ربات‌های اجتماعی (Social Bot) چیست؟

ربات اجتماعی یک برنامه نرم افزاری است که رفتار انسان را در تعاملات خودکار در پلتفرم‌های مختلف شبکه‌های اجتماعی مانند فیس بوک و توییتر شبیه‌سازی می‌کند. به عنوان یک قاعده، ربات‌های اجتماعی برای قبولی در آزمون تورینگ طراحی شده‌اند: آن‌ها به اندازه‌ای پیچیده هستند که سایر کاربران را فریب دهند و به عنوان یک کاربر معتبر یا یک انسان در نظر گرفته شوند. برای انجام این‌که فریب دهند کاربران درون شبکه‌های اجتماعی، ربات‌های اجتماعی از هوش مصنوعی (AI)، متن کاوی و نرم افزار تجزیه و تحلیل داده‌ها استفاده می‌کنند. برخی از آن‌ها به پایگاه‌های اطلاعاتی دانش عمومی و رویدادهای جاری دسترسی دارند تا به آن‌ها امکان تشخیص مراجع و ارسال پیام‌های قانع‌کننده‌تر و فریبکارانه‌تر را بدهند.

ربات‌های اجتماعی معمولاً طوری برنامه‌ریزی می‌شوند که مانند یک انسان تعامل داشته باشند، از چرخه‌های خواب و بیداری نسبتاً عادی پیروی می‌کنند یعنی پیام‌ها و عملیات مربوط برای رسیدن به هدف خود را بر اساس برنامه‌ای تا حدی تصادفی و نه در فواصل زمانی منظم ارسال می‌کنند؛ این عمل برای آن است که نتوان آن‌ها را شناسایی کرد. توییتر رایج‌ترین پلتفرم برای ربات‌های اجتماعی است زیرا قالب میکروبلاگینگ به خوبی با قابلیت‌های نرم‌افزار سازگار است. اکثر ربات‌های اجتماعی برای یک هدف خاص مانند بازاریابی، تبلیغات سیاسی یا روابط عمومی ایجاد می‌شوند. دسته‌بندی ربات‌های اجتماعی باتوجه به اهداف آن‌ها می‌توان گفت که ربات‌ها به دو بخش ربات‌ها با اهداف خوب و ربات‌ها با اهداف بد تقسیم کرد. ربات‌های اجتماعی براساس قصد، هدف و ظرفیت تقلید از انسان‌ها طبقه‌بندی می‌شوند. ربات‌هایی که هدف آن‌ها خدمت رسانی و کارایی مفید می‌باشد از جمله ربات‌های ارسال خودکار خبر، ربات‌های بروزرسان وضعیت آب و هوا و یا همچنین ربات‌های اجتماعی استفاده شده در ویکی‌پدیا برای تولید یک محتوای جدید، این ربات‌های اجتماعی را ربات‌های مفید می‌گویند. هدف‌شان این است که یک رفتار کاربرپسند داشته باشند و در تلاش برای ثبت یا نشر یک مطلب مفید و کاربردی یا خبر می‌باشند. ربات‌های اجتماعی با انجام فعالیت‌های مخرب مانند انتشار بدافزارها، جعل هویت، حملات Sybil و غیره طراحی می‌شوند. این دسته از ربات‌ها که به ربات‌های مخرب معروف هستند تحت عمل انسان عمل می‌کنند یعنی در تلاش هستند تا شبیه‌سازی رفتار یک انسان به هدف فریب‌کارانه و مخرب خود دست یابند.

ربات‌های اجتماعی نیز می‌توانند خطر امنیتی ایجاد کنند. به عنوان مثال، در سال 2011، یک ربات اجتماعی در شبکه‌ اجتماعی، گیگابایت اطلاعات کاربران را از فیس بوک به سرقت برد. بر اساس برخی تخمین‌ها، تا 65 درصد از میانگین دنبال‌کنندگان حساب توییتر در واقع ربات‌هایی از یک نوع یا دیگری هستند.

همچنین این ربات‌های اجتماعی باعث دستکاری و جهت‌گیری افکار عمومی و افزایش محبوبیت اشخاص در شبکه‌های اجتماعی شده‌اند برای مثال درسال 2016 انتخابات ایالات متحده آمریکا ربات‌ها باعث ایجاد جوی به نفع ترامپ شدند تا وی بتواند اکثریت آرا را در انتخابات به دست آورد. در سال‌های اخیر ربات‌های اجتماعی افزایش چشم‌گیری در عرصه‌های اقتصادی و سیاسی داشته‌اند. در یک پژوهش در سال 2019 انجام شده است که 71 درصد کاربران توییتری که از سهام پرطرفدار بورس آمریکا نام می‌برند در واقع ربات‌های اجتماعی هستند. همچنین در ارزهای دیجیتال و حتی در مورد همه‌گیری کرونا این ربات‌ها تاثیرگذار بوده‌اند.