باغ تاریخی فین، بهشتی در دل کویر و چشمه ی سلیمانیه، چشمه ای در دل بهشت

سال 1398 و تعطیلات نوروزی آغاز شده و این بهترین فرصت است برای سفر به نقاط دیدنی و تاریخی؛ پیشنهاد ما تیله سافتی ها به شما سفر به شهر تاریخی و بی نظیر کاشان است؛ سفری که قطعا تا پایان زندگی تان، در ذهن و جانتان ماندگار خواهد شد.

مناطق دیدنی شهر کاشان فراوانند از جمله روستای زیبای ابیانه، خانه ی بروجردی ها، خانه ی طباطبایی ها، مسجد و مدرسه ی آقا بزرگ، غار و آتشکده ی نیاسر، بازار بزرگ کاشان و گل سر سبد تمام آن ها، مراسم گلاب گیری می باشد.

انتخاب ما برای نگارش این مقاله، باغ تاریخی و تحسین برانگیز فین می باشد، پس با ما همراه باشید.

دلیل نام گذاری باغ فین یا باغ شاه

شاید شما هم تصور کنید دلیل این نام گذاری این بوده که باغ شاه متعلق به شاه خاصی در آن زمان بوده است اما اصلا این طور نیست؛ این باغ وسعت بسیار زیادی داشته حتی بیشتر از وسعت کنونی! کلمه ی شاه به معنای بزرگ می باشد، به همین دلیل به باغ فین، باغ شاه هم می گویند.

کلمه ی فین هم به سه معنا نقل و قول شده است:

1- فین، معرب کلمه ی پین می باشد و پین یک لغت باستانی می باشد به معنای پایانه. منطقه ای که این باغ در آن بنا شده است، در پایان شهر واقع شده بود پس به آن پین می گفتند.

2- مردم این ناحیه در قدیم کلاه های بر سر می گذاشتند به نام فینه، به این دلیل نام فین را روی این باغ گذاشتند.

3- در زمان های دور اقوام کاسپین از فلات سیبری به فلات مرکزی ایران مهاجرت کردند. اقوام کاسپین در واقع دو قوم بودند؛ قوم اول کاس ها بودند و قوم دوم پین ها که پین ها در همین منطقه سکنا گزیدند و کاس ها در کاشان.

پیشینه ی باغ فین

قدمت اولیه باغ را به زمان اردشیر بابکان نسبت می دهند. همچنین در بعضی منابع، قدمت این باغ را تا 1200 سال پیش هم رقم زده اند. در این تاریخ یعنی سال 265 هجری قمری، یعقوب لیث صفاری همراه با لشکر عرب از بیابان های مرکزی ایران عبور می کردند که در کمال ناباوری در ناحیه ای کویری به چشمه و باغ برخورد می کنند.

اما پیشینه ی بناهای باغ و باغ آرایی به دوران صفویه بر می گردد. شاه اسماعیل صفوی دستور می دهد تا به عنوان یک کار عام المنفعه حمام کوچک یا حمام خدمه را بر پا کنند که این اولین بنای این باغ بوده است.

دومین بنای باغ فین که به دستور شاه عباس صفوی ساخته شد، سردر هشتی وروردی باغ می باشد که در سال 1004 هجری قمری تاسیس شد. این بنای دو طبقه کاربردی دوگانه داشته است؛ کاربری اول آن برای استراحت نگهبانانی بوده که از برج های اطراف باغ و از روی دیوار قطور به این اتاق ها می رفتند و دیگر این که در آن زمان شاه هایی که برای گردش و تفرج به این باغ می آمدند، در قسمتی که الان خیابان است، میدان چوگان بوده، در قسمت سردر می نشستند و بازی چوگان شاهی را تماشا می کردند.

مساحت باغ

گسترش این باغ 33700 متر می باشد (نزدیک به 3 هکتار و نیم). بخش های مختلف باغ فین شامل این قسمت ها می باشد :

1- کوشک صفوی 2- حوض 12 فواره 3- حیات خلوت کریم خانی 4- حوض جوش ( که به اعتقاد مهندسین داخلی و خارجی، این حوض و عملکرد آن، شاهکار هنر آبرسانی در دنیاست) 5- اتاق شاه نشین 6- کوشک قاجار 7- حمام ها

چشمه و سیستم آبرسانی

مهم ترین ویژگی این باغ، سیستم آبرسانی و باغ آرایی منحصر به فرد آن است. آب این باغ از چشمه ی سلیمانیه تامین می شود که قدمتی 7000 ساله دارد. برخی منابع دلیل نام گذاری این چشمه را اینگونه نوشته اند که :

در زمان های دور شهر کاشان پذیرای یهودیان زیادی بوده که در آن شهر سکنا گزیده بودند. این یهودیان چشمه ی سلیمانیه را معجزه ی حضرت سلیمان می دانستند که البته این موضوع قابل اثبات نیست.

از ویژگی های آب چشمه ی سلیمانیه، میزان آن است که هیچگاه به بارندگی سالیانه و فصل کم باران و پر باران بستگی ندارد و خروجی (دبی) آب همیشه ثابت است که حتی در سال های خشکسالی، این میزان تغییر نمی کند. دبی آب این چشمه حدود 360 لیتر در ثانیه می باشد. ویژگی دوم آب این چشمه، دمای آن است که در طول سال همواره ثابت و 25 درجه می باشد؛ در زمستان که هوا سرد است، آب چشمه، گرم احساس می شود و در تابستان، آب چشمه خنک به نظر می رسد.

آب این چشمه بسیار زلال و شفاف می باشد اما به دلیل املاحی که در آن وجود دارد، آشامیدنی نمی باشد.

این مقاله رو در سایت تیله سافت بخوانید!

این پادکست رو از شنوتو بشنوید!

این پادکست رو از کست باکس بشنوید!

طراح سیستم آبرسانی

ریاضیدان معروف قرن دهم و عصر صفوی، غیاث الدین جمشید کاشانی، طراح نابغه ی سیستم آبرسانی این باغ می باشد. این ریاضیدان، دویست سال قبل از پاسکال فرانسوی با استفاده از قانون اختلاف سطح، از شیب طبیعی زمین بهره جسته است.

فواره ها چگونه کار می کنند؟

زیر تمام جوی ها و دور تمام حوض ها و در عمق یک متری زمین، لوله هایی (کنبوشه) در نظر گرفته شده است که از جنس سفال می باشند. این لوله های سفالی از طرفی به حوض های اصلی متصل می باشد و طرف دیگر آن ها در انتهای جوی مسدود می باشند. آب از یک طرف وارد شده و چون انتهای لوله مسدود می باشد، آب از فواره ها خارج می شود. چون سطح زمین شیب دارد، برای تقسیم فشار در لوله ها، قطر لوله را متفاوت ساخته اند؛ ابتدای لوله از انتهای آن قطور تر می باشد به این ترتیب فشار تقسیم می شود و آب به یک میزان از فواره ها خارج می شود.

درختان باغ و ترتیب قرار گرفتن باغچه ها به سمت چهارباغ می باشد. بیشتر درختان باغ سرو است که شبیه سروناز شیراز می باشند. قدیمی ترین درختان باغ، عمری حدود 500 سال دارند که در کنار کوشک قاجار قرار دارند و اهالی این منطقه آن ها را سرو لیلی و مجنون می نامند. درختان دیگری مثل به، توت، انجیر و... هم در این باغ قرار دارند.

سنگ فرش باغ از زمان صفویه است که طرح شمسه در آن اجرا شده است.

امیدوارم تلاش ما در سایت تیله سافت برای آشنایی شما با این بنای تاریخی و شاهکار بی مانند شهر کاشان، یعنی باغ فین و چشمه ی سلیمانیه که از 7000 سال پیش همچنان پر آب بوده و تاکنون وظیفه ی آبرسانی این باغ را بر عهده دارد، موثر واقع شده باشد و شهر کاشان، یکی از مقاصد گردشگری نوروز امسال برای شما باشد.

این مقاله رو در سایت تیله سافت بخوانید!

این پادکست رو از شنوتو بشنوید!

این پادکست رو از کست باکس بشنوید!