اندیشه های ی کارل پوپر

کارل پوپر اندیشمند اتریشی- انگلیسی متولد 1902 است. پوپر به دلیل کوششهایش در رد روش علمی طرفداران کلاسیک اثباتگرایی ( مشاهده_ استنباط ) از طریق پیشبرد روش ابطال‎‎پذیری تجربی و دقاع از خردگرایی انتقادی و دفاع نیرومندش از لیبرال دموکراسی و اصول انتقادگرایی اجتماعی که به نظر او امکان ظهور جامعه باز را فراهم کردند شهرت دارد.

پوپر تربیت شده مکتب لوتری بود . از افتخارات اوو دریافت ده ها دکتری افتخار بود .

پوپر با تکیه بر روح فلسفه روشنگری به سهم خود تلاش میورزد تا انسانها از پذیرش غیر سنجشگرایانه نظرات، فاصله بگیرد و به گفته تاریخی کانت ، شهامت استفاده از خرد خود را بیابند . خرد برای پوپر تنها مرجع و سرمایه معنوی انسانی است که همواره باید به آن تکیه و از واگذاری کردن به نهادها و ابراندیشمندان پرهیز کرد.

پوپر متفکرانی را که با اندیشه های خود راه گشای حکومتهای جبار بوده اند پیامبران کاذب ممینامد . حقیقت به صورت عینی وجود دارد و هدف اصلی آن جستجوی انست.

جامعه باز و دشمنان آن : این اثر با حمله به افلاطون آغاز میشود افلاطون را حامی جزم گرایی میداند که جامعه بسته را ترویج میکند . به هگل نیز حمله کرد و وی را مطلق گرای خطرساز میدانست. همچنین کارل مارکس را بدلیل کلگرا و موجبیت گرا بودنش . پوپر از فردریش هایک و امانوئل کانت تاثیر پذیرفت . همچنین از سقراط . پوپر از منتقدان جدی حلقه وین بشمار میرفت .

پوپر معتقد است که در دموکراسی همه باید آزادانه فکر کرده و ایده خود را به جامعه تزریق کند و تنها استثناء اینست که کسانی که در دموکراسی از طریق دموکراتیک به قدرت رسیده و بعد تمامی اشکال دموکراتیک را از بیخ و بن برمیکنند شایسته آزاد بودن نیستند و باید این قبیل عناصر را از جامعه کنار گذاشت ( برگزیده سایتها).

پوپر با گسترش نفوذ و پیروزی فاشیسم اتریش را ترک کرد و به زلاندنو رفت و در آنجا به تدریس پرداخت . پس از پایان جنگ در لندن تدریس کرد .

پوپر در چشم اندازی علمی و فلسفی به دفاع از لیبرالیسم برخاسته.

پوپر مدافع ااندیشه آزادی ی و رقابت آزاد ، نظریه پرداز مهندسی اجتماعی تدریجی ، مدافع جامعه باز و مخالف تاریخ گرایی و هرگونه ایدئولوژی انقلابی و یوتوپیایی است .

فلسفه و روش علم : از زمان فرانسیس بیکن نظریه ای در باب علم بود مبتنی بر اینکه علوم طبیعی همه علومی استقرایی هستند . هیوم در این اصل شک کرد و گفت منطقا نمیتوان قوانین صادق در امور تجربی گذشته را در آینده هم صادق و ساری دانست و گفت علم اصولا استقرایی و مبتنی بر تجربه و مشاهده نیست. پوپر صدق و با رد قوانین استقرایی مکشوف ( دیدید هیوم ) را نپذیرفت و گفت باید از طریق آزمون سنجیده شوند .

پوپر گفت باید نظریه های علمی را چنان تنظیم کنیم که به سهولت قابل انتقاد و ابطال باشند . دانش و علم از طریق رد و نقد پیشرفت میکند ، رشد علم محصول روش خذف خطاست .

برخلاف نظر پوزیتیویستها رشد علم در تایید و اثبات نظریات نیست بلکه محصول نقد آنها و تجدیدنظر در آنهاست هیچ نظریه علمی را نمیتوان کاملا صادق و حقیقی خواند تنها میتوان گفت که فعلا تجربه موید آن است . در نظریه علم پوپر نظریه های علمی محصول حدس اند و در حقیقت استقراء نقشی در توولید آنها ندارد . استقراء در حقیقت فرایندی نفسانی است به منطقی .

پوپر برخلاف پوزیتیویستهای منطقی حلقه وین نظریات غیر علمی را بی معنی و مهمل نمیداند ، نظریه های غیر علمی ممکن است تعدیل و آزمون پذیر شوند ، علم از دیدگاه پوپر فرایندی تکاملی است و در نتیجه واکنش به مسائل و مشکلات جاری پیشرفته میکند .

در دفاع از دموکراسی و جامعه باز : راز پیشرفت دموکراسی های غربی را نه در ثروت و منابع طبیعی آنها بلکه در سابقه وجود اندیشه آزادی و انتقاد باید جست . در واقع دموکراسی علت اصلی و توسعه اقتصادی غرب بوده است . تهای دولت باید مدام در معرض محک و اصلاح قرار گیرد . انتقاد احتمال حذف خطا را افزایشش میدهد . خطا در تصمیمات ی ، همانند نظریه های علمی وقتی آشکار میشود که انتقاد ممکن باشد و این خود مستم وجود جامعه باز و تکثرگراست . ممکن است اکثر مردم چنانن که در دیکتاتوری های انقلابی پیش آید حکامی را انتخاب کنند که مخالف جامعه باز ، نهادهای مدنی و آزاد و انتقاد باشند چنین دریافتی از دموکراسی صوری است . چه بسا مردم فریبان بنام حمایت مردمی جامعه باز و نهادهای دموکراتیک را از بین برده اند .

از حیث تهای اقتصادی پوپر هوادار نوعی سوسیال _ دموکراسی است . آزادی اقتصادی بی حد و حصر مخل آزادی و دموکراسی است . پوپر از دولت رفاهی و ایججاد مووسساتی برای حمایت از طبقه پایین و مداخله دولت در اقتصاد دفاع میکند .

دولت باید برای تامین آزادی اقتصاد همگان برنامه ریزی و مداخله کند البته قدرت ی باید پراکنده باشد زیرا هرگونه تمرکز قدرت خطر خودکامگی را به همراه دارد .

در مقابل نظر طرفداران اصالت فایده ( حداکثر شادی برای حداکثر افراد ) پپوپر در جهت کاهش فقر و بدبختی ابراز نظر میکند . در سطح معرفت شناختی ، پوپر یوتوپیاگرایی را نگرشی میداند که قوانین علم را نقض میکند .(حسی بشریه . جامعهشناسی ی . جلد 2)

(( گردآوری و تلخیص عیسی وجدی سیسی ))