اندیشه های سیاسی ریمون آرون

ریمون آرون متولد (1905) فرانسه است . آرون با مخالفت سرسختانه علیه مارکسیسم در تقابل با روشنفکران جناح چپ فرانسه و بویژه پل سارتر قرار گرفت. وی در دانشگاه کلنی تدریس میکرد و بعد از به قدرت رسیدن هیتلر به فرانسه رفت و به تدریس ممشغول شد. جنگ جهانی دوم شروع شد و آرون در نیروی هوایی به خدمت پرداخت. پس از سقوط فرانسه به انگلستان رفت و با نشریه ارگان دوگل همکاری نمود. پس از اتمام جنگ دوباره تدریس را ادامه داد.

آثار او در زمینه : فلسفه تاریخ و تاریخ اندیشه ها ، جامعه شناسی جوامع صنعتی، مسائل استراتژیک و تحلیل روابط بین المللی را میتوان برشمرد.  نخستین مبارز قلمی آرون بر ضد چپ سنتی در فرانسه کتاب" افیون روشنفکران" است که در آن آرون خوش خیالیهای روشنفکرانه درباره اتحاد شوروی را به باد انتقاد می گیرد و با این کار راه خود را از راه همه روشنفکران چپ جدا میکند نوعی انزوا و تنهایی روشنفکری را پذیرا میشود. آرون از این تاریخ به بعد مدافعع اتحاد غرب به رهبری ایالات متحده آمریکا شد.

در کتاب " گفتار در باب مارکسیست های خیالی " آرون جهره نامدار سارتر و آلتوسر را آماج حملات بی امان خود قرار داده است .در بحران الجزایر آرون با نوشتن " تراژدی الجزایر " با راستگرایان افراطی رویارو شد و به نفع استقلال الجزایر موضع گرفت . با انتشار کتاب دیگری تحت عنوان " دوگل ؛ اسرائیل و یهودیان" جنجال کتاب قبلی تشدید شد. به حوادث سالهای 1967و 1968 فرانسه که میرسیم با موج اعتصاب های دانشجویی و کارگری آرون با نوشتن کتاب تازه ای تحت عنوان " انقلاب تاپیدا" به رویاروویی با چپ افراطی فرانسه برخاست . ریمون بریده از چپ سنتی(حزب کمونیست) ، مخالف با راست افراطی و رویارو با چپ افراطی.

تفکر در باب زندگی خویش حاصل همین تنهایی است که نتیجه آن انتشار " تماشاچی متعهد" و سرانجام "خاطرات " اوست . یکی از آموزش های اساسی آثار آرون به قول استانلی هافمن این بود که یک روشنفکر چگونه باید ، اگر نه در راه عینیت باری دست کم در راه انصاف و بی طرفی فکری بکوشد یعنی نگذارد که نظام ارزش های شخصی اش از پیش بر نتیجه گیری های او تاثیر بگذارد یا بر رون تحلیل وی مسلط باشد.

دو چیز در کار آرون در کشف تناقضها و رندیها به خواننده آثار او کمک میکند یکی ساده نویسی و روشن اندیشی و دیگر صداقت او در بیان نیات و گزینش های قبلی خویش.

کلود استروس می نویسد: ریمون آرون برای بسیاری از ما _ و نیز برای بسیاری از آیندگان_ استاد بی بدیل سلامت اخلاقی و فکری بود. هیچ چیز بهتر از کتابها و نوشته های او قادر نیست به انسان در برابر خطر بلند پروازی های نظریه های فلسفی بزرگ فریبندگی و خطرات روح جزم اندیشی و زیان های ایدئولوژی ها هشدار دهد.(( ریمون آرون ، مراحل اساسی اندیشه در جامعه شناسی ، ترجمه باقر پرهام))

آرون در کتاب افیون روشنفکران سازشگری چپگرایان و گرایشهای استبدادی حکومت های مارکسیست را به نقد کشی و در کتاب جنگ و صلح به مسئله جنگ و خشونت می پردازد.

آثار آرون به اندازه ای پیچیده و گسترده است که نمیتواان از آن چکیده شسته و رفته بدست داد. آرون به دلیل تحلیل نیشداری که از بن بست های راهبردی در دوران هسته ای بدست داده است شهره است. او از نخستین کسانی بود که میگفت مدل برنامه ریزی متمرکز شوروی با این که صنعت گستری اجبارآمیز را تسهیل می کند برای اداره جامعه صنعتی که دم به دم پیچیده میشود مناسب نیست .

اگر جوامع سرمایه داری میتوانستند سودجویی را با میزانی از رفاه وو بازتوزیع درآمیزند هیچ دلیلی وجود نداشت که ستیز میان کارگران و سرمایه داران یک بازی با حاصل جمع صفر باشد.

در بررسی روابط بین الملل آرون از آثار هابز و کلارزوینس الهام میگرفت. از دید آرون سیاست خارجی را رفتار دیپپلماتیک راهبردی می سازد و روابط بین الملل زیر سایه جنگ صورت می بندد و ادامه میدهد: روابط بین الملل روابط میان واحدهایی سیاسی است که هرکدامشان مدعی حق بدست "رفتن عدالت است و خود را یگانه دااور در زمینه تصمیم گیری برای جنگیدن یا نجنگیدن می شناسند.

به نظر می رسد چننین استدلالی آرون را در اردوگاه واقعع گرایان جای دهد اما با بررسی دقیق تر روشن می شود که آثار آرون به مراتب باریک بینانه تر از مثلا آتار مورگنتا یا کنت والتز است.

آرون به قدرت و کشمکش بر سر آن معتقد بود ولی مفهوم قدرت بیش از آن مبهم بود که شاه کلید روابط بین الملل باشد . آرون در این عقیده که محیط بین الملل محیط ساختار یافته بی همتایی است با والتز همنظر بود ولی معتقد نبود که این محیط اهداف دولتها را تعیین میکند

دیپلماسی یک بازی است که در آن بازیکنان گاه خطر از دست دادن خود را می پذیرند و گاه پیروزی را بر ثمرات حاصل از پیروزی ترجیح می دهند .

بخش اعظم کتاب جنگ و صلح به مطرح ساختن تحلیل ضعفهای برخی از مکاتب فکریمانند دانش ژئوپلیتیک و نظریه مارکسیست _ لنینیستی امپریالیسم اقتصادی اختصاص دارد که از نظر آرون درباره تاثیر عوامل محیطی به عنوان علل جنگ اغراق کرده اند. آرون منتقد افراط کاریهای جنگ سرد است . پرهیز از افتادن در ورطه بدبینی همیشگی با دل سپردن به امیدهای آرمان گرایانه درباره تعالی بخشیدن به روابط بین الملل هشدار میداد.(( گزیده از سایت))

آرون را حدواسط بین مارکس(نبرد طبقاتی) و دوتتوکویل( که معتقد به از بین رفتن تفاوت های اجتماعی بود) می دانند. آرون در کتاب " صلح وو جنگ میان ملتها" اهمیت خاصی برای رژیم های سیاسی به عنوان حرف آخر قائل است . آرون معتقد است سیاست تعیین کننده همه جنبه های زندگی فردی و اجتماعی است.

آرون در کتاب " هجده درس در باب جامعه صنعتی" که به مسائل اقتصادی اختصاص داشت نشان داده است تراکم سرمایه و استثمار طبقه کارگر که مارکسیستها معتقدن در جوامع سرمایه داری وجوود دارد ، شاخص جامعه شوروی نیز هست با این تفاوت که این تراکم در ششوروی در دست دولت و در غرب در دست بخش خصوصی است

آرون در کتاب "نبرد طبقاتی" به اثبات این نکته می پردازد که در تمام جوامع عده ای در رفاه بسر می برند و عده ای در وضع فروتر و نزاع بین این دو طبقه طبیعی است ( هم در جوامع غربی ( آشکارا با مبارزات حزبی) و هم در ششرق(پنهان بخاطر اختناق) ). آرون در کتاب دیگرش بنام "دموکراسی و توتالیتاریسم" فرق آن دو را در رژیم های سیاسی آنها می داند. (( اندیشه های سیاسی در قرن بیستم، بشیریه))

ریمون آرون ایدئولوژی را نظامی از تفسیرها در حوزه اجتماعی تعریف می کند که متضمن نظمی از ارزشها بوده و اصلاحاتی را القاء می کند که ممکن است شامل دگرگونی های هراسناک یا امیدوارکننده باشد.

در کتاب افیون روشنفکران یکی از ویژگی های اصلی روشنفکری تاکید آرمان های ترقی، آزادی و برابری به جای مذهب، قدرت و خانواده بیان شده است . تداوم اهمیت سلطه سیاسی بحث را به دوو تاکید متفاوت منتهی کرد یکی از آنها از جمله "پاره تو" بر نخبگان سیاسی و نقش برتر آنها تاکید دارند و دیگری بر نقش برتر سازمان ها یا رژیم های سیاسی که از میان آنها می توان به ریمون آرون اشاره کرد. (( اندیشه های سیاسی در قرن بیستم، بشیریه))