مقدمه

یکی از آخرین مراحلی که اکثر پسرها باید واسه عپلای باید طی کنن گذاشتن وثیقه برای گرفتن معافیت تحصیلی و خروج از کشور هست. متاسفانه اطلاعاتی که تو اینترنت در این رابطه هست بی‌نهایت ناقصه و مراحل کار یا مثل عهد عتیق سینه‌به‌سینه (i.e. ویس های افتضاح تلگرام) منتقل میشه یا باید برید به صورت میدانی تو اداره نظام وظیفه یاد بگیرید!

من خودم برای یاد گرفتن مراحلش نسبتاْ اذیت شدم و هدفم از این پست منتقل کردن تجربه‌ام به بقیه است. اگر جایی نکته‌ای دیدید که گفته نشده یا مطلبی برای کامل کردنش داشتید خوشحال میشم بهم بگید تا آپدیت کنم متن رو.

پیش نیاز: فارغ‌التحصیلی

بعد از اینکه واحدهاتون تموم میشه، باید یه خروار امضا بگیرید و یه سری فرم به آموزش دانشگاهتون تحویل بدید که تو این نوشته به اون نمی‌پردازیم و اگه فرصت بشه تو یه پست دیگه توضیح میدم. اگر دانشجوی شریف هستید این وبلاگ عالی رو پیشنهاد می‌کنم که کامل توضیح داده باید چیکار کنید و برای بقیه دانشگاه‌ها هم پروسه‌اش مشابهه. اینجا فرض بر اینه که شما کارهای فارغ‌التحصیلی دانشگاهتون رو تموم کردید، امضاهاتون رو گرفتید و تحویل آموزش دادید.

شما از لحظه فارغ‌التحصیلی در فرجه یک‌ساله قبل از اعزام به سر می‌برید. تا زمانی که شما مشمول باشید، نمی‌تونید دانش‌نامه‌تون رو بگیرید و حتی گواهی مدرک موقت هم بهتون نمیدن. کل چیزی که بعد از هفت خان فارغ‌التحصیلی دریافت می‌کنید، یک نامه خطاب به ناجا هست که اعلام می‌کنه شما با معدل فلان فارغ‌التحصیل شدید و معافیت تحصیلی شما به پایان رسیده.

این برگه چیزی شبیه اینه:

بلافاصله بعد از دریافت این نامه اسکنش کنید و ترجیحاً چند تا کپی هم ازش بگیرید. این نامه مثل مدرک دیپلم شما مجدداً صادر نمیشه. (برای من سواله اگر یکی گمش کرد انتظار دارن چیکار کنه. بره خودسوزی کنه؟ بگذریم)

دریافت نامه وزارت علوم

برای گرفتن معافیت تحصیل در خارج، وزارت علوم باید عدمیشن شما رو تایید کنه و به نامه‌ای خطاب به نظام وظیفه بهتون بده که توش گفته فلانی در فلان تاریخ برای تحصیل در فلان دانشگاه می‌تونه از کشور خارج شه.

به روزرسانی (تیر ۹۸)
فرهاد (@iqfarhad) عزیز به اطلاع من رسوند که ظاهرا چون باید حتما این پروسه هرسال یک تغییری داشته‌باشه، از امسال قبل از بردن نامه پذیرش برای وزارت علوم (امور دانشجویان) و گرفتن نامه به نظام وظیفه، باید برگه سبز رو پر کنید و برای سازمان امور دانجشویان ببرید. یعنی مرحله «گرفتن برگه سبز» رو باید قبل از این مرحله انجام بدید (که تفاوت چندانی هم ایجاد نمی‌کنه).

مرحله ۱) ثبت نام در nesha

به سایت nesha.saorg.ir برید و ثبت نام کنید. فرم ثبت نام نکته خاصی نداره، فقط وضعیت نظام‌وظیفه خودتون رو «در فرجه ۶ ماهه پس از فارغ‌التحصیلی» بزنید. در صفحه بعدی عکس پرسنلی، اسکن شناسنامه، کارت ملی، همین نامه خطاب به ناجا که دریافت کردید، نامه پذیرش دانشگاه خارج (*) و به طور آپشنال اسکن پاسپورت رو می‌خواد. فایل هایی که آپلود می‌کنید محدودیت های مسخره‌ای (بین ۵۰ تا ۳۰۰ کیلوبایت) دارن و شما هم با کوچیک کردن بی‌رحمانه اسکن‌ها تلافی خواهید کرد.

به جای مدرک تحصیلی و مدرک روشن شدن وضعیت نظام‌وظیفه همین نامه‌ای که از دانشگاه گرفتید رو آپلود کنید.

پس از ساختن اکانت، در قسمت درخواست‌ها یک «درخواست معرفی به نظام‌وظیفه» ایجاد کنید.

(*) دانشجویان آمریکا باید i20 رو آپلود کنن. به دانشجویانی که پوزیشن full-fund دارن بعداً ارز دانشجویی تعلق نمی‌گیره. اگر صلاح می‌دونید داشتن فاندتون رو می‌تونید اعلام نکنید و در فرم هم اون جایی که ازتون سوال میشه که فاند دارید یا نه گزینه با هزینه شخصی رو انتخاب کنید. این که این کار آیا عواقبی داره یا خیر رو من نمی‌دونم و مسئولیتش طبیعتاً با خود شماست. #صداقت #شفافیت

آپدیت: امروز یه نفر به من گفت کتمان داشتن فاند می‌تونه موجب ضبط وثیقه بشه. این کل چیزیه که من می‌دونم.

مرحله ۲) مراجعه به سازمان امور دانشجویان وزارت علوم

از لحظه ایجاد درخواست در سامانه nesha می‌تونید به ساختمان امور دانشجویان وزارت علوم واقع در این آدرس رجوع کنید. قسمت رسیدگی به محصلین خارج از بقیه ساختمون جداست و کمی پایین‌تر از ورودی اصلی هست (درب شیشه‌ای).

در اینجا باید یک فتوکپی از شناسنامه، کارت ملی، نامه پذیرش و نامه خطاب به ناجا که از دانشگاه دریافت کردید رو تحویل بدین (عملاً هرچیزی که تو nesha.saorg.ir آپلود کردید ?). انتشارات خود سازمان بسیار شلوغ هست و بهتره از قبل این کپی ها رو تهیه کنید. در اینجا یک نامه از وزارت علوم به نظام وظیفه صادر میشه که تایید عدمیشن داشتن شماست. این نامه رو هم عکس بگیرید و مراقبش باشید.

گرفتن برگه سبز

این قسمت رو می‌تونید با کارهای وزارت علوم تو یه روز انجام بدید و بهتر هم هست همین کار رو بکنید. قوانین نظام وظیفه از سال ۹۷ تغییر کرده و تمامی دانشجویان دارای پذیرش از خارج از کشور باید قبل از اقدام برای گذاشتن وثیقه برگه اعزام رو پر کنن و با برگه سبز به سازمان نظام وظیفه مراجعه کنن.

برگه سبز چیست؟ کسی که می‌خواد بره سربازی به پلیس+۱۰ مراجعه می‌کنه تا «برگه اعزام پر کنه» که عملاً یعنی معاینه پزشکی و واکسیناسیون رو انجام میده. بعد از تحویل برگه اعزام مدرکی بهش میدن که اسمش «برگه سبز» هست و توش تاریخ اعزام به خدمت متقاضی اعلام شده. گرفتن برگه سبز یعنی شما آماده اعزام هستید.

به این منظور به قسمت نظام‌وظیفه یک دفتر پلیس+۱۰ رجوع کنید. تمام دفاتر اوکی هستن، یه دونه هم تو ضلع جنوب غربی خود میدون سپاه تاسیس شده که اکثر مراجعینش مثل شما هستن و این باعث قوت قلبه (misery loves company). به شما دو برگه داده میشه:

• برگه معاینه پزشکی: بالای برگه ای که پلیس+۱۰ بهتون میده آدرس جایی که باید معاینه بشید نوشته شده. این برگه رو پزشک از شما می‌گیره و مشخصات شما رو اینترنتی وارد سیستم می‌کنه.
• برگه واکسیناسیون: مرکزی که واکسیناسیون رو توش انجام میدید این برگه رو مهر و امضا می‌کنه به عنوان گواهی که شما واکسن زدید.

معاینه

معاینه مشابه معاینه چشم‌پزشکی برای گواهینامه خیلی سریع و سرپایی هست. اصولاً برای معافی باید خودتون اعلام کنید که من فلان مریضی رو دارم و پزشک کار خاصی انجام نمیده. اگر موردی دارید که باهاش می‌تونید معافیت یا معافیت از رزم بگیرید باید دقت داشته باشید که تشکیل کمیسیون برای معافیت شما ممکنه تا ۳ ماه طول بکشه. بنابراین اگر وقت زیادی ندارید و مایل به defer کردن نیستید بهتره که اعلام کنید سالم هستید. هزینه معاینه ۲۴ تومن هست.

واکسن

برای اعزام همه باید واکسن دیفتری-کزاز و مننژیت رو بزنن. از عجایب نظام وظیفه این هست که خیلی دفاتر بهتون نمیگن کجا برید واکسن بزنید و تو سایتشون هم ننوشته. برای مثال مرکز واکسیناسیون پاستور کار واکسیناسیون نظام وظیفه رو انجام نمیده. این فهرستی هست که من اونجا با مشقت بسیار پیدا کردم:

مرکز شمس واقع در خیابان استاد معین تقریباً همه روزها هست و وقتی من رفتم خیلی شلوغ نبود و ۳۰-۴۰ دقیقه‌ای کارم تموم شد.

به روز رسانی (تیر ۹۸)
فرهاد (@iqfarhad) عزیز زحمت کشید و فهرست به‌روز شده این مراکز رو در اختیار من گذاشت:

برگشت به پلیس+۱۰

به دفتر پلیس+۱۰ برگردید، برگه واکسن رو تحویلشون بدید تا اونها براتون «برگه سبز» (که آیرانیکلی رنگش سبز نیست) رو صادر کنن. این برگه این شکلیه:

تبریک میگم شما اکنون سرباز وطن هستید. حالا باید تا فردا صبر کنید که به نظام وظیفه مراجعه کنید. دقت کنید گذاشتن وثیقه رو به دلیل نامشخصی باید از فردای صدور برگه سبز اقدام کنید و به هیچ وجه همون روز از دم در راهتون نمیدن!

نظام وظیفه

اینجا قسمت اصلی پروسه معافیت تحصیلی شماست. برای کارهاتون این مدارک رو لازم دارید:

اصل شناسنامه و کارت ملی

برگه سبز اعزام

نامه وزارت علوم

نامه دانشگاه به ناجا (نامه اتمام معافیت تحصیلی که موقع فارغ‌التحصیلی بهتون دادن و باهاش تو nesha ثبت‌نام کردید)

اختیاری:

دفترچه حساب قوامین (توضیح در قسمت ۰)

فتوکپی شناسنامه و کارت ملی

۰) جور کردن پول!

اصولاً خود نظام‌وظیفه از شما پولی نمی‌گیره، بلکه ازتون یه ضمانت‌نامه بانکی می‌خواد. یعنی بانک پول شما رو ضبط می‌کنه و یه گواهی به نظام وظیفه میده که انقد از پول فلانی دست ماست و اگر به قولش عمل نکنه می‌دیمش به شما! این کار رو هر بانکی می‌تونه انجام بده. به شدت توصیه میشه از حساب قوامین که احتمالاً آلردی دارید استفاده کنید که همه کاراتون همونجا انجام بشه.

مبلغ ودیعه حدود ۲۰ میلیون تومن هست که بانک هم برای اینکه بتونید سود ۱۵٪ بگیرید یه کمی روش می‌کشه و حدود ۲۲.۵ میلیون تومن میشه. این هزینه رو بهتره از قبل به حسابتون بذارید. اگر این مبلغ تو حسابتون نیست راحت ترین راهش واریز با «ساتنا» هست که تو یه پرداخت و ظرف نیم ساعت انجام میشه. اگر پول رو از قبل به همون حساب قوامین نذارید، می‌تونید داخل بانک هم کارت به کارت کنید ولی حساب مبدا باید حتما به اسم خودتون باشه و خب کلاً چه کاریه.

۱) شروع

ساختمان نظام وظیفه مرکز تو میدان سپاهه. در ورودی چند صف هست که معمولاً خیلی شلوغن. توی صف «تحصیلی» (دومی از چپ) وایسید تا نوبتتون شه. برگه سبز، نامه وزارت علوم و کارت ملی رو نشون بدید تا بهتون یه برگه ریز بدن که باش می‌تونید وارد مجموعه شید. تو بازرسی بدنی اگه لپ‌تاپ دارید باید تحویل بدید و موقع خروج پس بگیرید.

۲) گرفتن فرم اصلی

از حیاط به سمت ساختمون سالن ۳ برید (همه مراجعین تقریباً همونجا میرن). از پله ها که بالا میرید و از درب شیشه ای وارد میشید دست راست سالن ۳ قرار داره. اونجا از دستگاه برای باجه تحصیلی نوبت بگیرید.

توجه: نوبت گرفتن اصولاً تو نظام وظیفه خیلی مهمه. باید یه جوری مدیریت کنین که وقتی تو یه باجه بعداً کار دارید از قبل براش نوبت بگیرید چون یهو سالن شلوغ میشه و می‌بینید ۸۰ نفر جلوتونن. بهتره همیشه بک‌آپ چند تا نوبت به فاصله ۱۰ دقیقه بگیرید. همه همین کار رو می‌کنن و اصولاً نوبت‌ها یکی در میون فیکه نگران نباشید!

وقتی نوبتتون شد نامه وزارت علوم، برگه سبز اعزام و کارت ملی تون رو تحویل میدید و بهتون یه همچین فرمی داده میشه که اینجا اسمش رو فرم اصلی می‌ذارم.

این فرم رو تا آخر باهاش کار دارید. مشخصاتتون رو تو کادر بالای فرم رو پر کنید و امضا و اثر انگشت بزنید.

نکته مهم: بهتره حدود ۵-۱۰ دقیقه قبل از اینکه نوبتتون بشه برای باجه مالی هم نوبت بگیرید تا الکی معطل نشید. البته باجه مالی صفش زیاد طولانی نیست.

۳) رجوع به باجه مالی

همونطور که بالا گفتم بهتره از قبل نوبت برای باجه ۱ (مالی) بگیرید. وقتی نوبتتون شد فرم اصلیتون که کادر بالاش پر شده رو تحویل باجه مالی بدید. باجه مالی یک امضا روی فرم اصلیتون می‌زنه و بانکی که می‌خواید توش وثیقه رو بذارید رو می‌پرسه که امیدوارم بعد توضیحات بنده همون قوامین باشه! ?

بعد بهتون نامه ای خطاب به بانکتون میده که «لطفاً از ایشون مبلغ وثیقه رو بگیرید و ضمانت‌نامه با شرایط زیر رو صادر کنید.»

مهم: بعد از گرفتن این نامه به باجه فتوکپی تو گوشه اتاق برید و از تمام صفحات شناسنامه و پشت و روی کارت ملی فتوکپی بگیرید. اگر از قبل تهیه کنید که بهتر هم هست چون فتوکپی سالن کارت بانکی قبول نمی‌کنه.

بعد از این مرحله باید به بانک مراجعه کنید. بانک قوامین شعبه نظام وظیفه گوشه حیاط هست. همون مسیری که اومدید رو به سمت ورودی برگردید دست چپتون بانک هست.

خیلی مهم: قبل از خروج در اینجا حتنتماً یک نوبت باجه تحصیلی بگیرید که وقتی برگشتید تو صف واینسید. خیلی سریع اونجا شلوغ میشه و اگه نوبت نداشته باشید خیلی معطل میشید. گرفتن نوبت باجه مالی هم خالی از لطف نیست. کنتور که نمیندازه.

۴) گرفتن ضمانت‌نامه از بانک

تو بانک فرم های مفصلی رو باید پر کنید و خودشون راهنمایی تون می‌کنن. نکات زیر رو در نظر داشته باشید:

• برای گذاشتن وثیقه با واریز سود ۱۵٪ یه حساب سپرده سرمایه‌گذاری مدت‌دار «فاخر» باز خواهید کرد و حساب عادی کارت‌دار که دارید کافی نیست.
• فرم افتتاح حساب رو عین نمونه‌ای که اونجا گذاشتن و این پایین هم هست پر کنید. بهتون چندتا برگه منگنه شده سفید هم میدن که عملاً‌ توش باید اطلاعات اولیه و امضا و اثر انگشتتون رو ۱۰ بار بنویسید (خودشون با ضربدر مشخص کردن کجاهاش رو پرکنید). بهتون سه تا فرم برداشت از حسابتون که توش پول هست هم میدن که در مجموع ۲۲.۵ میشه حدوداً و فقط ۲۰ هزارتومنش کارمزد هست. (اولی ۲۰ میلیون تومن اصلی برای ضمانت، بقیه حدود ۲.۴ میلیون تومن اضافه برای اینکه بتونن سود بدن و آخری کارمزد ۲۰ هزارتومنی)

• برای افتتاح حساب فتوکپی تمام صفحات شناسنامه و پشت و روی کارت ملی لازمه.
• کارهای بانکی در مجموع اگه شلوغ نباشه زیر یک ساعت انجام میشه. صبور باشید و ازشون راهنمایی بخواید هرجا گیر کردید. مجموعاً حدود ۲۰ بار امضا و اثر انگشت خواهید زد که خودش فان هست به نوبه خود.
• در انتها بهتون یک کاغذ گلاسه ضمانت نامه میدن. این برگه رو باجه مالی نظام وظیفه ازتون خواهد گرفت. همونجا تو نظام وظیفه ازش اسکن یا فتوکپی بگیرید.

۵) پایان

سریع به سالن ۳ برگردید و از ضمانت نامه فتوکپی بگیرید. از باجه مالی نوبت بگیرید و ضمانت‌نامه و فرم اصلی رو بهشون بدید تا ایشون یه امضا تو فرم اصلیتون بزنن که ضمانتنامه دریافت شد.

به باجه تحصیلی برید. اگر خوش شانس باشید نوبتی که از قبل گرفتید نزدیکه و به زودی نوبتتون میشه. فرم اصلی رو تحویل بدید تا اطلاعاتتون رو وارد کنن و یه نامه با عنوان برگه معافیت تحصیلی خارج از کشور پرینت بگیرن و یه مهر و امضا پشت این برگه بزنن.

به باجه ۳ برید. این باجه معمولاً‌ خلوته و نوبت لازم نداره ولی اگر اینطور نبود باید برای باجه اعزام نوبت بگیرید. ایشون یه مهر و امضای دیگه پشت برگه معافیتتون می‌زنه.

به دفتر رئیس (بین باجه ۱ و فتوکپی) برید تا جناب سرگرد مهر و امضای نهایی رو روی برگه‌تون بزنن.

نفس عمیق. تموم شد. از برگه معافیت مثل جونتون مراقبت کنید.

خلاصه

ترتیب کارهاتون باجه تحصیلی > باجه مالی > بانک >‌ باجه مالی >‌ باجه تحصیلی > باجه ۳‌ > دفتر رئیس برای مهر و امضا هست.

از اینجا کجا برم؟

با برگه معافیت الان می‌تونید کارهای گرفتن دانش‌نامه تون رو توی دانشگاه پیش ببرید. اما قبلش باید به وزارت علوم رجوع کنید تا نامه‌ای که از نظام وظیفه گرفتید رو «تایید» کنن که به طور مفصل تو پست بعدیم توضیح داده شده. شدیداً پیشنهاد میشه مرحل اول نوشته بعدیم رو همون روز انجام بدید تا کارتون جلو بیفته.

مرحله بعد: آزاد کردن مدرک و دریافت دانشنامه برای عپلای.

آپدیت ۲۰۲۰: ردیت اپلای ایران

از حجم توجهی که تو این مدت به این پست شده خیلی خوشحالم. متوجه شدم تو این مدت تلاش های مشابهی برای داکیومنت کردن مراحل اداری انجام شده که خبر خوبیه. از اونجایی که گروه‌های تلگرام و فروم‌ها خیلی جای خوبی برای سوال و پاسخ و اشتراک گذاری اطلاعات نیست، پیشنهاد می‌کنم از این به بعد از ساب‌ردیت جدید «عپلای ایران» برای پرسش و پاسخ و اشتراک گذاری اطلاعات استفاده کنیم.