تاریخچه ورود کامپیوتر به ایران

در کتاب ها و اسناد تاریخی درباره ورود اولین کامپیوتر به ایران این چنین آمده که :

ورود این ماشین به ایران در تیر ماه 1341 اتفاق افتاده است

تاریخچه ورود کامپیوتر به ایران را می توان به چهار دوره تقسیم کرد :

1- مرحله پیدایش کامپیوتر در ایران - همانطور که پیش از این ذکر شد، اولین کامپیوتر در سال 1341 به ایران وارد شد؛ پس می توان ادعا کرد که پیدایش کامپیوتر در ایران حدودا 10 سال پس از ظهور این تکنولوژی در کشور های صنعتی اتفاق افتاده است.

2- توسعه کامپیوتر در ایران - توسعه کامپیوتر در ایران به صورت علمی و آکادمیک از سال 1350 در برخی از دانشگاه ها آغاز شد و تا سال 1360 ادامه پیدا کرد. این دوره با رقابت زیاد برای اجرای سیستم های بزرگ نرم افزاری، خرید سخت افزار، استخدام روزافزون نیروی انسانی و پیگیری برنامه های پیوسته با توجه به کیفیت فنی نیرو های انسانی کشور همراه بود.

3- بازنگری کامپیوتر در ایران - با پیدایش انقلاب اسلامی، تغییر و تحولاتی در زمینه کامپیوتر صورت گرفت. تا سال 1359 یک سری بازنگری و تغییرات کلی در زمینه واردات و آموزش این پدیده مهم و کارآمد انجام شد.

4- رشد و بلوغ علم سخت افزاری و نرم افزاری کامپیوتر در ایران - مرحله بعدی رشد و رونق کامپیوتر در ایران، پس از بازگشایی دانشگاه ها در سال 1362 و بعد از پایان 8 سال دفاع مقدس در سال 1367 آغاز شد. در این زمان هر دو شاخه نرم افزار و سخت افزار توسعه ی فراوانی یافتند. از مهم ترین خدمات این دوره می توان به پردازش زبان و خط فارسی اشاره کرد.

همانطور که پیش از این اشاره کردیم، طبق گزارشات اسناد رسمی و تاریخی، اولین کامپیوتر در تیرماه 1341، برای مصرف شخصی امیرعباس هویدا به ایران وارد شد.

این عکس که هویدا را در حال کار با کامپیوتر نشان می دهد، در سال 1354 (سال های پایانی نخست وزیری 13 ساله اش) و توسط James Blair، عکاس مجله نشنال جئوگرافیک ثبت شده است. اگرچه روشن نیست که آیا هویدا واقعا نحوه استفاده از کامپیوتر را می دانسته و یا تنها یک ژست ژورنالیستی بوده است! چرا که هویدا علاقه شدیدی به ژست های خاص داشته و پیپ، عصا و گل ارکیده، سه ژست معروف وی بوده است.

تقریبا پس از سه سال بعد از ورود اولین کامپیوتر به ایران، یعنی در سال 1343 و پس از ترور حسنعلی منصور، دوران نخست وزیری هویدا آغاز شد.

در این زمان که هنوز اصطلاح ماشین حساب یا Computing Machine برای معرفی این پدیده جدید استفاده می شد، تنها شرکت نفت، دانشگاه تهران و بانک ملی کار با این تکنولوژی جدید را شروع کرده بودند.

در این سالهاست که شرکت IBM فعال می شود. اما با پیروزی انقلاب نام این شرکت به داده پردازی ایران تغییر می کند و با محدودیت هایی که بر سر راه واردات کامپیوتر به وجود می آید، این رویه تا چند سال محدود و حتی متوقف می شود.

اما در میانه دهه 60 یک شرکت خصوصی مبادرت به ورود چند دستگاه کامپیوتر به ایران می کند. ذهنیت مدیران و جریانات جنگ تحمیلی باعث شده بود که چندان به این موضوع توجه نشود. پایان جنگ و شروع دولت سازندگی، زمانی بود که اولین کامپیوترها به صورت انبوه وارد شدند. جالب است بدانید که معاون اول وقت رئیس جمهور ( مرحوم دکتر حسن حبیبی ) که ریاست فرهنگستان زبان و ادب فارسی را بر عهده داشت، برای واژه معادل رایانه، اصراری نداشته و همه جا از واژه ی کامپیوتر استفاده می کردند.

لازم به ذکر است که نخستین محموله کامپیوتر در سال 1364 و به سفارش شرکت مخابرات ایران و توسط شرکت نرم افزاری سینا وارد کشور شد. پیش از این تاریخ، کامپیوتر به صورت محدود وارد کشور شده بود که در اختیار چند شرکت خاص مثل شرکت داده پردازی بود. برای آگاهای بیشتر، خاطرات دکتر محمد صنعتی را به عنوان اولین واردکننده کامپیوتر در دهه 60 برای شما ارائه خواهیم کرد؛ دکتر محمد صنعتی در دهه 60، با وارد کردن 80 دستگاه کامپیوتر به سفارش شرکت مخابرات ایران، توانست نام خود را به عنوان فرد پیشگام در ورود این فناوری به ایران ثبت کند. دکتر محمد صنعتی می گوید :

در جلسه ای بنا بود کامپیوتر های وارد شده را به شرکت مخابرات تحویل دهیمو در این جلسه که تمامی مدیران ارشد آن زمان حاضر بودند، از ما پرسیدند : شما تخمین می زنید که در سال 70 میزان تقاضا برای کامپیوتر در ایران چه مقدار باشد؟
من در پاسخ گفتم : 10 هزار دستگاه.
در این زمان بود که تمامی حاضران در جلسه به یکباره خندیدند.

وی در ادامه می افزاید :

طبق آمار، تعداد کامپیوتر های وارد شده به ایران در سال 70، بیش از 240 هزار دستگاه بود.

همچنین دکتر صنعتی، اولین برنامه فارسی را با نام زرنگار تولید و ارائه کرد که پیش از ورود برنامه Microsoft Word، در دهه 70 کاربران فراوانی داشت. اما با ورود محصولات فارسی مایکروسافت و عدم بروزرسانی این نرم افزار از سوی شرکت سینا سافت، زرنگار به تدریج از رده خارج شد.

محمد صنعتی، در سال 1331 متولد شد. او تحصیلات دبیرستانی و دانشگاهی خود را در تهران گذراند. وی در سال 1354 از دانشگاه تهران فارغ التحصیل شد. وی مدرک فوق لیسانس و دکترای خود را در رشته کامپیوتر در سال های 1977 و 1980 از دانشگاه ایالتی نیویورک دریافت نمود. او پس از 6 سال تدریس در آمریکا در سال 1364 به ایران بازگشت و شرکت نرم افزاری خود را بنا نهاد.

آقای اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهور در صفحه ی شخصی خود در توییتر، عکسی قدیمی را منتشر نمودند. در این عکس مرحوم آیت الله رفسنجانی، اسحاق جهانگیری، مرحوم دکتر محسن نوربخش و علی محمد بشارتی و جمعی دیگر از اعضای دولت سازندگی در حال بازدید از یکی از کامپیوتر های وارد شده به صورت انبوه به ایران در دهه 70 دیده می شوند.

لازم به ذکر است که یکی از جاذبه های خانه شاعر فقید، احمد شاملو، در دهکده فردیس کرج در نیمه دوم دهه 60، وجود کامپیوتر شخصی ایشان است! شاملو برای تهیه کتاب کوچه از کامپیوتر شخصی خود استفاده می کرد.

آیا می دانید واژه رایانه به چه معناست؟

واژه رایانه از مصدر رایانیدن ساخته شده که در فارسی میانه به معنای سنجیدن، سبک و سنگین کردن، مقایسه کردن، مرتب کردن، نظم بخشیدن و سامان دادن است.

اما بعد از ورود به دهه 80 و پس از آن با آموزش فراگیر دانش کامپیوتر در دانشگاه ها و ورود روزافزون فناوری های مرتبط با کامپیوتر، ایران همپای جهان پیش می رود و از کامپیوتر به عنوان ابزاری کارآمد و پیشرفته در تمام صنایع و علوم و فنون مختلف، استفاده می کند.

امید است از اطلاعاتی که درباره پیدایش صنعت کامپیوتر در ایران در دهه های گذشته به شما ارائه شد، رضایت داشته و استفاده کافی را کرده باشید.

این مقاله رو از سایت تیله سافت بخونید!

این پادکست رو از شنوتو گوش کنید!

این ویدیو رو از آپارات تماشا کنید!