یوتیوب در چه کشورهایی فیلتر است؟

بدون شک یوتیوب یکی از موفقترین کسب و کارهای هزاره جدید است که توانست دنیای کسب و کارها را حتی در دره سیلیکون دگرگون سازد. این سرویس از زمان راه اندازی خود توسط سه کارمند سابق «Paypal» در سال 2005، همواره با حساسیت های حکومتی رو به رو بوده است. یوتیوب در سال 2006 به وسیله گوگل خریداری شد و امروزه بر اساس آمار «اَلکسا»، دومین سایت محبوب کاربران جهان است. تمامی محتوای یوتیوب به وسیله کاربران آن تولید می شود و بر روی بستر آن آپلود می شود. بیش از 80 درصد از ترافیک محتوای این بستر «UGC» از خارج از ایالات متحده آپلود می شود. کسب و کارهای بسیاری پیرامون بستر به اشتراک گذاری ویدئو یوتیوب شکل گرفته اند. از یوتیوب بلاگرها گرفته تا درآمد حاصل از تبلیغات و اسپانسرها. از سال 2013 یوتیوب استودیوهای مجهزی را در شهرهای مختلف ایجاد کرده است تا بلاگرهایی که بییش از 50 مشترک دارند بتوانند در آنها به تولید ویدئو با کیفیت بپردازند. یوتیوب فرایند یادگیری را نیز تسهیل کرده است. امروزه اگر با هر مشکلی رو به رو شوید، قطعا ویدئویی برای غلبه بر این مشکل در یوتیوب پیدا خواهید کرد.

با این حال محتوای یوتیوب برای پذیرش در کشورهای مختلف با چالش های فرهنگی و حکومتی رو به رو است. ممیزی های خاص کشورها، تفاوت قوانین ملی و پروتوکل های یوتیوب چالش هایی است که یوتیوب برای ورود به بازار برخی کشورها با آن رو به رو است. یوتیوب در 23 کشور سابقه بسته شدن به صورت موقت و دائمی را تجربه کرده است. با این حال کربران این کشورها با استفاده از «VPN» و سرورهای پروکسی می توانند به یوتیوب دسترسی داشته باشند.

دلایل عمومی که سبب فیلتر شدن یوتیوب در کشورهای مختلف شده است به شرح زیر است:

• محدود کردن دسترسی عمومی به محتوای که می تواند سبب نا آرامی عمومی و سیاسی شود.
• جلوگیری از نقد چهره های سیاسی، حکومتی و دینی
• نقش قوانین مالی مانند قوانین کپی رایت و مالکیت فکری
• جلوگیری از ترویج محتوای خشونت آمیز و تحریک کننده ای که مغایر با ارزش ها و هنجارهای ملی است
• جلوگیری از ترویج محتوایی که می تواند برای جوانان مناسب نباشد

افزون بر موارد فوق بسیاری از مدارس و سازمان های دولتی سرویس هایی مانند یوتیوب را به دلیل محدودیت های پهنای باند و یا ایجاد اختلال در یاد گیری دانش آموزان و کارایی کارمندان فیلتر می نمایند.

یوتیوب در برخی کشورها به صورت کامل فیلتر است. این فیلتیرینگ می تواند بر اساس حکم قوه قضایی کشورها اجرا شده باشد. به هر حال یوتیوب همواره در پروتوکل های فعالیت خود اعلام نموده است که با برخی از ممیزی های کشورها همراهی خواهد کرد. در مواردی نیز یوتیوب تنها برای مدت محدودی در کشورهای مختلف فیلتر شده است. برای مثال برای جلوگیری از دسترسی به ویدئوهایی که می تواند به نا آرامی ها در کشورهای مختلف دامن بزند، این سامانه برای مدت محدود فیلتر شده است. نا آرامی های لیبی در دوره اعتراضات به معمر قذافی و همچنین اعتراضات در ترکیه سبب فیلتر شدن یوتیوب شد.

در برخی کشورها نیز دسترسی به یوتیوب کاملا آزاد است ولی دسترسی به برخی ویدئوها با محدودیت هایی همراه است. در مواردی که یوتیوب تنها به خاطر وجود یک ویدئو در کشوری خاص فیلتر باشد، معمولا یوتیوب با حذف آن ویدئو به فیلترینگ پایان می دهد.

در سپتامبر سال 2012 کشورهایی مانند چین، پاکستان، سوریه و ترکمنستان بر اساس مصوبه های ملی دسترسی به یوتیوب را در کشورهای خود ممنوع کردند. همچنین یوتیوب در آلمان نیز به دلیل کشمکش ها میان «انجمن حقوق اجرا موسیقی و حق تکثیر آلمان/گما» و یوتیوب بر سر امتیاز بهره برداری از حقوق کپی رایت آثار آلمانی فیلتر شد. البته این چالش در سال 2016 به پایان رسید.

یوتیوب در قوانین خود نیز ممیزی هایی را ذکر کرده است. پست کردن ویدئوهایی که ناقض حقوق کپی یا دارای صحنه های مستهجن باشد، ممنوع است. همچنین فعالیت های غیرقانونی، ترویج خشونت و نفرت پراکنی نیز در محتوای ویدئوهای آپلود شده ممنوع می باشد و اگر کاربری چنین ویدئوهایی پست کند، پس از گزارش کردن سایر کاربران و دیدن ناظران، ممکن است ویدئو حذف شود. اگر ویدئو ناقض هر یک از موارد یاد شده باشد، کاربر با پیام «دسترسی به ویدئو مورد نظر به دلیل نقض قوانین امکان پذیر نیست» رو به رو می شود. حال به کشورهایی که در آن ها یوتیوب به کلی فیلتر است بپردازیم.

چین، ایران و کره شمالی کشورهایی هستند که سرویس یوتیوب در آن ها امکان پذیر نیست.

یوتیوب در چین چندین ماه در بازه اوت 2007 تا مارچ 2008 فیلتر شد. این سرویس در مارچ 2009 نیز دوباره فیلتر شد. از آن تاریخ به بعد دسترسی به یوتیوب در چین امکان پذیر نیست. البته سرویس های ملی این کشور به قدری موفق بوده اند که خلا نبود یوتیوب در چین تا حدودی زیادی پوشش داده شده است. سرویس یوتیوب در هنگ کنگ، ماکائو و تایوان فیلتر نیست و البته مناطق آزاد تجاری مانند بندر شانگهای نیز از فیلترینگ مستثنی است.

فیلترینگ اینترنت در چین در سایه قوانین و قواعده دولتی صورت می ‌گیرد. با توجه به قوانین بیش از ۶۰ درصد تنظیمات اینترنتی توسط دولت چین انجام می ‌گیرد. بر اساس گزارش ها، بیش از ۲ میلیون نفر برای کنترل و نظارت بر شبکه‌ه ای اجتماعی با دولت چین همکاری می ‌کنند. حتی ویکیپدیا چین نیز با محدودیت هایی همراه است در سال 2015، این سامانه برای چین از دسترس خارج شد و در حال حاضر دسترسی به آن با محدودیت هایی همراه است. همچنین چین موتورهای جستوجوی بسیار کارآمدی نیز دارد. در چین موتورهای جستوجو در قالب یک موتور جستوجو بین المللی فعال هستند که بر نتایج جستوجوی آن ها نیز نظارت دقیقی انجام می شود. سرویس های ملی مانند «SOSO»، «360 Search» و «Baidu» نیز کارایی مناسبی دارند. با توجه به رویکرد حکومت چین، قطعا بهانه های متعددی برای فیلتر شدن یوتیوب در این کشور وجود دارد.

در ایران فیلتر شدن یوتیوب به سال 1388 باز می گردد. پس از انتخابات سال 88 این سرویس همانند کشورهایی مانند لیبی و ترکیه برای مدت نا معلومی فیلتر شد. در سال 2012 و با انتشار ویدئو توهین آمیز به پیامبر اسلام، این سامانه با حکم دادگستری به صورت رسمی فیلتر شد.

در کره شمالی، به دلیل عدم دسترسی مردم به اینترنت سرویس یوتیوب نیز از دسترس خارج است.این سرویس در سال 2016 به صورت رسمی فیلتر شد و تلاش برای دسترسی به آن با مجازات همراه است. در بسیاری از کشورها نیز این سرویس برای مدت محدودی فیلتر بوده است.

در افغانستان نیز پس از انتشار ویدئو توهین آمیز به پیامبر اسلام این سرویس برای چند ماه فیلتر بود. یوتیوب از دسامبر 2012 بدون محدودیت فعالیت می نماید.

در ارمنستان پس از نا آرامی های انتخابات ریاست جمهوری در سال 2008، دولت ارمنستان اقدام به فیلترینگ یوتیوب کرد. هدف دولت جلوگیری از انتشار ویدئوهایی بود که در آن پلیس آن کشور با معترضان برخورد خشونت آمیزی داشت.

در بنگلادش یوتیوب در مارچ 2009 فیلتر شد. در مارچ 2009 ویدئویی از دیدار نخست وزیر این کشور با افسران نظامی منتشر شد که نا رضایتی افسران این کشور در این ویدئو دیدن می شد. فیلترینگ یوتیوب در 21 مارچ برداشته شد. البته پس از انتشار ویدئو توهین آمیز به پیامبر اسلام در سال 2012، بنگلادش نیز مانند سایر کشورهای مسلمان به انتشار آن واکنش نشان داد. در 5 ژوئن 2013 با تصویب کموسیون قانون گذاری ارتباطات بنگلادش فیلترینگ یوتیوب برداشته شد.

در برزیل در سال 2007، شکایت یک مدل برزیلی جنجال آفرین شد. این شهروند برزیلی مدعی شد که پاپارازی ها از زندگی شخصی وی ویدئویی در یوتیوب آپلود کرده اند که این ویدئو به اعتبار او لطمه وارد می کند. شکایت سیکارلی از یوتیوب به چالشی جدی تبدیل شد و یوتیوب در نهایت محتوا را از آن حذف نمود. در دوره دادرسی این پرونده یوتیوب برای مدت محدودی فیلتر شد.

در آلمان یوتیوب در دو مورد با مشکل فیلترینگ رو به رو شده است. نخست در سال 2009 چالش های حقوقی میان گما و یوتیوب بر سر نقض حقوق کپی رایت محتوای آلمانی شکل گرفت. گما، انجمن حقوق اجرای موسیقی و حق تکثیر مکانیکی آلمان است و حافظ حقوق مالکیت فکری محتوای آلمانی در فضای دیجیتال است. پس از این کشمکش ها در اوت 2016 این نهاد دولتی و یوتیوب بر سر امتیاز محتوا به توافق رسیدند.

در پرونده دیگری در نوامبر 2016، کمیسیون نظارت آلمان از سرویس های استریم زنده یوتیوب برای نقض قوانین کپی رایت برخی از کانال های رادیویی آلمان شکایت نمود. محتوای یوتیوب برای کشور آلمان باید بر قوانین داخلی کپی رایت این کشور منطبق باشد و تا به حال یوتیوب با شرایط آلمان موافقت کرده است.

در ترکیه در چندین مرحله یوتیوب فیلتر شده است. در پرونده اول در سال 2007، مستندی در یوتیوب پخش شد که حکومت عثمانی را در جریان نسل کشی ارمنیان و یونانیان در سال های 1915 تا 1917 محکوم کرده بود. این امر سبب شد تا دادگاهی در این کشور حکم بسته شدن یوتیوب را صادر کند. در سال 2خ14 و 2016 نیز در طی نا آرامی ها و سپس کودتای ترکیه بسیاری از شبکه های اجتماعی و یوتیوب فیلتر شدند.