مقاله کوتاه:حزب رستاخیر تیر خلاص بر پیکر کم رَمَق پهلوی

مقدمه:

حزب رستاخیز ملت ایران معروف به «حزب رستاخیز» به عنوان تنها حزب واحد فراگیر، به دستور محمدرضا پهلوی در ۱۱ اسفند ۱۳۵۳ هجری خورشیدی تشکیل شد. پس از اعلام تشکیل این حزب، به دستور محمدرضا شاه همه احزاب و سندیکاهای فعال در نظام شاهنشاهی ایران مانند حزب ایران نوین، حزب مردم، حزب پان‌ ایرانیست و حزب ایرانیان، موظف شدند به حزب رستاخیز بپیوندند. این نظام در قدم بعدی، تمام کارمندان دولتی را مجبور به عضویت در حزب نمود.

حزب که هدف خود را افزایش کمیت اعضا قرار داده بود در سال ۱۳۵۴___ ۲میلیون و چهارصد هزار نفر و در سال ۱۳۵۵___۵میلیون و چهارصد هزار نفر را به عضویت کانون‌های گوناگون خود پذیرفته بود. با این حال افرادی که عضو حزب بودند، تنها نام خود را در دفاتر حزب وارد کرده بودند و عملاً گامی در جهت اهداف واقعی حزب بر نمی‌داشتند.

به عقیده بسیاری تشکیل حزب رستاخیز، تیر آخر بر مشروطیت بود

دلایل تاسیس حزب رستاخیز:

***مبارزه با احزاب و گروه‌های سیاسی مخالف نظام شاهنشاهی: محمدرضا پهلوی با تاسیس حزب رستاخیز قصد داشت احزاب و گروه‌های سیاسی مخالف نظام شاهنشاهی را به طور قاطع سرکوب کند.

***تمرکز قدرت در دست شاه: محمدرضا شاه پهلوی قصد داشت با تاسیس حزب رستاخیر، قدرت را در دست خود متمرکز کند. او با این کار، مخالفان سیاسی خود را از عرصه سیاست حذف کرد و زمینه را برای تثبیت سلطنت خود فراهم نمود

***ایجاد تشکل سیاسی واحد: شاه معتقد بود که وجود احزاب متعدد در ایران، موجب تفرقه و بی‌ثباتی سیاسی می‌شود. او با تاسیس حزب رستاخیر، قصد داشت یک تشکل سیاسی واحد ایجاد کند که بتواند از طریق آن، سیاست‌های خود را به مردم تحمیل نماید

***ایجاد وحدت ملی: پهلوی معتقد بود که با تاسیس حزب رستاخیز می‌تواند وحدت ملی را در ایران ایجاد کند.

*** بسیج مردم در حمایت از نظام شاهنشاهی:پهلوی قصد داشت با تاسیس حزب رستاخیز مردم را در حمایت از نظام شاهنشاهی تشویق و بسیج کند.

صدمات حزب رستاخیز به کشور:

•     تضعیف دموکراسی: حزب رستاخیز با ایجاد نظام تک‌حزبی، دموکراسی در ایران را بیش از گذشته تضعیف کرد.

•     افزایش نارضایتی مردم: اجباری بودن عضویت در حزب رستاخیز باعث افزایش نارضایتی مردم از نظام شاهنشاهی شد.

•     گسترش فساد: حزب رستاخیز به ابزاری برای فساد و رانت‌خواری در نظام شاهنشاهی تبدیل شد

***همچنین حزب رستاخیر باعث افزایش تبعیض،شکاف بین مردم و دولت ، تضعیف نهاد های مدنی و مردمی غیر سیاسی گسترش احزاب،گروهها و تشکلات سیاسی زیر زمینی و توسعه روز افزون مبارزات مسلحانه و بروز هرج و مرج دربین کارمندان و دستگاههای دولتی در کشور و حتی شکاف و تفرقه در دربار و نزدیکان شاه شد.

اتفاقات مهم در جریان تاسیس حزب رستاخیز:

•     انحلال احزاب سیاسی: با تاسیس حزب رستاخیز، کلیه احزاب سیاسی موجود در ایران منحل شدند.

•     اجباری شدن عضویت در حزب رستاخیز: کلیه کارمندان دولتی و افراد واجد شرایط  ، موظف به عضویت در حزب رستاخیز شدند.

•     سرکوب مخالفان سیاسی: پهلوی با تاسیس حزب رستاخیز، مخالفان سیاسی خود را سرکوب،دادگاهی ،زندانی و شکنجه می کرد.

حزب رستاخیز یکی از مهم‌ترین عوامل سقوط نظام شاهنشاهی در ایران بود. اجباری بودن عضویت در این حزب باعث افزایش نارضایتی مردم از نظام شاهنشاهی شد و به گسترش اعتراضات مردمی علیه نظام کمک بزرگی کرد.

سرانجام حزب:

حزب رستاخیز ملت ایران، سه سال بعد از تشکیل به عنوان یکی از پایه‌های اصلی بقای حکومت پادشاهی مورد حملات گسترده مخالفین قرار گرفت و عملکرد ضعیف آن باعث تشدید نارضایتی‌ها و اعتراضات سراسری مردم ایران شد و سرانجام در پاییز ۱۳۵۷ با درخواست اعضای دولت و فشار دربار و به دستورمحمد رضا شاه پهلوی که پایگذار آن بود منحل گشت.

_

ابوالقاسم کریمی

ورامین

شنبه – ۱۳ آبان ۱۴۰۲