بلاک چین و سیر تکامل صنعت موسیقی

از سال 2009 و با معرفی «White Paper» ارز رمزنگاری شده بیت کوین توسط شخصیت ساختگی ساتوشی ناکاموتو، فناوری بلاکچین نیز پای به عرصه وجودی گذاشت؛ فناوری که اساس شکل گیری بیت کوین است.

بیت کوین سرگذشت پیچیده ای در طی سال های گذشته داشته است. ارزی که ابتدا سبب شد تا دولت آمریکا با چالش های حقوقی بسیاری رو به رو شود و استفاده از این ارز در «وب تاریک» و به ویژه در بستری چون «Silkroad» به عنوان ارزی برای خرید و فروش مواد مخدر، سلاح غیرمجاز و پولشویی 3 سال بیت کوین را به دشمن شماره یک حکومت آمریکا تبدیل کرد. این ارز در حال ورود به چرخه اقتصاد جهانی است؛ اما فناوری بلاکچین، فناوری است که این ارز را شکل داده و کمتر مورد توجه قرار گرفته است.

این روزها بلاکچین تمامی صنایع را دگرگون کرده است و گویی آینده جهان در گرو استفاده از ویژگی های این فناوری است. اینترنت اشیا، حوزه سلامت و بانکداری، ساختارهای مالی و اقتصادی دنیای مدرن به شدت تحت تاثیر این فناوری هستند. در این بین صنعت موسیقی نیز با چالش های بسیاری دست و پنجه نرم میکند و فناوری بلاکچین میتواند راه حلی اساسی برای چالش های پیشروی این صنعت قرار دهد.

سیر تکامل صنعت موسیقی

ذات فناوری همیشه با تغییر گره خورده است؛ فناوری عادت های قدیمی ما را یکی پس از دیگری از بین میبرد و البته جایگزین جدیدی نیز ارائه می نماید. فناوری سبب شد تا انسان بتواند فرکانس های صوتی متبوع را بر روی ابزارهای بشرساخت گوناگونی در طی صده گذشته ذخیره کند. ذخیره سازی صوت بر روی صفحه گرامافون، کاست و سی-دی به کمک فناوری های گوناگون، صنعتی به نام صنعت فروش آثار موسیقی را شکل دادند. پس از آن نوبت به اینترنت رسید تا جنبه نوینی از صنعت فروش آثار موسیقی را شکل دهد.

این روزها اینترنت و دسترسی آسان به اطلاعات و به خصوص سرگرمی، شرایط زندگی ما را تغییر داده است. صنعت موسیقی با توسعه اینترنت در دو دهه گذشته شکل سراسر جدیدی به خود گرفته است؛ امروزه سرویس های استریم موسیقی مانند اسپاتیفای به عنوان نمونه جهانی، و بیپ تیونز و نواک در کشورمان، به ما اجازه می دهند تا میلیون ها موسیقی را با گوشی های موبایل خود حمل کنیم و هر جا که اینترنت باشد، بتوانیم به موسیقی مورد علاقه خود گوش دهیم. خرید آنلاین موسیقی و تک آهنگ یا پرداخت اشتراک ماهانه برای دسترسی به هر نوع موسیقی، نیاز خرید سی دی و حتی دانلود موسیقی را از بین برده و این مدل های نوین به ادعای بسیاری صنعت موسیقی را برای همیشه دگرگون ساخت.

اسپاتیفای؛ مسکنی برای صنعت فروش موسیقی

در سال 2008، زمانی که اسپاتیفای شکل گرفت، خیلی ها این سرویس استریم موسیقی را تنها راه نجات صنعت فروش موسیقی می دانستند؛ تصور آنها درست از آب درآمد زیرا در آن روزها، صنعتی که قدمت آن به صده 15 میلادی میرسد، چنان درگیر نقض کپی رایت و پایمال شدن حقوق هنرمندان و ناشران بود که دیگر جانی برای مبارزه نداشت.

در آن روزها آلبوم های موسیقی خریداری نداشت و لزومی هم به این کار نبود؛ چراکه دانلود مجانی از «تورنت» خیلی راحت تر از تصور بود. تورنت یکی از نوادگان سرویس «نپستر» است. سرویس به اشتراک گذاری «نپستر» منفورترین نتیجه توسعه اینترنت و در عصر دیجیتال برای صنعت موسیقی است. این سرویس در روزهای پایانی قرن بیستم شروع به فعالیت کرد و بعد از مدت کوتاهی سبب شد تا آلبوم های موسیقی که زمانی 14 دلار قیمت داشتند، رایگان در اختیار عموم قرار گیرند.

در آن روزها کسی نمیتوانست با نپستر و سرویس های به اشتراک گذاری همتا به همتا یا «P2P» مبارزه کند. تلاش شرکت اپل در سال 2003 برای معرفی «iTunes» نیز چندان موفق نبود؛ چرا که کسی حاضر نبود برای موسیقی که به صورت رایگان وجود داشت، 99 سنت پرداخت کند.

در آن روزها تنها راه کسب درآمد در صنعت موسیقی از طریق برگزاری کنسرت بود و دیگر فروش آلبوم جایی در چرخه اقتصادی موسیقی نداشت. هنرمندان، خواننده ها و موزیسین ها بیشترین زیان را از رایگان شدن موسیقی متحمل شددند، زیرا بیشتر منبع درآمد آنها از فروش آلبومها بود. از سوی دیگر هنرمندان نوپا دیگر هیچوقت نمی توانستند رشد کنند، چراکه کسی حاضر نبود برای آلبوم های آنها پولی پرداخت کند. اما در آن روزهای سخت، روزگار به یکباره روی خوش خود را به هنرمندان، تولیدکنندگان موسیقی و ناشران نشان داد.

اسپاتیفای با راه حلی نوین از راه رسید؛ دسترسی نامحدود به میلیون ها ساعت موسیقی، تنها با پرداخت مبلغ اشتراک ماهانه. با این مدل دیگر بهانة در دسترس نبودن موسیقی و سختی تهیه آن و تن دادن به دانلود غیرقانونی تا حد بسیاری رفع میشد و هنرمندان نیز به هر حال میتوانستند مبلغی به ازای شنیده شدن آثار خود بدست بی آورند.

اما تجربه سال های گذشته نشان داد که اسپاتیفای و سرویس های مشابه شاید تنها مسکنی برای صنعت موسیقی بودند، چرا که مدلهای نوین کسب درآمد از آلبوم های تولید شده، منفعت چندانی برای هنرمندان به ارمغان نیاورد و بیشتر درآمد حاصل از شنیده شدن موسیقی در سرویس های موسیقی به جیب ناشران و اسپاتیفای و امثال آن میرود.

شناسایی چالش های پیش روی سرویس های استریم موسیقی

تقسیم عادلانه درآمد حاصل از شنیده شدن موسیقی چالش اصلی هنرمندان در سال های گذشته بوده از سوی دیگر چالش های مالکیت فکری و حق نشر دردسر بزرگی برای سرویس های استریم موسیقی ایجاد کرده است.

پروندههای نقض کپی رایت و عدم پرداخت حق نشر به ناشرین توسط اسپاتیفای دمار از روزگار این سرویس سوئدی در آورده است. در طی دو سال گذشته اسپاتیفای بهای سنگینی برای پیروزی در دادگاهها پرداخت کرده و در برخی موارد نیز مجبور به پرداخت غرامت به ناشرین و هنرمندان شده است. اما مشکل کار کجاست؟

عدم شفافیت در مالکیت آثار موسیقی، به ویژه آثار قدیمی سبب شده تا اسپاتیفای نتواند مالکان و ذینفعان را به درستی شناسایی کند. اسپاتیفای معمولاً حقوق مجموعه ای از آثار را با قراردادهایی کلی از ناشران موسیقی خریداری میکند، بی آن که از جزئیات قراردادها بین موزیسین ها و شرکت های توزیع کننده آگاه باشد. در چنین شرایطی، تنها سرویس های استریم از عدم شفافیت مالکیت آثار زیان نمی بینند و موزیسین ها نیز بارها با چالش های مشابه ای رو به رو شده اند.

برای نمونه نسخه بازنوازی شدهای از یک قطعه برای گروه موسیقی «دف پانک» بسیار گران تمام شد. این گروه با خرید امتیاز بازآفرینی یا اصطلاحاً «Remix» یک قطعه قدیمی، توانست موفقیت کم نظیری را به دست آورد؛ اما طولی نکشید که شکایت نقض کپی رایت و رای دادگاه به نفع خانواده خالق اثر سبب زیان گسترده تهیه کننده اثر و گروه «دف پانک» شد.

اما عدم شفافیت و نبود اطلاعات دقیق در مورد آثار موسیقی دامن سرویسهای استریم موسیقی را نیز گرفته است. برای نمونه، در حال حاضر سرویس استریم موسیقی «اسپاتیفای» دعوای حقوقی بزرگی با «انجمن ملی ناشران موسیقی آمریکا» را تجربه میکند. این انجمن معتقد است که سرویس اسپاتیفای حق امتیاز بسیاری از ناشران و تهیه کنندگان موسیقی در آمریکا را پرداخت نکرده است.

این انجمن معتقد است که 25 درصد از آثار موجود در اسپاتیفای به صورت غیرقانونی بر روی این بستر قرار دارند و مالکان حقوق آثار تا به حال هیچ مبلغی برای پخش آثار خود دریافت نکرده اند. فعلاً اسپاتیفای به پرداخت 20 میلیون دلار غرامت تن داده ولی به نظر میرسد این قصه سر دراز داشته باشد.

تقسیم ناعادلانه درآمد حاصل از فروش آثار موسیقی و عدم شفافیت در شناسایی ذینفعان آثار دو چالش اصلی صنعت موسیقی در سالهای اخیر بوده است.

«بلاکچین» فناوری است که امروزه بیشتر آن را با بیت کوین، اتریوم و سایر ارزهای رمزنگاری شده می شناسیم. این فناوری ویژگی هایی دارد که هر صنعتی را میتواند دگرگون سازد. حذف واسطه ها، به معنای حذف بانک ها در تراکنش های مالی از یک سو، امنیت بینظیر به دلیل توزیع شدگی و همچنین شفافیت و انتشار عمومی تمامی تراکنشها از سوی دیگر سبب شده تا این روزها ارزهای دیجیتال محبوبیت بسیاری داشته باشند. اما این فناوری چه کاربردی در صنعت موسیقی خواهد داشت؟

فناوری بلاک چین؛ راه حل نهایی

«بلاکچین» فناوری است که امروزه بیشتر آن را با بیت کوین، اتریوم و سایر ارزهای رمزنگاری شده میناسیم. این فناوری ویژگی هایی دارد که هر صنعتی را میتواند دگرگون سازد. حذف واسطه ها، به معنای حذف بانک ها در تراکنش های مالی از یک سو، امنیت بینظیر به دلیل توزیع شدگی و همچنین شفافیت و انتشار عمومی تمامی تراکنش ها از سوی دیگر سبب شده تا این روزها ارزهای دیجیتال محبوبیت بسیاری داشته باشند. اما این فناوری چه کاربردی در صنعت موسیقی خواهد داشت؟

شفافیت، ذخیره سازی کلیه سوابق، غیرقابل تغییر بودن سوابق، استفاده از ساز و کار تایید عمومی و خاصیت غیر متمرکز بودن این فناوری ویژگی های اصلی آن برای صنعت موسیقی محسوب میشود. اما در کنار این خواص «قراردادهای هوشمند» وجود دارد؛ قراردادهایی که از دل توسعه پروتوکل اتریوم بدست آمده اند.

این قراردادها میتوانند فرایند مدیریت و توزیع سود حاصل از فروش آثار موسیقی را به راحتی در میان ذینفعان متعدد بر عهده گیرند و به عبارتی فرایند مدیریت حقوق دیجیتال یا «DRM» را برای همیشه دگرگون کنند.

بلاکچین چگونه میتواند چالش های سرویسهای استریم مانند اسپاتیفای را حل کند؟

همان گونه که پیشتر اشاره شد، اسپاتیفای به صورت شفاف نمیتواند از تاریخچه مالکین آثار مطلع شود. فناوری بلاکچین با خاصیت توزیع شدگی و استفاده از ساز و کار تایید عمومی میتواند تاریخچه ای شفاف از آثار موسیقی تهیه کند. هر اثر تولید شده تاریخچه ای دارد و در زمان ارائه حقوق به بسترهایی مانند اسپاتیفای ذینفعان آن مشخص هستند.

اما ساز و کار تایید عمومی چگونه کار میکند؟

ساز و کار مشارکت و تایید عمومی در ارزهای رمزنگاری شده مانند بیت کوین توسط «ماینر/Miner»ها انجام میشود. ماینرها در بیت کوین پس از تایید تراکنش ها و انجام عملیات ریاضی پیچیده، جایزهای به سبب مشارکت خود دریافت میکنند؛ این جایزه به معنای تولید بیت کوین جدید است. چنین ساز و کاری در بسترهای نوین موسیقی نیز روی خواهد داد.

با اضافه شدن ذینفعان جدید و یا واگذاری حقوق اثر، ساز و کار تایید عمومی میتواند صحت ادعا را ثابت کند. برای ایجاد مشارکت کاربران و ذینفعان در ساز و کار تایید عمومی، بسترهای مبتنی بر فناوری بلاکچین ارزش افزودهای در صورت همکاری افراد در نظر میگیرند. پس از تایید عمومی و ثبت رکورد جدید، این رکورد غیرقابل تغییر خواهد بود. توکن ها و یا ارزهای درون شبکه ای جایزه مشارکت تایید عمومی در چنین بسترهایی هستند.

اما توکن ها چه هستند و چگونه به ساز و کار تایید عمومی کمک میکنند؟

توکن ها مشوق هایی هستند که بسترهای مبتنی بر بلاکچین در صورت همکاری عموم در فرایند تایید در نظر میگیرند. توکن به مانند سهام یا اوراق بهادار هستند و قابلیت مبادله در بسترهای مبتنی بر بلاکچین را دارا هستند. همچنین این توکن ها میتوانند به سایر ارزهای رمزنگاری شده نیز تبدیل شوند. کاربران و ذینفعان آثار در صورت همکاری در فرایند تایید توکنی دریافت می کنند و می توانند از آن برای خریدهای خود در بسترهای موسیقی استفاده کنند.

قراردادهای هوشمند و تحولی بزرگ در توزیع منافع

قراردادهای هوشمند می توانند به توزیع عادلانه حقوق آثار در بین ذینفعان کمک شایانی کنند. با شفاف شدن ساختار ذینفعان و سهم هر یک، قراردادهای هوشمند میتواند با هر بار خرید دیجیتالی آثار سهم مشخصی را به صورت به هنگام به حساب دینفعان واریز کنند. این فرایند میتواند در قالب ارزش دیجیتال یا ارز ویژه ای در بسترهای استریم موسیقی مبتنی بر فناوری بلاکچین باشد. از سوی دیگر سهم آثار موجود در بسترها در صورت پرداخت اشتراک ماهانه نیز محاسبه خواهد شد. این قراردادها می توانند فرایند پرداخت ها را به صورت شفاف نمایش دهند.

از سوی دیگر قراردادهای هوشمند می تواند به شکل گیری مدل های کسب و کار نوینی در بسترهای استریم موسیقی کمک کنند. برای نمونه مدل اجاره اثر موسیقی و شنیدن اثر برای مدت محدود با پرداخت اندک و پرداخت کاربر پس از چند بار شنیدن موسیقی و اطمینان حاصل کردن کاربر از علاقه وی به موسیقی مورد نظر میتواند از طریق قراردادهای هوشمند شکل گیرد.

نتیجه گیری

این روزها استارتاپ های بسیاری در حال توسعه سرویس های موسیقی مبتنی بر فناوری بلاکچین هستند و هر یک به نوعی چالش های یاد شده را حل و فصل کردهاند. باید منتظر شد و دید که آیا سرویس های موسیقی فعلی مانند اسپاتیفای با شکل فعلی به بقای خود ادامه خواهند داد؟ یا با استفاده از فناوری بلاکچین و خرید استارتاپ ها و ایده های جدید با چالش های موجود مقابله خواهند کرد.

منابع:

Crook, J. (2015, July 29). A Brief History Of Spotify. Retrieved from techcrunch: https://techcrunch.com/gallery/a-brief-history-of-spotify/slide/4/

Finch, J. (2017, September 14). From Silk Road to ATMs: the history of bitcoin. Retrieved from Guardian: https://www.theguardian.com/technology/2017/sep/13/from-silk-road-to-atms-the-history-of-bitcoin

Khawaja, J. (2017, Aguest 3). These 7 Blockchain Apps Could Help Musicians Get Paid More Easily. Retrieved from Noisey Vice: https://noisey.vice.com/en_us/article/d37mez/these-7-blockchain-apps-could-help-musicians-get-paid

Marr, B. (2017, December 6). A Short History Of Bitcoin And Crypto Currency Everyone Should Read. Retrieved from Forbes: https://www.forbes.com/sites/bernardmarr/2017/12/06/a-short-history-of-bitcoin-and-crypto-currency-everyone-should-read/#4e1163453f27

Sharma, R. (2017, October 14). How Blockchain Could Revolutionize Music Streaming. Retrieved from Investopedia: https://www.investopedia.com/news/how-blockchain-could-revolutionize-music-streaming/

Statt, N. (2016, January 9). Spotify sued by another musician for copyright infringement. Retrieved from The Verge: https://www.theverge.com/2016/1/9/10743032/spotify-lawsuit-copyright-infringement-music-royalities