نرم‌افزار غیرمتمرکز یا Dapp چیست و چه کاربردی دارد؟

پس از ظهور و اجرای موفقیت آمیر فناوری بلاکچین توسط بیت کوین، توسعه‌دهندگان به فکر افتادند تا از این فناوری در امور بیشتری نیز استفاده کنند. بیت کوین تنها یکی از دستاورد‌های بلاکچین را به دنیا معرفی که ایجاد یک سیستم پولی غیرمتمرکز بود. اما رفته رفته این فناوری جایگاه یک دیتابیس کامل را  به خود اختصاص داد. برنامه‌های غیرمتمرکز از مهم‌ترین دستاورد‌های این فناوری هستند که دریچه‌‍‌های جدیدی را به روی جهانیان گشود. اگر علاقه‌مند به کسب اطلاعات بیشتر در مورد این فناوری هستید، تا انتهای مقاله همراه ما باشید.

نرم‌‎افزار غیرمتمرکز چیست؟

این مفهوم که در انگلیسی با نام Dapp شناخته می‌شود، مخفف کلمه  Decentralized application است. نرم افزار‌های غیرمتمرکز حاصل جمع‌آوری مجموعه‌ای از قرار داد‌های هوشمند است که کد اصلی یا بدنه یک Dapp را تشکیل می‌دهد.

تا پیش از محبوبیت بلاکچین، نرم‌افزار‍‌ها به صورت کاملا متمرکز تحت نظارت شرکت سازنده بودند. این شرکت‌ها علاوه بر دسترسی به اطلاعات شخصی کاربران اجازه اعمال هرگونه تغییر، مسدود کردن حساب و مواردی از این قبیل را داشتند.

در دنیای غیرمتمرکز، همه چیز بدون واسطه و بدون نیاز به اعتمادسازی است. کد‌های کامپیوتری طبق دستور وظیفه خود را انجام می‌دهند و نظارت بر اطلاعات بلاکچین دست یک نفر یا نهاد واحد نیست بلکه به‌صورت توزیع شده و شفاف در اختیار همگان قرار دارد.

قرارداد‌های هوشمند می‌توانند تمامی جوانب یک نرم‌افزار غیرمتمرکز را در بر بگیرند، ورودی پول، جابه‌جایی‌ها، وام‌دهی، بازی‌های بلاکچینی، بازار‌های NFT و مواردی از این قبیل از جمله برنامه‌های غیرمتمرکزی هستند که هم‌اکنون در دنیای بلاکچین ایجاد شده و فعال هستند.

قطعا هر آن‌چیزی که امروزه در دنیای بلاکچین شاهد آن هستیم تنها نسخه اولیه این فناوری است. قطعا در آینده نه تنها دور نرم‌افزار‌های پیشرفته‌تر و کاربردی‌تری ساخته و عرضه خواهد شد.

ویژگی‌های نرم‌افزار غیرمتمرکز چیست؟

این فناوری نوین قطعا نکات مثبت و منفی همراه خود دارد، در این قسمت چندی از ویژگی‌‌‎های خاص این نرم‌افزار‌ها را معرفی خواهیم کرد.

• تغییرناپذیری: وقتی یک قرارداد هوشمند یا جموعه‌ای از آنها در شبکه اجرا می‌شوند، دیگر حتی سازنده آن نمی‌تواند آن را تغییر‌دهد. این اصل به ویژگی عدم نیاز به اعتماد‌سازی کمک شایانی کرده است. اگر نرم‌افزار غیرمتمرکزی نسخه جدیدی ارائه دهد آن نسخه در قالب یک نرم‌افزار کامل و مجزاه اجرا خواهد شد نسخه قبلی همچنان در بلاکچین پایدار می‌ماند.
• جامعه محور بودن: معمولا Dapp ‌ها به‌دلیل ماهیت غیرمتمرکز جامعه محور هستند، تمامی تغییرات مورد نیاز و آپدیت نسخه‌‌‍‍‌های جدید با نظر و تایید جامعه و سرمایه‌گذاران آن اعم از خرد و کلان صورت می‌پذیرد.
• منبع‌باز بودن: تمامی پروژه‌های غیرمتمرکز منبع‌باز هستند، کد‌ها قابل مشاهده و صحت سنجی است که به اعتبار و اعتماد‌سازی آنها می‌افزاید.
• حذف واسطه، کم هزینه: خدماتی که این نرم‌افزار‌ها ارائه می‌دهند، به‌دلیل حذف واسطه‌ها بسیار کم هزینه است. به‌عنوان مثال دریافت یک وام از بانک پر هزینه‌تر و وقت‌گیر‌تر است یا استفاده از یک Dapp برای وام‌گیری و امور مالی؟

موارد استفاده از نرم‌افزار‌های غیرمتمرکز

تا همین چند سال پیش موارد استفاده این نرم‌افزار‌ها خیلی محدود بودند. اما در طی ۲ سال با سرعت چشمگیری رشد کرده و وارد امورد مختلفی شده‌اند. اینطور که به‌نظر می‌رسد این روند ادامه خواهد داشت و در آینده شاهد نسخه‌های بسیار پیشرفته‌تر این فناوری خواهیم بود.

امروزه برنامه‌های غیرمتمرکز در حوزه‌های اشاره شده فعال هستند.

• امورمالی
• بازی‌ها
• شبکه‌های مجازی غیرمتمرکز
• صنعت بیمه
• توکن‌های غیرمثلی

چند مورد از Dappهای مطرح

در این قسمت به معرفی چند نرم‌افزار مطرح در دنیای بلاکچین که کاربران بسیاری نیز دارند را معرفی خواهیم کرد. در صورت علاقه به کسب اطلاعات بیشتر به‌صورت جزئی در مورد هرکدام مطالعه کنید.

• Uniswap – یک صرافی غیرمتمرکز در شبکه اتریوم
• Aave – یک پروتکل وام‌دهی در شبکه اتریوم
• PeakD – یک شبکه مجازی غیرمتمرکز در شبکه هایو
• Axie infinity – یک بازی بلاکچینی در شبکه اتریوم

نرم‌افزار‌های غیرمتمرکز در چه شبکه‌های بلاکچینی ساخته می‌شوند؟

اکثر شبکه‌های بلاکچینی جدید، در قالب پلتفرم مادر برای ساخت پروژه‌های غیرمتمرکز عمل می‌کنند. شروع این جریان از اتریوم بود که به‌عنوان اولین پلتفرم بستر قرارداد هوشمند در دنیا شناخته شد. هم‌اکنون شبکه‌های بسیاری هستند که پلتفرم‌های مادر این نرم‌افزار‌ها را تشکیل می‌دهند که از چند مورد از آنها یاد خواهیم کرد.

• اتریوم (Ethereum)
• کاردانو (Cardano)
• سولانا (Solana)
• آوالانچ (Avalanche)
• پولکادات (Polkadot)
• بایننس اسمارت‌چین (BSC)

اجزای تشکیل‌دهنده Dapp‌ها

نرم‌افزار‌های غیرمتمرکز مانند App‌های سابق از دو قسمت فرانت‌اند و بک‌اند تشکیل شده‌اند. فرانت‌اند همان قسمت مربوط به وب و ظاهر برنامه است که علاوه بر امکان دسترسی ظاهری زیبا و جذاب نیز ارائه می‌دهد. اما بک‌اند Dapp‌ها به‌جای استفاده از سرور‌های مرکزی در تکنولوژی بلاکچین و قرارداد هوشمند استفاده می‌کند.

بلاکچین به‌دلیل عدم تمرکز و توزیع شده بودن ذات دنیای غیرمتمرکز به این نرم‌افزار‌ها هدیه می‌دهد.

کلام آخر

نرم‌افزار‌های غیرمتمرکز نسل جدیدی از توسعه فناوری و اینترنت هستند. این برنامه‌ها با وجود برخی محدودیت‌هایی که دارند امکانات جدیدی نیز ارائه می‌دهند که بسیار قابل توجه است. شفافیت، حذف رابطه‌ها، دسترسی جهانی، تغییر ناپذیری و عدم امکان دستکاری از جمله ویژگی‌های این فناوری است. قطعا با گذشت زمان Dapp‌ها نیز پیشرفته‌تر شده و جایگاه بیشتری در زندگی روزمره انسان باز خواهند کرد.

منبع :