گذشته طولانی، آینده تلخ

تمام هنر کارگردان فیلم کوتاه مثل آن شب این است که موفق می‌شود در مدت زمان کوتاه، برای شخصیت‌هایش یک گذشته درست و حسابی بسازد. از رفتار، نوع برخورد زن و شوهر و کلافگی و استیصال مرد ما به یک شناسنامه مشخص از این دو آدم می‌رسیم. زنی خیال‌باف، رمانتیک، کوک‌صفت و هپروتی که حتی ازدواج هم باعث نشده از عادات یک دختر دبیرستانی تازه بالغ شده دست بردارد. دختری که به جای جدی گرفتن یک زندگی مشترک می‌کوشد در عالم رویایی گذشته سیر کند. دوست دارد فکر کند شوهرش هنوز به اندازه دو سال پیش عاشق اوست. به همین خاطر مدام از حرف زدن با مرد امتناع می‌کند. چون دوست ندارد از دهان مرد زندگی‌اش بشنود که ازدواج آن‌ها شکست خورده است. آن طرف مردی را داریم که مستاصل است. پریشان و آشفته به دنبال فرصتی است که با زن حرف بزند. حقایقی را بگوید که مدت‌ها است در زندگی آن‌ها وجود دارد. مرد می‌داند که این رابطه به بن‌بست رسیده و نمی‌تواند ادامه پیدا کند اما به جای حرف زدن مدام سکوت می‌کند. چرایی این سکوت معلوم است. مرد از یک طبقه دیگر می‌آید. زن را دوست ندارد و این دوست نداشتن را با جا گذاشتن حلقه در ماشین نشان می‌دهد. اما این عدم علاقه باعث نمی‌شودکه از مواهب داشتن زن پولدار چشم‌پوشی کند و همین ترس و عدم جسارت است که این مرد را به مغاک یک رابطه نافرجام انداخته است. نکته مثبت فیلم مثل آن شب در همین نکته نهفته است که تمام این گذشته هویت‌مند را در یازده دقیقه می‌سازد. میرآب اقدام در همین مدت کوتاه موفق می‌شود گذشته شخصیت‌هایش را برای تماشاگر ترسیم کند و همین ترسیم دقیق گذشته شخصیت‌ها هم هست که باعث می‌شود تماشاگر با شخصیت‌های این فیلم احساس همدلی کند. این احساس همدلی باعث می‌شود تماشاگر فارغ از این‌که شخصیت‌ها را دوست دارد یا نه آن‌ها را درک کند. هم دلیل رفتار کودکانه زن را بفهمد. هم کلافگی و استیصال مرد را. جلب این همدلی در یازده دقیقه کار سختی است که میرآب اقدام از پس آن برآمده است. مثل آن شب می‌توانست به راحتی تبدیل به یک فیلم بلند پُرکشش شود اما کارگردان موفق شده این داستان آماده را که کاملاً قابلیت بسط و گسترش داشته در یازده دقیقه فشرده کند و نتیجه لازم را هم بگیرد. تماشاگر را مشتاق رابطه دو آدم متضاد کند که آن‌چه بین‌شان اتفاق می‌اُفتد عشق نیست. یک اجبار آزاردهنده است که به دلیل مصلحت‌های زندگی ایرانی قرار است برای سالیان طولانی ادامه پیدا کند.