چرا سرویس های استریم زنده فوتبال را با تاخیر پخش می کنند؟!

ماجرای این گزارش از یک اتفاق کاملا شخصی آغاز شد. البته ماجرا به قبل از همه گیر شدن ویروس کرونا و تعطیلی بازی های فوتبال بر می گردد.

برق ها رفته بود و با خانواده در حال تماشای بازی فوتبال بین منچستر سیتی و لسترسیتی از طریق یکی از «IPTV» ها بودیم که وسط بازی برق دوباره آمد و خانواده به سراغ تلویزیون رفتند ولی من همچنان از روی بی حالی از طریق پخش زنده همان «IPTV» بازی را دنبال می کردم.

توپ در میانه میدان در دست بازیکنان منچستر سیتی بود که ناگهان آن طرف خانواده فریاد زدند:«...گل..گل..» من متعجب بازی را نگاه می کردم و در تبلت من توپ حتی به محوطه جریمه هم نزدیک نشده بود. سر و صدای خانواده که خوابید چند لحظه بعد استرلینگ مدافع لستر را دریبل زد و «گل...!»

درباره تاخیرهای سه چهار ثانیه ای پخش مسابقات فوتبال در ایران به دلیل مسائل مربوط به ممیزی شنیده بودیم اما این تاخیر خیلی بالاتر از چند ثانیه بود. همین تاخیر باعث شد تا نگاهی بی اندازم به دلایل تاخیر در پخش زنده اینترنتی پلت فرم های استریم ایرانی.

از 5 تا 45 ثانیه تاخیر!

شبکه اینترنتی آیو اسپرت، لنز اسپرت و پخش زنده شبکه سه از پلتفرم های آیو، لنز و آنتن سرویس هایی بودند که سعی کردیم برآوردی از میزان تاخیر آن ها داشته باشیم. آنتن از لحاظ تاخیر در پخش بین سایر سرویس ها شرایطی بهتری تجربه می کرد و تاخیرش حدود 25 ثانیه بود. پس از آن لنز اسپرت با 40 ثانیه قرار داشت. در رده های دیگر هم پخش زنده شبکه 3 در آیو و لنز با 45 ثانیه تاخیر قرار دارند و در کمال تعجب پخش اختصاصی آیو اسپرت تنها 5 ثانیه تاخیر داشت. البته قطعا سرعت اینترنت بر تاخیر پلیرهای سرویس های «IPTV» تاثیرگذارند ولی ما در شرایطی کاملا یکسان و در بهترین شرایط فعلی این سرویس ها را با یکدیگر سنجیدیم.

فعلا همه جا همین است!

حالا شاید کمی عصبانی شده باشید از این همه تاخیر اما جالب است بدانید این یکی از معدود دفعاتی است که وجود این مشکل تا حد زیادی تقصیر سرویس های استریم ایرانی نیست و تاخیر در پخش زنده رقابت های ورزشی به شکل استریم یک معضل جهانی است. یکی از نمونه هایش هم که سر و صدای زیادی به پا کرد، پخش رقابت بوکس بین فلوید می ودر و کانور مک گرگور بود. شبکه «Showtime» رقابت بوکس قرن را به صورت استریم پخش کرد ولی تاخیر حدود 28 ثانیه ای در پخش این رقابت به سوژه ای برای جوک های شبکه های اجتماعی تبدیل شد. دنبال کردن این رقابت حساس در توییتر آنلاین تر از سرویس استریم شو تایم بود و این اتفاق حسابی بحث رشد صنعت استریم در حوزه پخش رقابت های زنده ورزشی را تحت تاثیر قرار داد!

اما این تاخیر از کجا می آید؟!

خب برای پاسخ به این سوال جستجوهای زیادی انجام دادیم و دیدیم مطالب خیلی تخصصی و فنی هستند. اما تلاش کردیم به زبانی بسیار ساده و جمع و جور اصلا ماجرا را برایتان بگوییم.

برای درک این موضوع اول باید با چند پارامتر مهم در پخش زنده آشنا شویم. ابتدا مفهوم «Latency» یا «تاخیر» که در واقع فاصله زمانی بین رویداد واقعی و نمایش آن روی صفحه نمایشگر است. تاخیر می تواند در نقطه های مختلفی از لحظه رویداد واقعی ، فیلم برداری تا لحظه ارسال ویدئو به سمت کاربر ایجاد شود.

پارامتر بعدی سرویس توزیع ویدئو یا «VDS» است. سرویسی که وظیفه دریافت محتوای فیلم برداری شده از لنز دوربین و انتقال جریان داده ویدئویی به سمت کاربر نهایی را بر عهده دارد.

در مدل اینترنتی توزیع ویدئو، معمولا از پارامتر «CDN» یا شبکه توزیع محتوا هم استفاده می شود. این شبکه سعی می کند تا در بهترین حالت ممکن داده ها را از هر جای جهان به کاربر انتقال دهد.

اما برای انتقال تصاویر فیلم برداری شده در شبکه توزیع محتوا، نیازمند ابزاری برای تبدیل کردن این تصاویر به داده های قابل انتقال در شبکه هستیم. این وظیفه را «Encoder» ها بر عهده دارند. «Encoder»ها تصاویر را آماده انتقال یا اصطلاحا «Transcoding» می کنند.

پس از انتقال داده ها برای دریافت شدن آن ها توسط کاربر، تصاویر باید اصطلاحا «Encode» شده و در فرایند انتقال مجددا «Decode» شود. این فرایند را نیز «Translate» یا ترجمه می نامند.

به منظور انتقال داده ها در بستر اینترنت، فناوری ای به نام «ABR» وجود دارد، که وظیفه تغییر کیفیت فایل ویدئویی بر اساس سرعت اینترنت کاربر را بر عهده دارد.

و این تاخیرهای اجتناب ناپذیر

موارد مهم ترین پارامترهایی بودند که به وسیله آن ها یک رقابت زنده ورزشی قابلیت استریم شدن پیدا می کند. طبیعتا در هر یک از مراحل بالا ممکن است تاخیر ایجاد شود. مثلا در فرایند تصویر برداری و تبدیل شدن تصویر به سیگنال های دیجیتال برای تصاویر 30 فریم بر ثانیه حداقل 33 میلی ثانیه تاخیر ایجاد می شود.

پس از آن «Encoding» کردن و سپس، فرایندهای کمپرس کردن فایل ویدئویی، تغییر پسوند، تکه تکه کردن آن برای انتقال در بستر اینترنت و ... نیز زمان بر هستند و در بهترین شرایط 1 میلی ثانیه طول می کشند.

تا این مرحله تاخیرها در مجموع در بدترین حالت کمتر از 2 ثانیه برآورد می شوند ولی در دو مرحله آینده با تاخیرهای چند ثانیه ای رو به رو هستیم.

اول فرایند ترجمه یا همان «Transcoding» که به شدت به زیرساخت های اینترنتی، پایداری و قابلیت اطمینان به آن ها وابسته هستند.

و دوم فناوری «ABR» که در این مرحله تلاش می کند تا با تبدیل کردن کیفیت تصاویر مطابق با سرعت اینترنت کاربر از تاخیر ایجاد شده توسط افت سرعت اینترنت جلوگیری کند که البته فرایند تغییر کیفیت با فناوری های مختلف نیز تفاوت هایی در زمان تاخیر کلی تاثیر گذار است. در این مرحله تاخیر تا 10 ثانیه رو به رو هستیم و «ABR» نیز می تواند تاخیری 4 تا 10 ثانیه ای ایجاد کند.

خب دیدید که بخشی از این تاخیرها کاملا اجتناب ناپذیر است و هنوز پیشرفته ترین کشورها هم نتوانسته اند از پس از بین بردن آن برآیند ولی برخی های دیگر خصوصا در دو موررد آخر کاملا به زیر ساخت های فنی و قابلیت های هر پلتفرمی بر می گردد که با توجه به وضعیت ثبات اینترنت در ایران تاخیرهایی که در موردشان خیلی هم غیر طبیعی نیستند!

به نظر می رسد هنوز راه طولانی تا تبدیل شدن سرویس های پخش زنده ورزشی به گزینه اول دیدن رقابت های حساس باقی مانده ولی با این سرعت پیشرفت در رفع نواقص بعید نیست که با توسعه زیرساخت ها و فناوری های جدید، استریم جام جهانی 2022 قطر نقطه عطفی در پوشش زنده رقابت های ورزشی باشد.