سه تا خِ اسرارآمیز

خود کنترلی، خود تنظیمی، خویشتن داری

خود تنظیمی و خودکنترلی، مهارت هایی نیستند که از بدو تولد باهاشون به دنیا بیایم بلکه در حین رشد اونها رو کسب می کنیم. برای کودکان صبر کردن و خود کنترلی در راه رسیدن به خواسته ها خیلی سخت و دشواره. اما راه هایی وجود داره که می تونیم این مهارت ها رو در سنین پایین بهشون یاد بدیم.

احتمالا تا به حال اسم آزمایش مارشمالو به گوشتون خورده. در سال 1960 محققی به نام والتر میشل چند صد کودک چهارساله رو به آزمایشگاه آورد و اونها رو تک تک روی صندلی نشاند و جلوی هرکدوم از اونها یک دونات گذاشت و بهشون گفت " می تونم این رو الان بهت بدم اما اگر صبر کنی از اتاق برم بیرون تا کاری انجام بدم، موقعی که برگشتم اگر دونات رو نخورده باشی، دو تا دونات بهت میدم. یعنی اگر صبر کنی، می تونی دو تا دونات داشته باشی، اما اگر منتظر من نمونی، فقط یک دونات می گیری"

کودک چهار ساله شما چه خواهد کرد؟ دونات رو می خوره؟ یا منتظر میمونه؟ شما خودتون چه خواهید کرد؟

این محقق کشف کرد که خودکنترلی و خویشتن داری میتونه یکی از عوامل مهم موفقیت در دبیرستان و شغل آینده کودکان شود. یعنی اون گروه از کودکانی که در این آزمایش خویشتن داری کرده بودند، سال ها بعد آینده خیلی درخشانی رو داشتند. تحقیق های دیگری نشان داده که خود کنترلی و خودتنظیمی، موفقیت، ثبات خانواده، سلامت فیزیکی و حتی خوشحالی رو در آینده به همراه داره. عدم وجود خودکنترلی با مصرف الکل، مواد مخدر، بیکاری و حتی زندان در ارتباط است.

یه تست کوچولو برای اینکه متوجه بشیم کودکم چقدر مهارت خودکنترلیش بالاست؟

• فرزند من در انجام فعالیت ها پیگیر هست و پشتکار داره.
• فرزند من حواسش جمع است و میتونه تمرکز کنه
• فرزند من قبل از صحبت یا انجام کاری، فکر می کنه
• فرزند من به صحبت های بزرگترها و دلایلی که براش گفته میشه گوش میده.

اگر به این جمله ها پاسخ بله دادید پس احتمالا کودک شما از حالا مهارت خودکنترلی بالایی داره.

این جمله ها چطور؟

• کودک من یک دنده و لجبازه.
• کودک من توانایی صبر و شکیبایی برای به دست آوردن نتیجه رو نداره
• کودک من تحت شرایط استرس آور نمیتونه تمرکز داشته باشه
• فرزند من نسبت به ناکامی های جزئی بیش از حد واکنش نشان میده.
• کودک من در محیط های غیرقابل پیشبینی مضطرب میشه

اگر پاسختون به این جمله ها مثبت بود ، احتمالا فرزندتون از مهارت خود کنترلی پایین تری برخورداره.

حالا بریم سراغ یه خبر خوب. خود کنترلی انعطاف پذیر هست. یعنی برخی از افراد از سنین پایین خود کنترلی بالایی دارند و برخی با بلوغ خود کنترلی بیشتری پیدا میکنند. مهمتر از همه، اکثر افراد می توانند آموزش ببینند و مهارت خود تنظیمی رو کسب کنند.

روش های تمرین خود کنترلی با کودکان

درباره اش صحبت کنید

درباره خود کنترلی برای بچه ها صحبت کنید و خاطره موقعیت هایی رو براشون بگید که خودتون به خوبی تونستید خود کنترلی داشته باشید. درباره اینکه چطور مهارت خود کنترلی به شما کمک کرده مادر یا پدر، کارمند یا رئیس بهتری باشید، صحبت کنید. این کار رو چند بار در هفته انجام بدید.یادمون باشه در رفتار خودمون هم باید خویشتن داری و خود تنظیمی وجود داشته باشه و فرزندانمون ببینند که ما برای این ویژگی ارزش زیادی قائل هستیم. آنها خودداری رو در عمل خواهند دید و شروع به نشان دادن آن در زندگی واقعی خود خواهند کرد. این بهترین راه برای آموزش و تمرین مهارت خود کنترلی است: شناسایی شکست ها و موفقیت ها در زندگی روزمره و بهبود بخشیدن به اونها با روش های صحیح.

دقیقه نودی نباشیم

این کار رو تصمیم گیری سرد به جای گرم می نامیم. این یعنی ما خیلی قبلتر از یک موقعیت تصمیم میگیریم که کاری رو انجام بدیم یا انجام ندیم. مثلا اگر قرار نیست امشب بعد از شام شیرینی خامه ای بخوریم،بعد از خوردن صبحانه با فرزندمون صحبت می کنیم و تصمیم میگیریم امشب شیرینی خامه ای نمی خوریم، نه اینکه بگذاریم زمان صرف شام برسه و در حالی که کودک داره شیرینی خامه ای رو میبینه ازش بخواهیم که شیرینی نخوره. به کودکانمون کمک کنیم تصمیماتی مثل مهربانی با خواهر و برادر، مدت زمان کار با بازی های کامپیوتری یا هر مسئله دیگری رو زمانی بگیرند که از نظر احساسی آرام و با ثبات هستند به جای اینکه درست وسط ماجرا ازشون بخواهیم که تصمیم گیری کنند.

یادآوری کنید، اما ملایم

اگر فرزندم کنترلش رو از دست داده لازمه بهش یادآوری کنم راهی پیدا کنیم تا آرام بمونه و عاقلانه تصمیم بگیره. محققان به این نتیجه رسیدند که گوشزد های ملایم و منظم، به والدین کمک می کنند در مسیر عاقلانه تر تصمیم گرفتن بمونیم.

جایزه دادن برای خود کنترلی ممنوع

اگر به خاطر خویشتن داری و خود تنظیمی به فرزندمون جایزه بدیم باعث میشه فکر کنند که خود کنترلی شون تنها زمانی ارزشمنده که بتوانند به خاطرش جایزه دریافت کنند. ما می خواهیم آنها بفهمند که "چرا" خودداری مهمه و خودشون تصمیم گیری کنند. آفرین گفتن و جایزه دادن به این معنی است که کوک خودش رو کنترل نمی کند بلکه ما داریم این کار رو انجام میدیم. پاداش خود تنظیمی اینه که ما میتونیم با قدرت در آینده مسئول زندگیمون باشیم. وقتی به فرزندانمون به خاطر نشان دادن خود کنترلی پاداش بدیم، در واقع ما هستیم که داریم اونها رو کنترل می کنیم. پاداش ها کنترل رو انجام می دهند. اگر آنها واقعا انگیزه ذاتی داشته باشند، نیازی به کنترلشون نخواهیم داشت؛ و هرچه مستقل تر این کار رو انجام دهند (یعنی هر چه بیشتر احساس کنند برای خودشون انتخاب می کنند)، نتایج بهتری بدست خواهند آورد.

صبور باشیم، صبری زیااااااااااااد

وقتی که من یا فرزندم واقعا چیزی رو میخوایم، باید در این باره صحبت کنیم که نیاز به صبوری هست. تشویقش کنیم قبل از دزدکی شکلات خوردن، استفاده بیش از حد از شبکه های مجازی یا کتک زدن خواهر و برادر، ده دقیقه صبر کنه و بعد ببینه که آیا هنوز هم میخواد اون کار رو انجام بده یا نه.

انجام بازی های خود کنترلی

بازی های ریتم دار یا چراغ قرمز چراغ سبز کودک دنبال کردن دستورالعمل ها، خوب گوش کردن، خود تنظیمی و تغییر دادن را تمرین می کند. الگو خوبی باشیم اگر خود ما در زمینه خود کنترلی و خویشتن داری مشکل داشته باشیم، کودک از ما الگو گرفته و همان رفتار را انجام خواهد داد. وقتی آنها می بینند والدینشان بیش از حد دائما غذاها و تنقلات ناسالم می خورند یا بیش از حد تلویزیون تماشا می کنند و در انجام بسیاری از فعالیت ها زیاده روی میکنند، قاعدتا الگو برداری خواهند کرد.

یادمون باشه با گفتن "بس کن دیگه" یا "بهش فکر نکن" فقط احساسات فرزندانمون رو نادیده می گیریم. ممکنه در ظاهر این احساسات رو نادیده بگیرند اما از درون اذیت می شوند. درعوض، بهتره احساسات فرزندمون رو کاوش کنیم و علت رفتارهای نادرست شون رو شناسایی کنیم. بهشون برچسب های منفی نزنیم، و به کودک کمک کنیم تا از آن احساس دشوار و چالش به درستی عبور کند.

نتیجه زندگی کودک ما با عملکردشون نسبت به یک دونات یا مارشمالو خوشمزه پیش بینی نمیشه ولی این آزمایش نشون میده که قطعا کسب مهارت خود کنترلی و خود تنظیمی میتونه به موفقیت و آینده شاد فرزندمون کمک کنه.

فراهم کردن محیطی غنی و علمی در جهت رشد مهارت های شناختی و اجتماعی کودکان نقش بسزایی در کسب موفقیت تحصیلی و شغلی آنها در آینده خواهد داشت. آکادمی بین المللی درخت سپید با همکاری موسسات آموزشی و پژوهشی اتریش،فرانسه،آلمان و کانادا در دپارتمان های مختلف کودکان و نوجوانان، در تنها دوره طلایی رشد آنها درکنار والدین و فرزندانمان است.