نظریه‌ای جالب از کتاب ِ خواندنی ِ «صفر به یک»

این کتاب ِ مشهور و خوب نوشته‌ی پیتر تیل، خالق شرکت PayPal و سرمایه‌گذار Facebook می‌باشد.

در ساده‌ترین تعریف، آینده به شکلی خیلی ساده عبارت است از مجموعه‌ی همه‌ی دقایقی که هنوز نیامده‌اند. ولی آن‌چه آینده را متمایز و بااهمیت می‌سازد این نیست که هنوز رخ نداده، بلکه این است که زمانی فرا می‌رسد که جهان متفاوت از امروز خواهد بود. در این توصیف، اگر قرار است که هیچ چیزی در جامعه‌ی ما در صد سال آینده تغییر نکند، آن‌گاه آینده دورتر از صد سال بعد خواهد بود. اگر همه‌چیز در دهه‌ی آینده به‌شدت تغییر کند، آن‌گاه آینده تقریبا دم دست است. هیچ‌کس نمی‌تواند دقیقا آینده را پیش‌بینی کند، اما دو چیز را می‌دانیم: این‌که آینده متفاوت خواهد بود و این‌که باید در دنیای امروز ریشه داشته باشد.

ما وقتی به آینده می‌اندیشیم، به یک آینده‌ی پیشرفته امیدواریم. این پیشرفت می‌تواند به یکی از این دو شکل باشد: پیشرفت افقی یا گسترده و دیگری پیشرفت عمودی یا فشرده.

پیشرفت افقی یعنی تکرار چیزهایی که موفق بوده‌اند، یعنی حرکت از ۱ به n. پیشرفت افقی را راحت می‌توان تصور کرد. زیرا می‌دانیم چه شکلی دارد. پیشرفت عمودی یا فشرده به معنی انجام کارهای نو است، یعنی حرکت کردن از ۰ به ۱. تصور پیشرفت عمودی دشوارتر است، زیرا کاری باید انجام شود که هیچ‌کس دیگری انجام نداده‌است. اگر یک ماشین تایپ بردارید و صدتای آن را بسازید، پیشرفت افقی کرده‌اید. اگر یک ماشین تایپ بردارید و یک واژه‌پرداز بسازید، آن‌گاه پیشرفت عمودی داشته‌اید.

در سطح ماکرو، پیشرفت افقی در یک کلمه عبارت است از جهانی‌سازی - یعنی چیزهایی که در یک جا نتیجه داده‌اند، در جاهای دیگر استفاده می‌شوند. کشور چین نمونه‌ی الگویی از جهانی‌سازی است. چینی‌ها دقیقا هرچه را که در کشورهای پیشرفته‌ی جهان به نتیجه رسیده است کپی می‌کنند: خطوط راه‌آهن قرن نوزدهمی، تهویه‌ی قرن بیستمی و حتی کل شهرها. ممکن است برخی گام‌ها را جهش بزنند، مثلا مستقیما به‌جای نصب تلفن ثابت به بی‌سیم رسیده‌اند، اما همه‌چیز را همان‌گونه که هست کپی می‌کنند.

پیشرفت عمودی یا ۰ به ۱ در یک کلام همان تکنولوژی است. پیشرفت سریع فناوری اطلاعات در دهه‌های اخیر، دره‌ی سیلیکون(منطقه‌ای در کالیفرنیای آمریکا، که بسیاری از غول‌های فناوری جهان مانند گوگل، مایکروسافت، اپل و ... در آن‌جا قرار گرفته‌اند.) را به‌طور کلی به پایتخت فناوری تبدیل کرده است، اما دلیلی وجود ندارد که فناوری تنها به کامپیوتر محدود باشد. اگر درک صحیحی داشته باشیم، هر راه بهتر و جدیدی از نحوه‌ی انجام کارها فناوری است.

از آن‌جایی که جهانی‌سازی و فناوری،‌حالت‌های متفاوتی از پیشرفت هستند،‌ این امکان وجود دارد که هم‌زمان هر دو، یکی و یا هیچ‌کدام از آن‌ها را داشت.

بیشتر مردم معتقدند که آینده‌ی جهان با جهانی‌سازی تعریف خواهد شد، ولی حقیقت این است که فناوری نقش بیشتری دارد. بدون تغییرات فناورانه اگر چین تولیدات انرژی خود را در دو دهه‌ی آینده دو برابر کند، آلودگی هوا را هم دو برابر خواهد کرد. اگر هر یک از صد میلیون افراد خانواده‌های هندی به شیوه‌ی آمریکایی‌ها - تنها با استفاده از ابزارهای کنونی - زندگی می‌کردند نتیجه یک فاجعه‌ی زیست‌محیطی می‌بود. گسترش شیوه‌های قدیمی ِ تولید ثروت در جهان منجر به نابودی خواهد شد نه ثروت. در جهان ِ با منابع کمیاب، جهانی‌سازی بدون فناوری ناپایدار خواهد بود.

دغدغه‌ی امروز ما این است که فناوری‌های جدید را هم تصور کنیم و هم خلق کنیم، تا قرن ۲۱‌ام را آرام‌تر و کامیاب‌تر از قرن ۲۰‌ام بسازیم.

منبع:‌ کتاب «صفر به یک» از انتشارات نشر نوین.