ریال دیجیتال؛ یک ایده برای استیبل‌کوین غیرمتمرکز ایرانی

ایرانی‌ها خیلی خوب نشان داده‌اند در هیچ زمینه‌ای کم ندارند. نمونه‌اش راه‌اندازی کوین‌ها و توکن‌هایی است که تا کنون با نام ایرانی‌ها گره خورده. بعضی از آنها مثل اوراکل بریج کلاهبرداری بودنشان بر همگان عیان شده و بعضی از آنها مثل پیمان پشتوانه دولتی هم پیدا کرده‌اند. تازه باید حساب "پدرسگ" را هم از بقیه جدا کنیم که دل خیلی‌ها را برده و به شخصه آن را به دوج‌کوین ایرانی می‌شناسم!

همه این‌ها را گفتم تا به اینجا برسم که راه‌اندازی رمزریال "غیرملی" به صورت غیرمتمرکز برای ایرانی‌ها چندان کار سختی نیست. کافی است نگاهی به دیگر استیبل‌کوین‌ها و پشتوانه‌ آنها بیاندازیم. با راه‌اندازی استیبل‌کوین غیرمتمرکز ریال، عملا دیگر بحث‌ها بر سر رمزریال ملی و استیبل‌کوین بانک مرکزی هم بیهوده خواهد بود. چراکه رمزریال غیرمتمرکز که از این پس در این مقاله آن را "ریال دیجیتال" نام‌گذاری می‌کنیم، می‌تواند تمام مزیت‌های رمزریال ملی از جمله امکان انتقال 24ساعته، آنی و نامحدود بین ولت‌های مختلف را داشته باشد. حتی اضافه‌تر از آن، می‌تواند ضمن حفظ حریم خصوصی دارندگانش، راهی برای در امان ماندن آنها از بسیاری از ریسک‌های سرمایه‌داری باشد. با این تفاوت که دیگر معایب آن از جمله متمرکز بودن و نظارت مستقیم بانک مرکزی و تاثیرات تغییرات شبانه قوانین را نخواهد داشت.

تتر؛ نمونه‌ای از استیبل‌کوین با پشتوانه فیات

از تتر شروع می‌کنیم که با دامیننس پنج درصدی، بزرگترین استیبل‌کوین دنیا محسوب می‌شود. پشتوانه‌اش دلار است و گفته می‌شود به ازای هر تتر، یک دلار در حساب‌های بانکی بنیاد تتر سپرده‌گذاری شده. هرچند خیلی‌ها اعتقاد دارند تتر حباب دارد و معنای چاپ پول به خودش گرفته. طبعا راه‌اندازی رمزریال با این روش صرفا از دست دولت برمی‌آید. چراکه اگر شخصی بخواهد رمزریالی راه‌اندازی کند که به ازای هر توکن آن یک ریال در بانک سپرده‌گذاری کرده باشد، طبعا باید زیرنظر دولت بماند چراکه بانک مرکزی می‌تواند در آنی و کمتر از آنی، با بستن حساب بانکی مورد نظر عملا پشتوانه رمزریال ساخته شده را از بین ببرد.

ترا دلار؛ نمونه‌ای از استیبل‌کوین با پشتوانه کوین شبکه

ترایو‌اس‌دی یا UST یا استیبل‌کوین شبکه ترا هم که داستانش مشخص است. از این استیبل‌کوین نام می‌برم چون احتمالا در جریان سقوط لونا حداقل اسمش به گوشتان آشنا است. فرآیند کارش به این شکل بود که با پشتوانه بیت‌کوین و توکن لونا کار می‌کرد. به این صورت که برای حفظ ارزش آن از لونا مایه می‌گذاشتند. به عبارتی هر موقع قیمت UST از یک دلار کمتر می‌شد، با ایجاد توکن‌های جدید لونا و فروش آن دوباره UST جان می‌گرفت و بالعکس وقتی تقاضا برای UST بالا می‌رفت و قیمتش از یک دلار بیشتر می‌شد، لونا از بازار جمع می‌شد تا با فروش UST، دوباره قیمت آن به سر جایش یعنی یک دلار برگردد. مشکل اینجا بود که پروژه لونا تا حد زیادی وابسته به UST بود. به همین خاطر با حمله به بازار UST/USD عملا شاهد تولید تعداد انبوهی از لونا و سقوط ارزش آن به صفر بودیم. هرچند، برداشت عجیب و مرموز بیت‌کوین‌های پشتوانه از ولت LFG در این شکست بی‌تاثیر نبود که طبعا پرداختن به این موضوع، ارتباط چندانی به این مقاله ندارد.

دای؛ نمونه‌ای استیبل‌کوین غیرمتمرکز با پشتوانه انواع توکن‌ها

دای به ما ثابت کرده برای داشتن یک استیبل‌کوین، حتما لازم نیست نهادی مثل بانک مرکزی یا بنیادی مثل بنیاد تتر یا لونا پشت ماجرا باشد. بلکه یک استیبل‌کوین می‌تواند به صورت کاملا غیرمتمرکز به کار خود ادامه دهد و همیشه روی ارزش یک دلار باقی بماند. احتمالا دای بتواند راه حل خوبی برای راه‌اندازی یک استیبل‌کوین غیرمتمرکز ریالی پیش رویمان بگذارد.

ریال دیجیتال؛ استیبل‌کوین غیرمتمرکز با پشتوانه بیت‌کوین

همه ارزهای دیجیتال یک روز شاید به عاقبت لونا دچار شوند، اما آنچه بر زبان‌ها باقی می‌ماند، نام بیت‌کوین است. بر همین اساس به عنوان یک "بیت‌کوین‌ماکسیمالیست" بهترین پشتوانه را برای ریال دیجیتال، بیت‌کوین می‌دانم. اما اینکار چطور امکان‌پذیر است؟ بیایید از مکانیزم بازارگردانی در اکسچنج‌های ایرانی شروع کنیم.

فرآیند بازارگردانی در اکسچنج‌های داخلی

به نظر شما قیمت بیت‌کوین به ریال در اکسچنج‌های ایرانی چطور تعیین می‌شود؟ طبیعتا آن حجم بازار و لیکودیتی که در بازار بیت‌کوین به تتر وجود دارد، در بازار بیت‌کوین به ریال پیدا نمی‌شود اما چطور همیشه قیمت بیت‌کوین/تتر ضربدر نرخ تتر/ریال با قیمت بیت‌کوین/ریال برابر است؟ پاسخ این ماجرا در بازارگردانی است. بازارگردان‌ها در اکسچنج‌های ایرانی دائما درحال تبدیل دارایی‌های خود در چرخه سه‌گانه رمزارز/تتر/ریال/رمزارز هستند. به این صورت که وقتی قیمت رمزارز/تتر در بازارهای جهانی کاهش پیدا می‌کند، بالافاصله دست به فروش دارایی در بازار ریالی می‌زنند و ریالشان را تبدیل به تتر می‌کنند. این چرخه به قدری ادامه پیدا می‌کند که عرضه و تقاضا در بازار تتر/ریال و رمزارز/ریال به تعادل برسد. طبیعتا از آنجاکه در زمان ایجاد فشار فروش در بازارهای جهانی، تقریبا آن اندازه فروشنده را در بازار داخلی نداریم، این موضوع بازارگردان‌ها را مجبور می‌کند که به اجبار فشار فروش مصنوعی در بازار رمزارز/ریال ایجاد کنند. برای اینکار نیاز به دارا بودن رمزارز مورد نظر دارند و به همین خاطر با خرید تتر و انتقال آن به اکسچنج‌های خارجی مجبور به خرید رمزارز می‌شوند. به همین خاطر است که موقع ریزش سنگین بازار رمزارزها شاهد افزایش قیمت تتر هستیم. ایا این موضوع به معنای ارزشمندتر شدن ریال است؟ تا حدودی بله. حداقل در بازارهای محلی اینطور است. چراکه در زمان ریزش کمتر کسی حاضر است از ریال خود را در ازای خرید کریپتو واگذار کند.

بازارگردان‌ها چطور به حفظ ارزش ریال در برابر کریپتو کمک می‌کنند؟

بعد از مشخص شدن قیمت تتر در فرآیند عرضه و تقاضای بازارهای محلی، بازارگردان این وظیفه را دارد که با چرخاندن دارایی خود در چرخه رمزارز/تتر/ریال/رمزارز، قیمت بازار ریالی و بازار تتری را یکسان نگاه دارد. به عبارتی اگر کسی بخواهد رمزارز بخرد، برایش فرقی نداشته باشد که آن را مستقیما با ریال بخرد یا اول تتر بخرد و بعد سراغ خرید رمزارز برود. طبیعتا روش دوم به واسطه پرداخت کارمزد بیشتر، صرفه پایین‌تری دارد اما بازارگردان‌ها با توجه به تخفیفی که در معاملات خود می‌گیرند، راحت‌تر سراغ روش دوم می‌روند و همین موضوع است که باعث می‌شود ریال ارزش واقعی خود را حفظ کند.

به جای ریال بگذارید: ریال دیجیتال

حال فرض کنید قیمت تتر/ریال در جای دیگری تعیین شود و صرفا وظیفه بازارگردان، کنترل قیمت در بازار رمزارز/ریال دیجیتال باشد. به این صورت که در صورت ریزش قیمت بیت‌کوین یا تتر، با فروش بیت‌کوین یا تتر در بازار بیت‌کوین/ریال دیجیتال یا تتر/ریال دیجیتال، به تقویت ارزش ریال دیجیتال کمک کند و در صورت افزایش قیمت بیت‌کوین یا تتر، شروع به خرید آنها در بازارهای ریال دیجیتال کند. به عبارتی با پرداخت ریال دیجیتال، بیت‌کوین یا تتر بخرد و همگام با دیگر بازارها قیمت بیت‌کوین یا تتر در بازار ریال دیجیتال هم افزایش پیدا کند. درصورتی که بازارگردان کار خود را به درستی انجام دهد، نمودار بازار بیت‌کوین/ریال دیجیتال، درست بر بازار بیت‌کوین/ریال منطبق خواهد بود. همین اتفاق برای بازار تتر/ریال دیجیتال و تتر/ریال هم خواهد افتاد. در چنین حالتی دیگری تفاوتی بین ارزش ریال و ارزش ریال دیجیتال وجود نخواهد داشت و ما یک استیبل‌کوین غیرمتمرکز داریم که بدون پشتوانه مستقیم ریال و سپرده‌گذاری بانکی ایجاد شده و همواره ارزش آن معادل ریال واقعی خواهد بود.

الاکلنگ قیمت در بازار بیت‌کوین/ریال دیجیتال

کل کاری که باید برای ایجاد استیبل‌کوین غیرمتمرکز ریال انجام شود همین است که الاکلنگ قیمت در بازار بیت‌کوین/ریال دیجیتال همواره متعادل باقی بماند. برای اینکار طبعا نقدینگی بسیار زیادی برای تامین پشتوانه نیاز است. به عبارتی به ازای هر 900میلیون رمزارز ریال دیجیتال، باید یک بیت‌کوین در یک ولت مشخص سپرده‌گذاری شود که با اسمارت‌کانترکت بین تعداد زیادی از افراد سرمایه‌گذار، موجودی بیت‌کوین آن ولت قابل برداشت نباشد. بعد از تامین پشتوانه و توزیع اولیه ریال‌های دیجیتال، باقی کار صرفا بازارگردانی در بازار بیت‌کوین/ریال دیجیتال خواهد بود. چالش تعیین قیمت تتر نیز می‌تواند با اجماع روی یک اکسچنج داخلی مثل نوبیتکس حل شود. به این صورت که نرخ تبدیل بیت‌کوین به ریال دیجیتال برابر با نرخ تبدیل بیت‌کوین به تتر به ریال در نوبیتکس باشد.

بازارگردانی بیت‌کوین/ریال دیجیتال در ابتدا می‌تواند با تلورانس 5درصد انجام شود. به این صورت که همه قبول داشته باشیم که ممکن است یک ریال دیجیتال در بازه 0.95 تا 1.05 ریال در نوسان باشد. در ادامه با عمیق‌تر شدن بازار بیت‌کوین/ریال دیجیتال می‌توان تلورانس بازارگردانی را کمتر و کمتر کرد.

بازارگردانی به این صورت خواهد بود:

در صورت کاهش قیمت بیت‌کوین: فروش بیت‌کوین در بازار بیت‌کوین/ریال دیجیتال

در صورت افزایش قیمت بیت‌کوین: خرید بیت‌کوین در بازار بیت‌کوین/ریال دیجیتال

در صورت کاهش قیمت تتر: فروش تتر در بازار تتر/ریال دیجیتال

در صورت افزایش قیمت تتر: خرید تتر در بازار تتر/ریال دیجیتال

تاثیر تورم بر ریال دیجیتال چگونه خواهد بود؟

پاسخ به این سوال در بازار رمزارزها بسیار ساده است. وقتی تورم اتفاق می‌افتد و ریال ارزش خود را از دست می‌دهد، این موضوع را چطور می‌توان در بازار رمزارزها به چشم دید؟ بله با افزایش قیمت تتر شاهد اثرات تورم بر ارزش پول ملی هستیم. وقتی این تغییر قیمت در بازار تتر/ریال دیجیتال هم مشاهده شود، ریال دیجیتال نیز به واسطه تورم ارزش خود را از دست خواهد داد.

ملزومات ایجاد استیبل‌کوین غیرمتمرکز ریال

ذخایر تتر و بیت‌کوین در ولت اختصاصی یا لیکوییدتی‌پول ریال دیجیتال باید به حدی بالا باشد که اگر کسی خواست درجا با پرداخت ریال دیجیتال، بیت‌کوین یا تتر دریافت کند، این موضوع برایش امکان‌پذیر باشد. بر همین اساس باید کاملا به حفظ پشتوانه تتر یا بیت‌کوین اعتقاد داشت. برای اینکه اعتماد لازم برای مشتریان ریال دیجیتال فراهم شود، باید این امکان براساس اسمارت‌کانترکت‌ها به وجود بیاید که افراد بتوانند با استیک‌کردن بیت‌کوین یا تتر در ولت مورد نظر، ریال دیجیتال به همراه سود معادل سپرده بانکی دریافت کنند.

همچنین ولت مورد نظر باید براساس اسمارت‌کانترکتی که تدوین خواهد شد، به گونی طراحی شود که هرکس بیشتر از مقدار مشخصی بیت‌کوین یا تتر در آن استیک کرده باشد، این اختیار را داشته باشد که بر فرآیند واریز و برداشت آن نظارت کند. همچنین بازارگردان‌ها نهایتا می‌توانند تا مقدار مشخصی برای مثال پنج درصد پشتوانه استیبل‌کوین را برای عملیات بازارگردانی استفاده کنند. این مقدار رابطه مستقیمی با تلورانس اجماعی برای قیمت استیبل‌کوین خواهد داشت.

عملیات بازارگردانی به صورت الگوریتمی و بدون کارمزد خواهد بود اما طبعا فروش توکن از خزانه و بازخرید آن شامل کارمزد خواهد شد که سود آن به استیک‌کنندگان خواهد رسید. همچنین می‌توان در صورت اجماع سرمایه‌گذاران اولیه، برای تراکنش‌های ریال دیجیتال هم کارمزد مشخصی را در نظر گرفت که بعد از انجام هر تراکنش سودی نصیب استیک‌کنندگان بیت‌کوین و تتر شود. چنین سیاست‌های تشویقی باعث خواهد شد تا لیکوییدتی‌پول و همچنین پشتوانه کافی برای ریال دیجیتال به وجود بیاید که به بقای آن کمک خواهد کرد.

مزایای ریال دیجیتال در عصر تورم

شاید بپرسید وقتی ریال روزانه ارزش خود را از دست می‌دهد، چه دلیل دارد که کسی ریال دیجیتال بخرد؟ پاسخ اینجاست که قرار نیست کسی به قصد سرمایه‌گذاری ریال دیجیتال را نگهداری کند. درصت مثل اینکه از یک آمریکایی بپرسید چرا می‌خواهد تتر بخرد؟ طبیعتا او هم به قصد سرمایه‌گذاری تتر را با پرداخت کارمزد و مالیات و ... نخواهد خرید. از جمله مهمترین مزایای ریال دیجیتال استفاده از آن برای نقل و انتقالات فرد به فرد است. این انتقال با کمترین هزینه، بدون در نظر گرفتن بعد مسافت، به صورت 24ساعت و صدالبته لحظه‌ای خواهد بود.

با ریال دیجیتال همچنین امکان ورود ریالی به دنیای دی‌فای وجود خواهد داشت. به صورتی که بعد از همه‌گیر شدن استفاده از ریال دیجیتال به عنوان یک استیبل‌کوین غیرمتمرکز، شرکت‌ها و استارتاپ‌ها می‌توانند یک پلتفرم وامدهی بر بستر ریال دیجیتال ایجاد کنند که درست مثل بانک‌ها و صدالبته راحت‌تر و کم‌دردسرتر بتوانند وام بدهند و سپرده دریافت کنند.

این مزایا را رمزریال بانک مرکزی هم خواهد داشت اما آنچه که ریال دیجیتال را از رمزریال بانک مرکزی متمایز می‌کند، غیرمتمرکز بودن آن است. موردی که باعث می‌شود کسی نتواند سلطه‌ای بر دارایی‌های شما داشته باشد. کسی نخواهد توانست با نظارت بر گردش حساب شما از شما مالیات دریافت کند و همچنین کسی به واسطه ریال دیجیتال نمی‌تواند دارایی‌های شما را تخمین بزند. اتفاقی که ممکن است همین حالا از طریق بانک‌ها و در آینده از طریق رمزریال بانک مرکزی بیافتد. پس چه بهتر که قبل از ایجاد رمزریال توسط بانک مرکزی، اعضای جامعه رمزارز ایران به صورت خودجوش سراغ راه‌اندازی ریال دیجیتال غیرمتمرکز کنند.