آیا نقض کپی رایت برای صنعت تلویزیون و سینما تنها زیان به همراه داشته است؟ تحقیقات چیز دیگری را نشان می دهند!

دزدی هنری یا ادبی یا «Piracy» واژه ای که صنایع وابسته به کپی رایت همواره با آن روبه رو هستند؛ هر روز خبرهایی از لو رفتن فیلم ها و سریال های تلویزیون در رسانه ها منتشر می شود. اما آیا این صنایع به راستی متحمل زیان می شوند؟ آمارها و تحقیقات نشان می دهد که این صنایع همواره بر اساس به افق های تعیین شده خود دست یافته اند و در هزاره جدید رشد ارزش سهام استودیوها و شرکت های فیلم سازی همواره سیر صعودی را طی کرده است. صنایع وابسته به کپی رایت امروزه در پارادایم های نوین اقتصادی جهان نقش پر رنگی دارند؛ صنعت فیلم، سینما و تلویزیون از آیتم های مهم در طبقه بندی «صنایع خلاق» قرار دارند و رشد سهم این حوزه در تولید ناخالص ملی ایالات متحده، دلالت بر توسعه آن دارد. سود حاصل از این صنایع به صورتی است که سرمایه گذاری انجام شده در کوتاه ترین زمان باز می گردد. تولید یک فصل از سریال ممکن است ده ها میلیون دلار هزینه داشته باشد، با این حال این هزینه تنها در چندین هفته انتشار آن باز می گردد و سود گزافی عاید تولیدکنندگان و شبکه های توزیع و پخش می شود.

عنصر دیگری که سودآوری این صنعت را تضمین می نماید، حق کپی رایت است. واگذاری حقوق کپی رایت و فرنچایز محصولات تلویزیونی می تواند سود دراز مدتی برای صنعت تلویزیون داشته باشد. مدل های توزیع نوین مانند بسترهای استریم و VODها امکان بهره برداری از تولیدات تلویزیونی را تشدید می نماید. ورود محصولات تلویزیونی به بازارهای جدید و نوظهور، بدون هیچ هزینه ای برای تبلیغات عاملی است تعیین کننده برای این صنعت رو به رشد تلویزیون.

حال نقش دزدان محتوای هنری در این صنعت چیست؟ آن ها با چه هدفی در توزیع غیرقانونی محصولات تلویزیونی مشارکت می نمایند؟ و آیا به واقع صنعت تلویزیون از نقض کپی رایت صدمه جدی می بیند؟

در گزارش های پیشین به آمار و ارقام مرتبط با زیان سریال محبوب شبکه «HBO»، یعنی «بازی تاج و تخت» اشاره کردیم. رکورد دانلود غیرقانونی فصل پنجم مانند بمبی در رسانه ها صدا کرد. رکوردی بیشترین دانلود غیرقانونی در سال 2014 و 2015 به ثبت رسیده است؛ مشکل اصلی که سبب شد تا طرفداران این سریال روی به دانلود غیرقانونی بی آورند، نقص های موجود در مدل توزیع آن بود. چند سالی است که استریمینگ و VODها در حال رشد هستند؛ امروزه این شبکه های توزیع آنقدر در دسترس هستند که کمتر کسی به فکر دانلود غیر قانونی است. این خود گامی رو به جلوست. محدودتر شدن فعالیت «تورنت» و جریمه ها و قوانین وضع شده در مورد نقض حقوق کپی رایت در فضای دیجیتال نیز تأثیر مثبتی در روند مقابله با پدیده نقض کپی رایت داشته اند.

حال بیاید به جنبه های دیگری از ماجرای نقض کپی رایت بپردازیم. در دهه های گذشته صنعت هالیوود و مجله های تأثیر بسیاری بر شکل گیری فرهنگ جهانی داشته اند و شاید بتوان گفت که روندهای جهانی را هدایت کرده اند. فیلم، سینما، موسیقی، مد همه و همه بر زندگی روزمره مردم در جای-جای دنیا تاثیر گذاشته اند. روند «جهانی شدن» به گونه ای است که فرهنگ ها در هم ادغام می شوند و فرهنگ های ایستا همواره در مقابل موج تغییر می ایستند (و می شکنند) در حالی که فرهنگ های دینامیک دنیا را تغییر می دهند. اصطلاحا می توان فیلم، سریال و موسیقی را کالای فرنگی خطاب کرد؛ و هر انسانی نیازمند کالای فرهنگی است؛ در جهانی که با توسعه اینترنت و زیرساخت های ارتباطی یکپارچه تر از هر زمانی است؛ انتقال کالای فرهنگی نیز آسان تر از گذشته است. این کالاها مستقل از زادگاه خود، انتظارات و استانداردهای مخاطبان در هر جایی را را شکل می دهند. تلویزیون در حال انجام دادن کاری است که سال ها پیش هالیوود موفق به انجام آن شده است! ایجاد بازار در هر جای دنیا! فرقی ندارد نیویورک، خاور میانه متلاطم، شمال آفریقا یا جزیره ای در افتاده در اقیانوس آرام. همان گونه که عموم علاقه مندان به سینما جیمز باند، جنگ ستارگان و ... را می شناختند، «بازی تاج و تخت» را نیز خواهند شناخت.

حال به نقض کپی رایت چه نقشی در بازاریابی محصولات فرهنگی دارد؟ بگذارید با یک مثال پیش برویم. بر اساس آمار در فصل پنجم «بازی تاج و تخت» 5 قسمت اول فصل پنجم تنها در 24 ساعت ابتدایی پس از پخش آن بیش از 1 میلیون بار دانلود غیرقانونی شدند. این میزان دانلود غیر قانونی یعنی 45 میلیون دلار زیان! هزینه معادل تولید 4 یا 5 قسمت این سریال تنها در 24 ساعت از دست رفته است. در بین نقض کنندگان کپی رایت، کاربران از کشورهای متنوعی قرار دارند. بر اساس تحلیل IPTVGuide و مطالعه مقالات گوناگون، مشخص شد که علت چنین میزان زیادی از دانلود غیرقانونی در مشکلات در مدل های توزیع، تأخیر در پخش محتوا یکسان در شبکه های گوناگون و قیمت بالای تماشای این سریال بود که این مشکلات در 2 سال گذشته تا حدود زیادی رفع شده است. اما آن چه که آمار به آن اشاره ای نداشت این بود که چه میزان از این دانلودهای غیرقانونی اصولا از سوی کاربران کشورهای رخ داده که شامل بازار هدف این سریال نیستند. باید توجه داشت که تا به حال این سریال همواره به میزان سود پیش بینی شده دست یافته است؛ پس زیان برآورد شده اصلا شامل بازار هدف این سریال نمی شود. برای مثال دانلود کاربران از کشورهایی مانند چین، روسیه، کشورهای خاور میانه و کشورهای آفریقایی که کمتر در بازار هدف شبکه های توزیع مانند «نتفلیکس» قرار دارند، نمی تواند زیان تلقی شود. همچنین سوال دیگر این است که چه تعداد از افرادی که به دانلود غیر قانونی این سریال پرداخته اند، در کشورهایی هستند که شامل خدمات شبکه های توزیع می شوند؟ و این که چه تعداد از کاربران نقض کننده کپی رایت اشتراک حداقل یکی از شبکه های توزیع را دارند؟

در حقیقت دانلودهای غیر قانونی بستر مناسبی برای بازاریابی این محصولات در کشورهایی که بازار هدف نیستند فراهم می آورد. سیر توسعه شتابان شبکه های توزیع مانند «نتفلیکس» نشان از آمادگی پذیرش کشورها از محصولات این شبکه است. این شبکه امروزه در 170 کشور حضور دارند؛ در هر جای دنیا طرفداران این سریال، حتی آنان که تا به حال هزینه ای برای تماشای آن پرداخت نکرده اند، منتظرند تا شامل خدمات نتفلیکس شوند. دانلود غیرقانونی سبب شده است تا با توسعه بازار هدف شبکه های توزیع، مشترکین بدون هیچ هزینه بازاریابی جذب آن شوند و یا حداقل با پرداخت اشتراک ادامه سریال هایی که پیش از این به صورت غیرقانونی دیده اند را ببینند.