خالق یا برده

پیشینه - از زمانی که ژول ورن فرانسوی حدود دو قرن پیش مارا به سفری هشتاد روزه به دور دنیا برد و از زمانیکه آیزاک آسیموف روسی قوانین ربات هارا نوشت جهان آبستن عصر نوینی شد که امروز شاهد هفته های آخر این زایش عظیم هستیم ..

شاید کمترکسی قبل از گراهام بل تصور این را داشت که روزی صدایش از نقطه ای دیگر بدون حضور خودش قابل شنیدن باشد بجز واتسن دستیار بل ! اما امروز ما شاهد ارسال تصاویر بصورت زنده هستیم.

بشر همواره برای تکنولوژی اشتیاق سوزانی داشته و هر روز در پی کشف خالق خود کائنات را می جورد. با این اوصاف سوال اصلی اینست : ما به کدامین سوی چنین شتابان در حرکتیم ؟

برای پاسخ دادن به این سوال باید از بالا و از دیدی وسیع تر از پیش پایمان، به جهان بنگریم . بطور کلی امروز 10 تکنولوژی که به همه تصورات ما جامه عمل می پوشاند در نقطه عطف خود و بر مرز انفجار قراردارند که از آن جمله می توان به هوش مصنوعی ، بلاکچین ، رباتیک ، سایبرگ ، نانو نکنولوژی ، واقعیت مجازی ، اینترت اشیاء ، چاپگرهای سه بعدی ، کوانتوم و متاورس اشاره کرد.

چشم انداز - روزی که سهراب گفت پشت دریا شهریست درواقع سعی در تداعی اتوپیای تامس مور داشت و یا زمانی که یوجی ایجیری رساله حسابداری سه طرفه را می نگاشت نیز امیدی به انسان برای پیاده کردن این مفهوم نداشت لیکن نیم قرن بعد فرد یا گروه گمنامی با انتشار مقاله ای هفت صفحه ای به یک باره صد ها قدم بشر را به ساختن مدینه فاضله نزدیک کردند.

بلاکچین ساتوشی ناکاموتو این بقول برخی معجزه پانصد سال اخیر، توانسته یکی از دموکرات ترین های جهان باشد که به هر کجا پا می گذارد قدرت آن حوزه را به قدرتی سوسیال دموکرات تبدیل می کند و در جهانی که جز نیهیلیسم پیش ما نیست دوباره جرقه هایی برای شعله های اگزیستانسیالیستی انسان بیفکند.

یک معنی از زنجیره بلوک کافی بود که در امور مالی ما دیجیتال است ها ( Assets ) را داشته باشیم معنی دیگر کوتاه کردن دست قدرتمندان از کنترول منابع و شفافیت امور بود چراکه ماشینی بی روح به جای بشر به رتق و فتق امور می پردازد.

بقول آسیموف آرمان شهر جاییست که در آن انسان های چاق جز خور و خواب و تفریح کاری برای انجام ندارند ، پس چه کسی آشپزی می کند ؟ چه کسی منزل را رفت و روب می کند ؟ از کودکان چه کسی نگهداری کند ؟ هزینه همه این امور چه می شود ؟!

ظهور عصر بلاکچین در کنار علوم رباتیک و با عصاره ای از هوش مصنوعی باعث شد امور یاد شده و صدها مورد علمی تخیلی دیگر عملی و شدنی ، بشوند.

در یک آرمان شهر واقعی ماشین های شما خودران هستند و شما از رانندگی خسته نمی شوید گلدان های شما خودشان اعلام تشنگی می کنند و در صورت لزوم بتنهایی آب می نوشند! یخچال ما خودش به مارکت ها سفارش می دهد و ما نیز در داخل منزل با روزی چند ساعت کار غیر یدی هزینه تمامی این امور را می پردازیم. اما چگونه ؟

علم اینترنت اشیاء به همه ابزار و اشیا ء دور و برمان روح بخشیده و آن ها را به ندهای درون یک شبکه فعال مبدل می سازد سپس تکنولوژی زنجیره بلوک بستری امن غیر متمرکز و بدون واسطه ای برای انجام دقیق اموری همچون نقل انتقال مالی فراهم می آورد.

اینجاست که یک هوش مصنوعی بر روی فرآیند کار به جای انسان نظارت خواهد داشت همه این فعل و انفعال ها در کسری از ثانیه در کامپیوتر های خبره کوآنتومی محاسبه خواهند شد و گزارش تایید آن بصورت صدایی درون مغزمان شنیده می شوند.

متاورس چیست - دنیای متا جهان مجازی، موازی و هم ارز جهان ماست. در آن آواتاری از شما زندگی ای کاملا" روتین آگاهانه و آزادانه ای خواهد داشت. ممکن است شما در دنیای حقیقی ناتوان از حرکت باشید اما با قراردادن یک عینک مخصوص بر چشم خود یا با اتصال یک تراشه کوچک نورولینک به مغز خود می توانید وارد آن جهان شوید و در آن جا به کار، تحصیل ، ازدواج ، ورزش و یا ... بپردازید در حالی که جسم فیزیکی شما حتی از تخت خواب بیرون نیامده است!

شاید این نوشتار شبیه فیلم های تخیلی بنظر برسد اما بد نیست بدانید همین امروز مشاورین املاک مخصوصی در متاورس وجود دارند که میتوان از آن ها زمین خریداری کرد !

آنچه تا کنون گفته شد بخشی از راهی بود که انسان امروزی طی نموده است اما آینده بسیار جذاب تر خواهد بود. انسان آرمان شهری خود نیز باید یک انسان آرمانی باشد که با وجود محدودیت های جسم انسان این امر میسر نیست در این راستا آواتار ها جای مارا خواهند گرفت عبارت آواتار اولین بار در سال 1992 توسط نیل استیونسن در کتاب " سقوط برف ها " آورده شد و امروز از آن به عنوان کپی دیجیتالی بشر یاد می کنند. افرادی همچون ایلان ماسک بسیار تلاش کردند تا بین ما و کپی دیجیتالی مان فاصله ای وجود نداشته باشد. در تازه ترین این تلاش ها حتی مطرح است که از ذهن بشر در لحظات آخر حیاتش کپی برداری شده تا با این کپی دیجیتال بتوان به جسم دیگری که نامیراست منتقل شد و بدین گونه حیات بشر ادامه یابد.

همانطور که مشاهده نمودید برای تمام ابنای بشر با دارایی ها و ملزومات وی جایی در دنیای موازی تعبیه گردیده که بی دغدغه بتواند مادام العمر زیست کند. حال میتوان جواب این سوال که ما به کجا چنین شتابان در حرکتیم را داد ! ما بسوی مدینه فاضله می رویم.
این را باید متذکر شد که لزوما" آرمان شهر مجازی قرار نیست عاری از هر نوع بزه ای ساخته شود چرا که انسان هر کجا و به هر صورتی که باشد همچنان روح سرکش خود را از یاد نخواهد برد. کسی چه می داند شاید مارک زاکربرگ در جهان متا هیلتر بعدی باشد. نباید فراموش کنیم که سازنده آن جهان، حکم خدایی، خود خوانده دارد که در عین دیکتاتوری مطلق می تواند حکومت نماید و خاموش کردن صدای هر مخالفی به سختی تصور فشردن یک دکمه برای این خدای جدید باشد!

امروز کجاییم – امروز ما ابتدا پول هایمان را به آن دنیا برده ایم و مشغول ساختن فرا دنیا هستیم فردا هم بی شک باید به آن کوچ کنیم.

در پایان باید گفت اگر ما برده ی امگا نشویم شاید بتوانیم نوع سوم حیات مکس تگمارک را خلق کنیم. این هم ارتقاع ماست. اینکه به برده ی ناکجاآبادی تبدیل شویم یا خدای فردوسی مجازی، ارتباط مستقیمی به دست اندر کاران ده حوزه برتر ذکر شده خواهد داشت.

پایان

برای نشریه سازمان نظام صنفی رایانه گیلان - زمستان ۱۴۰۰