طراحی سناریوهای کاربردپذیری

سناریوی عملکردی(استوری) وب‌سایت و یا اپلیکیشن شما زمینه‌ها و داستان اینکه چرا فرد یا افرادی خاص به محصول شما سر‌ می‌زنند را تعیین می‌کند. استوری محصول شما، به اهداف و پرسش‌هایی که ایجاد‌ می‌شود اشاره می‌کند؛ گاهی اوقات حتی چگونگی انجام یک عملیات را نیز مشخص می‌کند.

استوری محصول شما علاوه‌ بر تاثیر در طراحی یک رابط کاربری مناسب، برای تست‌های کاربردپذیری نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

برای نوشتن سناریو تست باید به پاسخ پرسش‌های زیر توجه کنیم

یک سناریوی خوب در عین اختصار، با در نظر گرفتن جواب پرسش‌های کلیدی زیر طراحی می‌شود:

• کاربر مورد نظر شما برای تست چه کسی است؟ در میان تعداد زیادی کاربر که از وب‌سایت یا اپلیکیشن شما دیدن می‌کنند؛ از پرسوناهای واقعی خود( اشخاصی که حقیقت محصول شما را منعکس می‌کنند) استفاده کنید.
• چرا کاربران به وب‌سایت و یا اپلیکیشن شما سر می‌‌زنند؟ به مواردی که به کاربران انگیزه می‌دهند تا به وب‌سایت و اپلیکیشن شما بیایند توجه کنید. هم‌چنین دقت کنید کاربران در بدو ورود به وب‌سایت و اپلیکیشن شما چه انتظاری دارند.
• کاربر چه هدفی دارد؟ از طریق تحلیل وظایف می‌‌توانید متوجه شوید که کاربر از وب‌سایت و یا اپلیکیشن شما چه می‌‌خواهد و در نتیجه وب‌سایت و اپلیکیشن شماباید چه چیزی ارائه دهد تا کاربر، کاملا راضی محصول شما را ترک کند.

برخی سناریوها نیز برای پاسخ به  این سوال طراحی می‌شوند:

• کاربر چطور می‌‌تواند به اهدافش بر روی وب‌سایت و اپلیکیشن برسد؟ سناریوها می‌توانند مشخص کنند کاربر چطور می‌تواند به هدفش در وب‌سایت و اپلیکیشن برسد؛ همچنین انواع موقعیت‌ها و هرگونه موانع احتمالی در محصول شما را بازگو می‌کند.

برای مشاهده نمونه‌های سناریوهای تست کاربردپذیری به این مطلب مراجعه کنید.

انواع سناریوها

سناریوهای مبتنی بر هدف یا وظیفه (Goal- or Task-Based Scenarios) فقط هدفی که کاربر باید به آن برسد را بازگو کرده؛ و هیچگونه اطلاعاتی درباره نحوه انجام آن وظیفه به کاربر نمی‌دهد. این نوع سناریو به تعیین ساختار و محتوای محصول شما کمک می‌‌کند. بهتر است برای تست‌های کاربردپذیری از این نوع سناریو استفاده کنید. این نوع سناریو در تست کاربردپذیری به کاربران انگیزه‌ و هدفی برای سر زدن به وب‌‌سایت و اپلیکیشن داده و در عین حال این امکان را فراهم می‌کند که شما نحوه رسیدن کاربران به هدف‌شان از طریق محصول خود را مشاهده‌کنید.

مثال: پدرو مادری نگران فرزند 10 ساله‌شان هستند که در مقابل نوشیدن شیر مقاومت می‌کند و آن‌ها می‌خواهند بدانند دریافت مقدار کمی کلسیم چه تاثیری بر فرزندشان می‌گذارد.

مثال: به خاطر قراری کاری قصد دارید هفته بعد به سیاتل سفر کنید و می‌‌خواهید بررسی کنید چه مبلغی را برای غذا و دیگر هزینه‌ها از شرکت بگیرید.

سناریوهای تکمیلی (Elaborated Scenarios) جزئیات بیشتری از تعامل کاربر با محصول ارائه می‌‌دهد. این جزئیات به تیم محصول درک عمیقی از کاربران و ویژگی‌هایشان می‌‌دهد؛ ویژگی‌هایی که ممکن است تعامل کاربر با محصول را راحت کرده و یا به کل مانع تعامل او شوند. با در دست داشتن این اطلاعات احتمال اینکه محتوا، عملکرد و رابط کاربری محصول را به نوعی طراحی کنید که کاربر با آن راحت‌تر باشد، افزایش می‌یابد.

مثال: خانم و آقای مکامب دو معلم بازنشسته هستند که 70 سال را رد کرده‌اند. مستمری تامین اجتماعی آنها بخش مهمی از درآمدشان است. آن‌ها به‌‌ تازگی خانه بزرگ خود را فروخته‌‌ و به آپارتمان کوچکی نقل مکان کرده‌‌اند. یکی از کارهایی که باید هر چه سریع‌تر انجام دهند، اطلاع دادن این جابجایی و تغییر آدرس خود به سازمان تامین اجتماعی است. آنها نمی‌‌دانند که نزدیکترین دفتر تامین اجتماعی کجاست و پیاده‌روی و یا رانندگی زیاد برای آن‌ها کار راحتی نیست. بدشان نمی‌آید برای خبر دادن به سازمان تامین اجتماعی، از کامپیوتر استفاده کنند، به این شرط که این کار به اندازه‌ی کافی آسان و بی‌خطر باشد. با این حال، انجام این چنین کاری با کامپیوتر برای آن‌ها راحت نیست. آن‌ها هیچ‌وقت در حرفه‌ی کاری‌شان از کامپیوتر استفاده نکرده‌‌اند. با این وجود، سال پیش پسرشان استیو کامپیوتری برای آن‌ها خریده و آن را راهاندازی کرده‌بود؛ همچنین نحوه فرستادن ایمیل و سرزدن به وب‌سایت ها را نیز به آن‌ها آموزش داده‌بود. خانم و آقای مکامب تا‌‌ به‌‌ حال به سایت سازمان تامین اجتماعی مراجعه نکرده‌اند و نمی‌‌دانند امکانات این وب‌سایت چگونه دسته بندی شده است. آنها همچنین نسبت به ارائه اطلاعات شخصی‌شان به صورت آنلاین مردد هستند. در نتیجه آنها می‌‌خواهند بدانند مطلع کردن تامین‌اجتماعی از تغییر ادرس‌شان به این طریق  تا چه حد کار درست و بی‌خطری می‌تواند باشد.

سناریوهای وظایف مقیاس کامل (Full Scale Task Scenarios) همه‌ی گام‌‌های انجام وظیفه را در خود دارند. یک سناریو وظایف مقیاس کامل، هم می‌‌تواند تمام مراحلی که یک کاربر خاص برای انجام وظایفش طی می‌کند را گزارش دهد و هم می‌تواند تمام مراحلی که  قصد دارید بر روی محصول جدیدتان برای کاربران در نظر بگیرید را شرح دهد. سناریوها در این سطح بسیار مشابه موارد استفاده‌شده (use cases) هستند؛ با این تفاوت که آن‌ها به جای مشاهده‌ی مراحل از دید وب‌سایت یا اپلیکیشن، از دیدگاه کاربر به آن نگاه می‌کنند. آن‌ها هم‌چنین نشان می‌دهند چطور وب‌سایت و اپلیکیشن شما سناریوهای مبتنی بر هدف (goal-oriented scenarios) که در آغاز کار تعیین شده‌بودند را پشتیبانی می‌کند.

استفاده از سناریوها در طراحی وب‌سایت و اپلیکیشن

بررسی تمام سناریوهایی که کاربران بر اساس آن از وب‌سایت و اپلیکیشن شما استفاده می‌‌کنند، غیرممکن است. به جای آن، قبل از راه‌اندازی محصول خود، حدود 10 الی 30 حدس از دلایلی که کاربران به وب‌سایت و اپلیکیشن شما سر می‌زنند و یا فعالیتی که کاربر با محصول شما انجام خواهدداد را بنویسید.

همچنین سناریوها در کنار پرسوناها می‌توانند دلایلی که یک پرسونای خاص به وب‌سایت شما سر می‌زند را تشخیص‌دهند. یک پرسونای خاص می‌خواهد به کمک محصول شما چه کاری را انجام دهد؟ کدام مشخصه‌های این پرسونا به تعامل او با محصول شما کمک کرده و یا مانع از تعامل وی می‌شود؟

بجای تمرکز بر روی ساختار داخلی و سازماندهی وب‌سایت و اپلیکیشن خود، بهتر است  بر روی کاربران و وظایفشان تمرکز کنید. در نتیجه می‌توانید بفهمید محصول شما باید چه محتوایی داشته باشد و این محتوا چطور باید سازماندهی شود.

استفاده از سناریوها در تست کاربردپذیری

هنگام مشخص کردن سناریوهای تست‌های کاربردپذیری به دلیل محدودیت‌‌های زمانی، باید فعالیت کاربر در تست خود را بین 10 تا 12 وظیفه محدود کنید. علاوه بر این در یک تست کاربردپذیری می‌‌توانید از کاربران بخواهید طبق سناریوهای خودشان پیش بروند. از آن‌ها بپرسید چرا سراغ وب‌سایت و اپلیکیشن شما می‌آیند؟  چه کاری می‌خواهند انجام دهند؟ سوالاتی از کاربر بپرسید که به هدف شما از تست نزدیک باشند.  بهترین سوالات برای سناریوی یک تست کاربردپذیری را بررسی کنید.

سناریوهای تست کاربردپذیری نباید اطلاعاتی درباره نحوه‌‌ی انجام یک وظیفه داشته باشند. تست‌های کاربردپذیری نشان می‌دهند کاربر چطور یک وظیفه را انجام می‌دهد. هم‌چنین میزان راحتی رابط کاربری در انجام سناریو را مشخص خواهدکرد.( برای آشنا شدن با نحوه نوشتن سناریو برای تست کاربردپذیریاین مطلب را مطالعه کنید.)

با این حال باید پیش از تست‌، چگونگی انجام وظیفه را برای خودتان بنویسید. این کار می‌تواند به ناظران و افرادی که تست را بررسی می‌کنند، کمک کند. هم‌چنین راه‌های اصلی و سایر راه‌هایی که کاربران می‌توانند برای جلو بردن وظایف سناریو از آن استفاده کنند را نیز بنویسید. پس از اتمام تست، راهی که تصور داشتید  کاربران برای انجام وظایف طی می‌کنند را با راهی که در واقعیت کاربران از آن طریق  تست را جلو بردند مقایسه کنید. این مقایسه دیدگاه خوبی درباره‌ی میزان تأثیر ساختار و چینش وب‌سایت و اپلیکیشن به شما می‌دهد. برای ساخت تست کاربردپذیری می‌توانید از تستادی کمک بگیرید.

منبع: یوزبلیتی