فقر حسی

در مقاله قبل توضیح دادیم که مشکل پردازش حسی (SPD) وضعیتیه که بر نحوه پردازش اطلاعات حسی (محرک) مغز ما تاثیر میگذاره. اطلاعات حسی شامل مواردی هست که می بینیم، می شنویم، بو می کنیم، می چشیم یا لمس می کنیم. SPD می تونه بر تمام حواس ما یا فقط یک حس تأثیر بگذاره. SPD معمولاً به این معنیه که فرد بیش از حد نسبت به یک سری محرک ها حساسه. اما این مشکل می تونه اثر معکوس هم ایجاد کنه. در این موارد، محرک های بیشتری لازم هست تا فرد تحت تاثیر قرار بگیره.

جستجوی حسی چیست؟ (sensory seeking)

افرادی که آستانه تحمل بیش از حد بالایی دارند و برای اینکه اطلاعات حسی رو از محیط دریافت کنند و بهشون پاسخ بدهند به محرک های شدیدتری نیاز دارند. این قبیل کودکان و نوجوانان نسبت به محرک های عادی و معمولی کم پاسخ هستن و اصطلاحا" به این افراد جستجوگر حسی گفته میشه.

اکثر جویندگان حسی نسبت به ورودی اطلاعات حسی حساس نیستند ( ممکن به عنوان "حساسیت کمتر از حد" شناخته بشه). اونها به دنبال تحریک حسی بیشتری هستند. کودکانی که جستجوی حسی دارند ممکن دست و پا چلفتی به نظر برسند، کمی بیش از حد پر سر و صدا باشند یا به نظر برسه که "مشکلات رفتاری" دارند. یک کودک دارای جستجوی حسی ممکن دچار علائم زیر باشد:

• هنگام صحبت با دیگران خیلی بهشون نزدیک میشه.
• تحمل غیرمعمولی برای درد داره.
• با قدم های بلند و سنگین راه میره.
• از پریدن، برخورد و تصادف با اشیا و افراد لذت میبره و حتی خیلی وقتها رفتارهاش خیلی پرخطر میشه.
• از بازی کردن با موهاش لذت میبره
• از قلقلک یا لمس شدن خیلی لذت میبره
• میزان قدرت خودش رو نمیدونه. (ممکن موقع نوشتن کاغذ رو پاره کنه، اسباب بازی ها رو بشکنه یا به طور تصادفی به دیگران صدمه بزنه که نوعی مشکل در تشخیص حسی هم هست)
• "بازی های خشن" رو در زمین بازی ترجیح میده.
• اغلب اوقات افراد و اشیاء را لمس می کنه.
• صداهای بلند ایجاد می کنه یا به دنبال صداهای بلند میگرده
• آستین یا یقه پیراهن و سایر اقلام غیر خوراکی رو می جوه یا لیس میزنه.

اجتناب حسی چیست؟ (sensory avoiding)

این مشکل مربوط به کودکان و نوجوانانی میشه که به صورت غیرعادی حساسند و از درک ورودی های حسی اجتناب می کنند. اکثر اجتناب‌کنندگان حسی بیش از اندازه حساسیت دارند و ممکن به عنوان افراد دارای "حساسیت بیش از حد" بشناسیمشون. اونها ورودی های حسی رو شدیدتر از افراد عادی تجربه می کنند و از ورودی های حسی متنفرن چون براشون طاقت فرسا،همراه با آشفتگی و ترسه.

کودکانی که از نظر حسی اجتناب می کنند ممکن ترسو به نظر برسند. ممکن بسیار بد غذا باشند و هر غذایی رو نخورن  یا در مورد انواع لباس هایی که می پوشند بسیار وسواس به خرج بدهند. یک اجتناب کننده حسی:

• دوست نداره حتی توسط افراد خانواده بوسیده و در آغوش گرفته بشه.
• از صداهای غیرمنتظره و نورهای درخشان می ترسه.
• صداهایی رو در پس زمینه میشنوه که دیگران قادر به تشخیص اونها نیستن.
• همیشه نگران مبادا با بچه های دیگه در صف برخورد کنه یا توسط اونها در حین بازی لمس بشه.
• به هیچ عنوان دوست نداره لباس‌های خش دار، تنگ یا دارای جنس خاصی رو بپوشه.
• همیشه خیلی محتاطه و از تاب خوردن و بازی با سایر تجهیزات زمین بازی که ورودی دهلیزی یا حس عمقی رو تحریک می کنند متنفره.
• نمیدونه وضعیت بدنش نسبت به اشیا چجوریه و دائم به اشیا برخورد میکنه.
• ترجیح میده در محیط های ساکت تر باشه و از شلوغی پرهیز میکنه.
• از تاب خوردن ، چرخیدن ، دوچرخه سواری یا پله برقی و آسانسور بیزاره
• کوچکترین تماس فیزیکی براش موجب ترس،خشم و اضطراب میشه
• حمام کردن،شانه کردن یا کوتاه کردن موها و ناخن، خیلی آشفته اش میکنه.

خیلی جالبه که بدونید پاسخ های معمول به این محرکات عبارتند از: اضطراب، حواس پرتی، بی قراری، عصبانیت، کج خلقی، ترس و پریشانی. حین انجام فعالیت های نظافت شخصی معمول مثل لباس پوشیدن و حمام کردن معمولا" دچار مشکل میشن. از فعالیت های کلاس درس مثل نقاشی با انگشت، آب یا شن بازی و کاردستی اجتناب میکنند. شرایط اجتماعی که نیاز به ارتباط نزدیک با افراد دیگه رو داره، مثل بازی با بچه های دیگه یا ایستادن در صف باعث ایجاد احساس ناراحتی در اونها میشه و ممکن باعث بشه رفتار های هیجانی انفجاری و پرخاشگری داشته باشند؛ بنابراین برنامه های معمول زندگی می تونه برای کودکان دچار تدافع حسی و والدین اونها مشکل باشه. ممکن معلم و دوستان کودک به اشتباه او رو ناسازگار، پرخاشگر و لجباز بدونند. برای افرادی که دچار تدافع حسی هستند، کنار اومدن با این مسئله که بقیه حس ناراحتی اونها رو درک نمی کنند خیلی سخته. کودکی که دچار این اختلال هست و نمی تونه اون رو بیان کنه یا حتی مشکلش تشخیص داده نمیشه، حس اضطراب و ناامیدی دار که بر رفتارش،عملکردهای اجتماعی و تحصیلیش تاثیر مهمی میگذاره.

آكادمى بين المللى درخت سپيد در كنار متخصصين حرفه اى در دوره هاى " I'O " كه جامع‌ترین دوره هاى رشد هوشی ـ هیجانی کودکان در خاورمیانه هستند و با همکاری موسسه پژوهشی توماتیس فرانسه در كنار والدين و كودكان و نوجوانان عزيز است تا در رشد يكپارچگى حسى قدم هاى موثرى را بردارد.

دوره هاى IO بر اساس نیازهای دوره طلایی رشد کودکان با بروزترین متدها و سیستم های عصب‌روانشناسی و آموزشی دنیا در جهت رشد حداکثری هوشی-هیجانی کودکان طراحى شده اند.

در مقاله های بعد قراره درباره بیش حسی و کم حسی و تمرینات مربوط به هرکدوم از درگاه های حسی صحبت کنیم.