هرم ۶ سطحی هم‌افزایی؛ استراتژی توسعۀ فعالیت‌های فرهنگی
هنگامی که مؤسسات فرهنگی دست در دست هم می‌دهند، معجزه رخ می‌دهد: منابع محدود، فرصت‌های بی‌پایانی خلق می‌کنند. این اعتقاد بر اساس تجربیات عینی و مطالعات دقیق در زمینه همکاری فرهنگی استوار است، که نشان می‌دهد چگونه هم‌افزایی می‌تواند به اهداف مشترک و پایدار دست یابد.
پیاده‌روی اربعین، یک اتحاد استراتژیک است.
همکاری سطوح مختلفی دارد. در ابتدای راه ساده است. می‌تواند ساده هم بماند. اما کم کم این قابلیت وجود دارد که عمیق و عمیق‌تر بشود. سطحش بالاتر برود و نهایتاً به یک اتحاد استراتژیک برسد. چیزی شبیه آنچه در ایام اربعین می‌بینیم.
بر اساس مطالعاتی که تاکنون بر روی مفهوم همکاری (collaboration) انجام شده و به طور عمده با تکیه بر مقالات و تجربه‌های این حوزه، مدلی ۶ مرحله‌ای از هم‌افزایی فرهنگی پیشنهاد می‌شود که در هرم ذیل مشاهده می‌کنید.
:: در هر مرحله چه کنیم؟
اساس این مدل بر ایجاد همکاری میان فعالان فرهنگی است و هم‌افزایی به عنوان نتیجۀ این همکاری‌ها، در نظر گرفته شده است.
در ادامه هر مرحله را تعریف می‌کنیم و الزامات آن را روشن می‌کنیم.
١- شبکه‌سازی: مؤسسات و مدیران فرهنگی یکدیگر را بشناسند و با فعالیت‌های همدیگر آشنا شوند و روابط غیر رسمی میانشان برقرار شود. دیدشان نسبت به هم مثبت شود و یکدیگر را در زنجیرۀ ترویج دین معتبر بدانند.
+ اهداف کلیدی:
- ایجاد ارتباطات غیر رسمی
- به اشتراک‌گذاری اطلاعات
٢- مشاوره و حل مشکل: برای بهبود کارهای خود، از یکدیگر مشورت بگیرند، نشست‌‌های تخصصی هم‌فکری و تبادل تجربه برگزار کنند و برخی درخواست‌های فرهنگی را به دیگر فعالان ارجاع دهند.
+ اهداف و استراتژی‌های کلیدی:
- به اشتراک‌گذاری ایده‌ها و راه‌حل‌ها
- دریافت راهنمایی از یکدیگر برای عملکرد مؤثرتر
- ایجاد شبکۀ ارتباطات غیررسمی و تخصصی - موضوعی
- حل برخی مشکلات جاری مؤسسات
٣- هماهنگی: بدانند چه کسانی در چه زمینه‌هایی و با چه میزان منابعی در حال فعالیت فرهنگی هستند و فعالیت‌های جاری خود را به گونه‌ای تنظیم کنند که یک نقشۀ جامع تکمیل شود.
+ اهداف و استراتژی‌های کلیدی:
- استقلال مؤسسات در انجام فعالیت‌ها
- آگاهی از اهداف و برنامه‌ها و منابع مؤسسات دیگر
- اصلاح فعالیت‌ها به نفع یا با در نظر گرفتن فعالیت سایر مؤسسات
- ارتباطات رسمی منظم میان مؤسسات
- مشارکت مؤسسات در برخی تصمیم‌گیری‌های کلان یکدیگر
- حضور در کمیته‌های تخصصی مؤسسات دیگر
- انجام ارزیابی‌های مشترک فعالیت‌های فرهنگی در بوم‌های فعالیت مشترک
٤- مشارکت: بر اساس ظرفیت‌های خود و در عین حفظ کامل استقلال در انجام فعالیت‌ها، در به ثمر رساندن یک هدف فرهنگی با یکدیگر همکاری کنند.
+ اهداف و استراتژی‌های کلیدی:
- توافق‌نامه کتبی
- تعیین معیارهای مشارکت
- ایجاد ارتباطات رسمی و مکتوب شده
- فرایندهای مشخص برای مدیریت بودجه یا نیروهای انسانی
۵- همکاری: چند مؤسسۀ فرهنگی منابع خود اعم از نیروی انسانی و مالی را به اشتراک بگذارند و در انجام یک فعالیت بزرگ فرهنگی مشارکت کنند.
+ اهداف و استراتژی‌های کلیدی:
- تعیین چشم‌انداز مشترک
- تعیین کمیتۀ رهبری مشترک
- اجماع در تصمیم‌گیری مشترک
- تعیین معیارها و شاخص‌های تأثیرگذاری
- رسمیت بخشی به نقش، زمان‌گذاری و ارزشیابی
۶- اتحاد: مؤسسات و فعالان فرهنگی خود را وابسته به یک فکر و سیستم واحد بدانند و هر کدام نقش خود را با در نظر گرفتن کل سیستم انجام می‌دهند. یعنی از خودمختاری اجتناب کنند و روح واحدی در کل فعالان شکل گیرد. در این مرحله ایده‌ها و تصمیمات به طور مساوی به اشتراک گذاشته می‌شوند و تمامی تصمیمات بر اساس اجماع مشارکت کنندگان شکل می‌گیرد.
+ اهداف و استراتژی‌های کلیدی:
- تعریف کلان‌پروژه‌هایی با اهداف بلند مدت
- رهبری مشترک میان همۀ فعالان فرهنگی
- سیاست‌های مشترک و واضح برای همکاری
- رویه‌های مشخص برای دسترسی پایدار به همه منابع و پشتیبانی
:: هم‌افزایی را جدی بگیریم
همکاری بین مؤسسات فرهنگی نه تنها یک استراتژی برای بهینه‌سازی منابع است، بلکه روشی برای بافتن پارچه‌ای غنی از تنوع و نوآوری در دل فرهنگ ماست.
مدل شش مرحله‌ای که ارائه دادیم، نقشه‌ای است برای رسیدن به هم‌افزایی، که با هر گام مشترک، افق‌های جدیدی از همکاری‌های معنادار و پایدار را آشکار می‌سازد. این همکاری‌ها، بیش از پیش، نیازمند درک عمیق‌تر از ارزش‌های مشترک و تعهد به ایجاد تأثیر مثبت در جامعه هستند. بیایید دست در دست هم، به سوی آینده‌ای روشن‌تر برای فرهنگ و هنر حرکت کنیم، جایی که هم‌افزایی نه تنها یک امکان بلکه یک ضرورت است.
مطلبی دیگر از این انتشارات
توسعه رهبری: پنج نکته‌ای که همۀ مؤسسات فرهنگی باید بدانند
مطلبی دیگر از این انتشارات
چرایی، چیستی و نحوۀ استفاده از مدل منطقی
مطلبی دیگر از این انتشارات
چک‌لیست تهیه گزارش سالانه برای مؤسسات فرهنگی