تحلیل رفتار خرید و فروش در شبکه‌های اجتماعی

فرآیند فروش در اینستاگرام و تلگرام که به آن Social commerce نیز می‌گویند، طی چند سال گذشته به یکی از مهم‌ترین راهکارهای کسب درآمد و ایجاد گردش مالی تبدیل شده است. از طرفی، هزینهٔ بالای توسعه و نگهداری وب‌سایت و در برخی موارد بازده پایین آن، بسیاری از کسب و کارها را به سمت تبلیغ و فروش محصولات‌شان در شبکه‌های اجتماعی سوق داده است؛ بنابراین با توجه به اهمیت این بستر فروش، در این نوشتار به تحلیل رفتار خریداران و فروشندگان در شبکه‌های اجتماعی پرداخته‌ایم.

رفتار فروشندگان در شبکه های اجتماعی

در پلتفرم رصد، پایش و تحلیل رسانه‌ زلکا با استفاده از روش‌های ماشین لرنینگ و پردازش تصویر که جزییات فنی بسیار زیادی دارد، در آذرماه ۱۳۹۹، حدود ۱۵ میلیون صفحهٔ فروشگاهی و ۴۵۰ میلیون پست را استخراج کرده تا بتوانیم نوع کسب و کار صفحات مختلف شبکه های اجتماعی از جمله اینستاگرام و تلگرام را تشخیص دهیم. همچنین برای بالاتر بردن دقت نتایج، روش semi-supervised را پیاده‌سازی کرده تا در لایه‌های تصویر و متن، بهبودهای ویژه‌ای را تجربه کنیم.

بر اساس این استخراج داده، ۲۴,۳۷۲ فروشگاه در شبکه اجتماعی اینستاگرام و ۴,۵۱۲ در پیام‌رسان تلگرام وجود دارد که کالاهای خود را به فروش می‌رسانند.

هم‌چنین این فروشگاه‌ها در توییتر و پیام‌رسان واتس‌اپ نیز فعالیت دارند. اما به دلیل تعداد کم‌شان در این دو پلتفرم، از تحلیل آن‌ها صرف نظر می‌کنیم.

به‌روزرسانی: تعداد فروشگاه‌های آنلاین در شبکه‌های اجتماعی تا مرداد ماه ۱۴۰۰، رشد ٪۴۵۵ی داشته و در اینستاگرام به تعداد ۱۴۱,۹۴۲ و در تلگرام به ۱۸,۳۰۹ فروشگاه رسیده است.

با وجود آن‌که هنگام خرید از این فروشگاه‌ها، گاهی ریسک پرداخت وجه، عدم دریافت کالا و غیره برای هر دو طرف ماجرا وجود دارد، امّا رشد این فروشگاه‌ها و استقبال از آن‌ها این نوید را می‌دهد که اعتماد بین خریدار و فروشنده تا حد قابل قبولی شکل گرفته است.

مشتری‌ها در اینستاگرام و تلگرام چه می‌خرند؟

در بررسی و تحلیل فالوورهای این صفحات در زلکا، متوجه می‌شویم که «زنان» بیش‌ترین نقش را در فروشگاه‌های شبکه های اجتماعی دارند و ٪۵۷ دنبال‌کنندگان این صفحات را تشکیل می‌دهند.

۳۹٪ دنبال‌کنندگان، «آقا» هستند و جنسیت‌ ٪۴ باقی‌مانده نیز در بخش اطلاعات کاربری، گزینه‌های Prefer not to say یا Custom تیک خورده است.

و با توجه به حضور فعال زنان در این بازار، به‌طور کلی محصولات مربوط به آن‌ها مانند پوشاک، زیبایی و سلامت، لوازم خانگی و زیورآلات، سهمی بیش از ٪۶۰ از این دسته‌بندی‌ها را از آن خود کرده‌ است.

بد نیست بدانید که شما با استفاده از همین نمودار، می‌توانید فضای خالی و کم رقابت این بازار را پیدا کرده و با چینش یک استراتژی درست، مارکت خود را هدف قرار داده و کسب و کارتان را راه‌اندازی کنید.

فعالیت فروشگاه‌ها در شهرهای مختلف کشور

در بررسی و رصد پراکندگی جغرافیایی فروشگاه‌ها، تهران با ٪۵۹ نرخ مشارکت، گوی سبقت را از سایر استان‌ها ربوده است.

در ادامه استان‌های فارس، خراسان رضوی، اصفهان، مازندران و کرمان بیش‌ترین تعداد فروشگاه‌های شبکه‌های اجتماعی را پس از تهران دارند.

علاوه بر تراکم بالای جمعیت در این شهرها (طبق آخرین آمار نفوس و مسکن ایران)، بالاتر بودن ضریب نفوذ اینترنت در این شهرها، دلیل بیش‌تر بودن مشارکت کاربران نسبت به سایر شهرهای ایران است.

تأثیر کرونا بر رفتار خریداران

نرم افزار تحلیل و رصد رسانه ها و شبکه های اجتماعی زلکا نشان می‌دهد که رفتار مخاطب در استقبال از خرید آنلاین در فصول تابستان و پاییز دو سال متوالی ۹۸ و ۹۹، تفاوت چشم‌گیری داشته است که «شیوع ویروس کرونا» و تشویق گسترده برای ترغیب جامعه نسبت به خرید آنلاین در سراسر دنیا، از علل اصلی رشد ۲.۵ برابری نرخ مشارکت و صحبت از خرید آنلاین در سال ۹۹ نسبت به سال ۹۸ (در بازهٔ زمانی مشابه) است.

همان‌طور که در نمودار پیداست، کمپین‌های فشرده و پشت سر هم خرید در «بلک فرایدی» و «شب یلدا» در آذر ماه دو سال گذشته، سبب افزایش ناگهانی نرخ مشارکت کاربران و تعداد دنبال‌کنندگان فروشگاه‌های شبکه‌های اجتماعی شده است و ترافیک زیاد حضور کاربران را در این ماه می‌بینیم.

حضور پررنگ برندهای بزرگ

با وجود حضور ۲ درصدی خرده‌فروش‌ها (Retailers) مانند دیجی‌کالا در شبکه‌های اجتماعی، منشن‌شده‌ترین برندها، «دیجی‌کالا»، «خانومی» و «باسلام» هستند و تنها ٪۱۳ باقی‌ماندهٔ منشن‌ها از آنِ سایر فروشگاه‌های شبکه‌های اجتماعی‌ست.

بنابراین برندهای مذکور با وجود در اختیار داشتن زیرساخت‌ و وب‌سایت قوی، برای برقراری تعامل مؤثر با مخاطبینی که آن‌ها را منشن می‌کنند، تولید محتوای مستمر و اثربخشی در شبکه‌های اجتماعی به‌ویژه در اینستاگرام دارند و فعالیت در آن‌ها را نادیده نمی‌گیرند.