعات جدید پا به عرصه می‌گذارند. با تکامل فناوری به شکل اپلیکیشن‌ها یا برنامه‌های کاربردی که به اختصار به آن‌ها اپ (App) گفته می‌شود، هر روز نوین‌گرایی‌های بیش‌تری در این اکوسیستم شکل می‌گیرند.

یکی از این تکامل‌ها در این اکوسیستم، ظهور پلتفرم غیرمتمرکز و برنامه‌های غیرمتمرکزی است که معمولا با نام دی‌اپ یا DApps شناخته می‌شوند. در این مقاله، توضیحات کاملی را درباره‌ی تمام مفاهیم مربوط به برنامه‌های غیرمتمرکز یا DApps ارائه دهیم.

برنامه‌های غیرمتمرکز چه هستند؟

برنامه‌های غیرمتمرکز یا DApps اساسا اپلیکیشن‌ها یا برنامه‌های دیجیتالی هستند که بر پایه‌ی بلاک چین یا شبکه‌ی همتا به همتایی از کامپیوترها (P2P) کار می‌کنند. به عبارت دیگر، نرم‌افزار متن بازی که از فناوری بلاک چین استفاده می‌کند، برنامه‌ی غیرمتمرکز (DApps) نام دارد.

این برنامه‌ پروتکلی است که بر روی یک سیستم کامپیوتری توزیع‌شده اجرا می‌شود. بر خلاف پلتفرم متمرکز، هیچ شخص ثالثی در هیچ تراکنشی که در این پلتفرم غیرمتمرکز انجام می‌شود، دخالت نمی‌کند.

از این رو، برنامه‌ی غیرمتمرکز با تحت کنترل درآوردن داده‌های‌تان و ایجاد دسترسی ناشناس به اپلیکیشن‌ها در اینترنت، مشکلات مربوط به مالکیت داده‌ها را حل کرده است. هم‌چنین، پلتفرم غیرمتمرکز به عنوان شبکه‌ی همتا به همتا (P2P) نیز شناخته می‌شود؛ زیرا هیچ واسطه‌ای در این میان وجود ندارد.

ویژگی‌های برنامه‌های غیرمتمرکز

اکنون که با برنامه‌های غیرمتمرکز آشنایی پیدا کرده‌اید، به بیان معیارهایی می‌پردازیم که از طریق آن‌ها می‌توانید یک برنامه‌ی غیرمتمرکز را ارزیابی کنید:

متن باز: اساسا، برنامه‌های غیرمتمرکز به صورت خودمختار کنترل می‌شوند و تصمیم‌گیری برای اعمال هرگونه تغییر با اجماع اکثریت کاربران انجام می‌شود. هم‌چنین، کد منبع این برنامه‌ها در دسترس همگان قرار دارد.

غیرمتمرکز: به منظور اجتناب از خطرات سیستم متمرکز، تمام سوابق عملیاتی اپلیکیشن‌ها باید در یک بلاک چین عمومی و غیرمتمرکز ذخیره‌ شوند.

مشوق‌ها: تاییدکنندگان بلاک چین باید مشوق‌هایی برای عملکرد خود داشته باشند؛ از این رو، بابت تلاش‌شان توکن‌های رمز ارز دریافت می‌کنند.

الگوریتم: جامعه‌ی کاربران برنامه‌های غیرمتمرکز اساسا به منظور نشان دادن اثبات ارزش، باید با یک الگوریتم رمزنگاری موافقت کنند.

دسته‌بندی‌های برنامه‌های غیرمتمرکز

برنامه‌های غیرمتمرکز بر اساس مدل‌های بلاک چین در سه دسته‌بندی قرار می‌گیرند:

دسته‌ی نخست برای مدیریت پول کاربرد دارد. این دسته از برنامه‌ها به کاربران امکان می‌دهند از طریق مبادله‌ی رمز ارزها، قراردادهای خود را با کاربران دیگر به سرانجام برسانند.

دسته‌ی دوم نیز به پول مربوط می‌شود؛ ولی در این میان، برخی انواع داده‌های خارج از بلاک چین نیز در کار هستند. برای پیاده‌سازی آن‌ها و برای اتصال به جهان خارج از بلاک چین، به بخش متمرکزی از این سیستم یا به یک "‌اوراکل‌" مبتنی بر بلاک چین نیاز است.

دسته‌ی سوم نیز به عنوان دسته‌ی "‌سایر‌ین"  شناخته می‌شود. این دسته سیستم‌های رای‌گیری و حکومتی را شامل می‌شود. هدف از کاربرد مفهوم بلاک چین در این حوزه حذف احتمال تقلب در رای‌گیری، هک کردن و سایر دخالت‌ها است؛ این سیستم می‌تواند انتخابات را در آینده بسیار امن‌تر از انتخابات کنونی کند.

یک برنامه‌ی غیرمتمرکز چگونه کار می‌کند؟

برنامه‌ی غیرمتمرکز با پیاده‌سازی ویژگی‌هایی که پیش‌تر درباره‌شان توضیح داده‌ایم، عمل می‌کند. اساسا، یک برنامه‌ی غیرمتمرکز (DApp) یک نرم‌افزار متن باز است که بر روی بلاک چین‌های غیرمتمرکز پیاده‌سازی می‌شود. هم‌چنین، سوخت‌ آن‌ها از طریق توکن‌هایی تامین می‌شود که با استفاده از یک پروتکل/الگوریتم ایجاد شده‌اند.

از آن‌جا که این برنامه‌ها غیرمتمرکز هستند، همه می‌توانند آن‌ها را ببینید و در برنامه‌نویسی آن کمک کنند. این مسئله‌ فرایند مقیاس‌پذیری را برای توسعه‌ی محصول، از لحاظ کیفیت و کمیت، تسریع می‌کند. گام بعدی غیرمتمرکز کردن برنامه از طریق بلاک چین است. در نهایت، برای افزودن سوابق/تراکنش‌ها به این دفاتر کل، باید از توکن‌ها استفاده کنید. سپس این توکن‌ها با استفاده از الگوریتم‌ها/پروتکل‌های مختلف استخراج می‌شوند یا از پیش استخراج شده‌اند.

در حال حاضر، اثبات سهام (PoS) و اثبات کار (PoW) به عنوان محبوب‌ترین پروتکل‌ها شناخته می‌شوند. این پروتکل‌ها ابزارهای مفیدی برای تحقق یک اجماع یا توافق میان تمام کاربران برنامه‌ی غیرمتمرکز هستند.

چه تفاوتی میان برنامه‌های غیرمتمرکز و برنامه‌های معمولی وجود دارد؟

همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، برنامه‌های غیرمتمرکز یا DApps شباهت زیادی با برنامه‌های سنتی یا همان App‌ها دارند؛ با این تفاوت مهم که برنامه‌های غیرمتمرکز بر روی یک بلاک چین غیرمتمرکز کار می‌کنند. بنابراین، این پلتفرم‌های غیرمتمرکز در مقایسه با پلتفرم‌های متمرکزی که App‌های سنتی در آن‌ها ساخته می‌شوند، مزایای بسیاری دارند. در ادامه، به فهرستی از مزایای DAppها نسبت به App‌ها اشاره می‌کنیم.

۱. برنامه‌های غیرمتمرکز به عنوان ابزاری برای ‌"‌ذخیره‌ ارزش‌" کاربرد دارند

از DAppها می‌توان برای ذخیره‌ی رمز ارزها و انتقال آن‌ها به سایر کاربران استفاده کرد؛ در حالی که App‌های سنتی قابلیتی برای ذخیره‌ی ارزش ندارند.

۲. تمام برنامه‌های غیرمتمرکز موجود در بلاک چین با یکدیگر سازگار هستند

بر خلاف برنامه‌های سنتی، برنامه‌های غیرمتمرکز را می‌توان به آسانی با یکدیگر یکپارچه کرد. فرایند این کار نیز بسیار آسان است و نیازی به کسب مجوز خاصی ندارد.

۳. امنیت

برنامه‌های غیرمتمرکز پلتفرم فوق‌العاده امنی را ایجاد می‌کنند که در آن، هر گونه فعالیت مشکوک به دقت زیر نظر گرفته و محدود می‌شود. وجود این امنیت نیز فقط به این دلیل است که برنامه‌های غیرمتمرکز دارای سیستم پشتیبانی است که توسط عموم مدیریت می‌شود؛ ویژگی‌ که برنامه‌های سنتی از آن بی‌بهره هستند.

۴. DAppها را به آسانی نمی‌توان حذف کرد

وقتی DApp روی بلاک چین بارگذاری می‌شود، حذف کردن آن بسیار دشوار خواهد شد؛ زیرا این کار نیازمند اجماع تمام کاربران است.

۵. شفافیت و کنترل

از آن‌جا که DAppها توسط کاربران مدیریت می‌شوند، شفافیت آن‌ها نیز حفظ خواهد شد، و آن‌ها تمام کنترل‌ها را بر داده‌های ذخیره‌شده با یکدیگر به اشتراک می‌گذارند.

۶. مقرون به صرفه

در مقایسه با برنامه‌های سنتی، کاربران برنامه‌های غیرمتمرکز مبلغ بسیار اندکی را به عنوان کارمزد پرداخت می‌کنند؛ آن هم به نشانه‌ی احترام به صاحبان گره‌های مختلف (یا کامپیوترهای مختلف) در شبکه.

مزایای برنامه‌های غیرمتمرکز

• برنامه‌های غیرمتمرکز مقاومت بیش‌تری در برابر حملات دارند. آن‌ها فقط در صورتی از کار می‌افتند که تمام کامپیوترهای موجود در شبکه از کار بیفتند؛ و این تقریبا غیر ممکن است.
• هم‌چنین، DAppها در برابر دستکاری یا سانسور نیز مقاوم هستند. وقتی اطلاعات به بلاک چین افزوده شوند، برای همیشه در آن‌جا ذخیره خواهند شد.

اگر برنامه‌های غیرمتمرکز به پذیرش گسترده‌تری نیاز پیدا کنند، سازندگان‌شان باید تجربه‌‌ی کاربری بدون اختلال و مشکلی را به مخاطبان ارائه دهند، طوری که استفاده از برنامه برای‌شان بسیار آسان باشد. تاکنون، برنامه‌های غیرمتمرکز نتوانسته‌اند انتظاراتی را که از همان روزهای اول وعده داده شده بودند، برآورده کنند؛ زیرا این فناوری هنوز بسیار جوان است و برآوردن همه‌ی انتظارات کمی زمان می‌برد.

آینده‌ی برنامه‌های غیرمتمرکز

برنامه‌های غیرمتمرکز، علی‌رغم مزایای فوق‌العاده‌شان، دارای معایب مشترکی نیز هستند.

• اندازه‌‌گیری آن‌ها در سطوح بزرگ بسیار دشوار است، زیرا برخلاف برنامه‌های سنتی، نقطه‌ی تماس مشخصی ندارند.
• حل مشکل و رفع معایب آن‌ها بسیار پیچیده است.
• بدون فرایند احراز هویت مشتری (KYC)، زمان تراکنش افزایش می‌یابد، و سرعت تراکنش نیز کم می‌شود.
• برنامه‌های غیرمتمرکز فاقد برنامه‌های شخص ثالث هستند؛ وجود این برنامه‌ها برای دسترسی به اطلاعات شخص ثالث ضروری است.

با توجه به رشد فناوری بلاک چین در چند سال اخیر، احتمال رفع محدودیت‌های موجود در برنامه‌های غیرمتمرکز بسیار بالا است. به علاوه، با افزایش رقابت میان شرکت‌های نوظهور در عرصه‌ی بلاک چین، انتظار می‌رود این حوزه به شدت رشد کند.

برنامه‌های غیرمتمرکز به عنوان انقلاب بعدی در عرصه‌ی بلاک چین تلقی می‌شوند. با وجود این، اختراعات جدید احتمالا بتوانند محدودیت‌های موجود در برنامه‌های غیرمتمرکز کنونی را برطرف کنند. بر اساس برخی گزارش‌ها، انتظار می‌رود بازار برنامه‌های غیرمتمرکز با سرعت بسیار بالا گسترش یابد و تا پایان ۲۰۲۵ میلیون‌ها دلار دیگر به آن تزریق شود.

جمع‌بندی

برنامه‌های غیرمتمرکز یا DAppها شبیه همان اپلیکیشن‌های سنتی هستند، با این تفاوت که آن‌ها بر روی یک پلتفرم بلاک چین غیرمتمرکز کار می‌کنند. آن‌ها مزایای بسیاری دارند، ولی با محدودیت‌هایی نیز مواجه هستند که انتظار می‌رود در آینده‌ی نزدیک برطرف شوند. با وجود این، برنامه‌های غیرمتمرکز را می‌توان به عنوان یک فناوری نوظهور در عرصه‌ی بلاک چین تلقی کرد.