نادانسته‌های گرفتن برگه سبز، معافیت پزشکی و تحصیلی

سلام. من زمستون ۹۸ بعد از ۹ ترم فارغ‌التحصیل شدم. چون از یه دانشگاه توی کانادا پذیرش داشتم، دوست داشتم که کارهای فارغیم رو زودتر انجام بدم و با خیال راحت‌تری بتونم به برنامه‌ی اپلای برسم. همچنین می‌خواستم برای معافیت پزشکی هم اقدامی کنم، چون به نظر خودم یکی از شرایط معافیت رو داشتم و با خودم می‌گفتم که خب به عنوان پلن بی، وقت شرکت توی کنکور ارشد سال بعد رو هم دارم و اگر لازم باشه برای اون می‌خونم.

اما یک ماه بعد از فارغیم، کرونا شروع شد و وضعیت اصلا اونجوری که می‌خواستم پیش نرفت. نتیجه این شد که در حالی که تا ۱ اسفند برای سربازی فرصت داشتم، با تصمیمات اشتباهی که گرفتم، برای ۱ شهریور برام نامه‌ی اعزام اومد. شاید در جریان باشید که اگر تا قبل از تاریخ اعزام نتونی معافیتی بگیری، دیگه باید بری خدمت و مثلا بعد از آموزشی، برای ترخیص اقدام کنی. یا این که نری سربازی و غیبت بخوری. اون هم علاوه بر اضافه خدمتی که میاره، کلی محدودیت برات درست می‌کنه؛ مثل این که دیگه از کشور خارج نمی‌تونی بشی.

با این نوشته می‌خواستم یه سری از تصمیماتی که به نظر خودم اشتباه یا شاید با ناآگاهی گرفتم رو به اشتراک بذارم تا شاید آدم‌های کمتری بعدا این اشتباهات رو بکنن. مخاطبم هم اون دسته از پسرهاییه که مشمول سربازی می‌شن.

۱. فارغ‌التحصیلی

خب اول یه نکته‌ای رو بگم. شما بعد از فارغ‌التحصیلی یک سال فرجه دارید تا وضعیت نظام وظیفه‌ی خودتون رو مشخص کنید. یا باید توی یه مقطع تحصیلی بالاتر قبول بشید که معافیت تحصیلی دوباره بهتون تعلق بگیره یا برای پروژه یا امریه اقدام کنید که جایگزین خدمت بشه یا انواع دیگه معافیت مثل پزشکی رو بگیرید. در غیر این صورت بعد از یه سال باید برید و سرباز شید.

اولین تصمیم اشتباهی که من گرفتم این بود که سر ترم فرد فارغ‌التحصیل شدم. به نظرم انقدر زندگی غیر قابل پیشبینی شده که اصلا نباید همچین ریسک‌هایی بکنی. فارغ‌التحصیلی سر ترم‌های زوج دو تا مزیت داره؛ یکی این که خب ۶ ماه نسبت به کسی که تو ترم قبلی فارغ شده زمان فورجه‌تون دیرتر شروع می‌شه و دومی این که فرصت شرکت توی دو تا کنکور رو دارید. شاید خیلیا بگن نه من اگر بخوام کنکور بدم قطعا سر همون کنکور اول قبول می‌شم که می‌تونن به شرایط کنکور امسال و انگیزه‌ی مطالعاتیش نگاه کنن. از بدی‌های ده ترمه کردن هم البته بخوام بگم، پرداخت هزینه‌ی بیشتره؛ چه موقع آزاد کردن مدرک و چه برای خود ترم ده.

۲. گرفتن برگه سبز

بعد از این که فارغ‌التحصیل می‌شید، برای گرفتن امریه و پروژه یا برای آزاد کردن مدرک یا خروج از کشور یا گرفتن مجدد معافیت تحصیلی، باید برگه سبز بگیرید. برای گرفتن برگه سبز هم باید برگه‌ی ابطال معافیت تحصیلی که از دانشگاه در پایان پروسه‌ی فارغ‌التحصیلی می‌گیرید رو ببرید پلیس + ۱۰. جزئیات این کار‌ها رو قبلا بچه‌ها توی یه سری داکیومنت خیلی خوب گفتن و من نمی‌خوام تکرار کنم. فقط یک نکته‌ی خیلی خیلی مهم سر گرفتن برگه‌ی سبز وجود داره که می‌خوام به شکل هایلایت شده بگم.

توی برگه سبز که به شما می‌دن، تاریخ اعزام‌تون مشخص شده. همون‌طور که گفتم شما تا یک سال بعد از تاریخ فارغی فرصت برای تعیین و تکلیف سربازی دارید. لذا بهترین حالت اینه که تاریخ اعزام برابر زمان پایان یک سال فورجه‌تون باشه. این چیزیه که خودتون باید بهش خیلی دقت کنید. یعنی قبل شروع روند کار توی پلیس +۱۰، از کارشناسی که اونجا نشسته بپرسین که آیا براتون این کار رو می‌کنه یا نه؟ چون به نظر تعیین تاریخ اعزام دست همون آدمه. اگر گفتش نه در اولین فرصت می‌زنم یا تضمینی نداره، برید یه پلیس +۱۰ دیگه و ریسک نکنید. ولی حتما هم خواسته‌تون رو بگید چون خیلی از افراد که برگه سبز می‌گیرن، به هدف اعزام این کارو می‌کنن و پیشفرض کارشناس‌ها اینه که در اولین فرصت ممکن تاریخ اعزام بزنن.

آهان این رو هم بگم که شما با داشتن برگه‌ی سبز، تا یک ماه قبل از اعزام، با گذاشتن وثیقه می‌تونید از کشور خارج بشید (مثلا برای کارهای ویزا یا سفر تفریحی) و نیازی به گرفتن معافیت تحصیلی برای این کار نیست.

۳. اقدام برای معافیت پزشکی

من خودم این روش رو رفتم و اگر از عواقبش با خبر بودم، هیییییییچ وقت این کار رو نمی‌کردم. چند نکته‌ی خیلی خیلی مهم وجود داره که حتما افرادی که می‌خوان برای معافیت پزشکی اقدام کنن، باید قبلش بدونن:

۱. شما با شروع روال معافیت پزشکی، ممنوع‌الخروج می‌شید و تا نتیجه‌ش مشخص نشه، وضع‌تون همینه. مشخص شدن نتیجه‌ش هم حدود ۲ تا ۳ ماه زمان می‌بره.

۲. همچنین با شروع این کار، این توانایی مهم که خودتون به کارشناس پلیس +۱۰ بگید اعزام‌تون کی باشه رو از دست می‌دین. یعنی بعد از مشخص شدن نتیجه‌ی کمیسیون پزشک دو حالت داره؛ یا معاف دائم می‌شید یا نه. اگر نتونید معاف دائم بشید، در اولین تاریخ ممکن براتون نامه‌ی اعزام صادر می‌شه.

من قبل از دادن درخواست از کارشناس پلیس +۱۰ که عواقبش رو پرسیدم، گفت اگر رد هم بشه هیچ مشکلی پیش نمیاد! شروع فرایندش هم از برگه‌ی معاینه‌ی دکتر قبل از برگه سبز گرفتن شروع می‌شه. اونجا اگر پزشک گزینه‌ای غیر از سالم رو تیک بزنه، وارد پروسه‌ی معافیت پزشکی می‌شید.

توصیه خودم برای شروع روال معافیت پزشکی اینه که اگر [بالای] ۱۰۰٪ مطمئنید که معاف می‌شید، ۳ ماه قبل از انتهای دوره‌ی فورجه برای معافیت اقدام کنید. اطمینان بالا رو هم برای این می‌گم که سخت‌گیری سر معافیت دائم خیلی زیاده و اکثر متقاضی‌ها فقط معاف از رزم می‌شن. حتما هم برنامه برای حالتی که درخواست‌تون رد بشه داشته باشید. مثلا مطمئن باشید ۳ ماه دیگه نتیجه‌ی کنکور ارشد اومده یا نامه‌ی پذیرش‌تون رسیده و می‌تونید سریع برای معافیت تحصیلی اقدام کنید.

۴. معافیت تحصیلی برای دانشگاه خارجی (مخصوص کسایی که اپلای کردن)

نحوه‌ی گرفتن معافیت تحصیلی با جزئیات توی این مقاله یا این یکی هست و لازم نیست من تکرار کنم. فقط می‌خوام این نکته رو بهتون بگم که معافیت تحصیلی برای دانشگاه‌های خارجی رو الان با این شرایط می‌دن که شما ۶ ماه فرصت خروج از کشور دارید. (البته این ۶ ماه در زمان کروناست، گویا قبلا کمتر بوده.) در صورتی که بعد از ۶ ماه موفق به خروج نشید، براتون انصراف رد می‌شه و دوباره مهلت یک ساله برای تعیین تکلیف سربازی‌تون شروع می‌شه. متاسفانه الان در شرایط کرونا که هیچی مشخص نیست، این قانون خیلی ناعادلانه‌ست. می‌شه وضعیت دانشگاه‌های داخلی رو هم دید که همه آنلاین شدن؛ خب چه انتظاری از دانشگاه‌های خارجی دارید؟ امیدوارم که یه بازنگری برای این قانون بشه.

باز توصیه‌ای که دارم، گرفتن معافیت تحصیلی رو اگر می‌تونید زمانی انجام بدین که مطمئن باشید در مهلت چند ماهه‌ای که دارید، موفق به خروج از کشور می‌شید. البته این نکته رو هم در نظر بگیرید که اقدام برای گرفتن معافیت تحصیلی باید قبل از تاریخ شروع کلاس‌ها‌ و تاریخ اعزام‌تون باشه.

جمع‌بندی (مخصوص کسایی که اپلای کردن)

طبق تجربه‌هایی که از افراد مختلف سر سربازی و اپلای کردن دیدم، به نظرم انجام این کارها حالت ایده‌آلیه:

اگر برای آمریکا یا کانادا پذیرش دارید و لازمه که برای انجام بخشی از پروسه‌ی ویزا از کشور خارج بشین، سعی کنین وقتی در حال تحصیل هستین، این کار رو انجام بدین و از معافیت تحصیلی استفاده کنین.
انجام کارهای فارغ‌التحصیلی و رسیدن به برگه‌ی ابطال معافیت تحصیلی به نظرم مشکلی نداره که هر چه سریع‌تر بعد از این که نمره‌های ترم‌ آخرتون نهایی شد انجام بشه، چون در آخرش توی برگه‌ی ابطال معافیت تحصیلی یک تاریخ می‌خوره و فرقی نداره این برگه رو کی بگیرید. با گرفتنش هم فرصتی‌تون نمی‌سوزه، صرفا بعدش برای گرفتن برگه سبز راحت‌ترید و هر زمانی که بخواید می‌تونید اقدام کنید.
اگر کارهای مربوط به گرفتن ویزا رو در زمان تحصیل انجام دادین، می‌تونید تا ۲ ماه قبل از رفتن، کارهای مربوط به گرفتن برگه سبز رو انجام ندین. ولی اگر در زمان تحصیل موفق به این کار نشدین و لازمه که بعد از فارغ‌التحصیلی از کشور خارج بشید، تمام تلاشتون این باشه که برگه سبزی بگیرید که تاریخ اعزام‌تون توش انتهای زمان فورجه خورده باشه. بعد با اون تلاش کنید که مدرک آزاد کنید یا از کشور برای انجام کارهای ویزا خارج بشید و سمت گرفتن معافیت تحصیلی تو مقطع جدید نرید. (چون همون‌طور که گفتم با گرفتن معافیت تحصیلی دانشگاه خارجی، ۶ ماه فقط فرصت دارید که کارهاتون رو نهایی کنید و از کشور خارج بشید.)
این توصیه‌ی خود امور دانشجویی هم بود که با توجه به محدودیت نظام وظیفه، گرفتن معافیت تحصیلی رو زمانی انجام بدین که از خروج‌تون طی ۶ ماه آینده مطمئن هستین. (البته حتما اون دو اصل قبل از تاریخ شروع کلاس‌ها و قبل از اعزام رو هم در گرفتن معافیت تحصیلی لحاظ کنید.)

احساس شخصی خودم

دوست داشتم احساس خودم رو هم بیان کنم. من بعد از این که درخواست معافیتم رد شد، اول مرداد بود که با گرفتن نامه‌ی اعزام برای ۱ شهریور تازه این نکته‌ها رو فهمیدم که خب قطعا تقصیر خودم بود که قبلش خوب تحقیق نکرده بودم.

ولی می‌تونم بگم از اول مرداد تا دیروز (که خدا رو شکر تونستم معافیت تحصیلی بگیرم و اعزامم لغو شد)، سخت‌ترین روزهای زندگی‌م رو گذروندم. روزهایی که همش توی استرس و فکر سربازی و انتظار رسیدن مدارکم سپری می‌شد. آینده‌ای که حس می‌کردم قراره دو سال برم و ادامه‌ی تحصیل بدم، تو ذهنم تبدیل شده بود به دو سال گذروندن خدمت سربازی! تقریبا هیچ شبی توی این بازه خواب درست نداشتم؛ یا خوابم نمی‌برد یا به فاصله‌ی چند ساعت از خواب می‌پریدم. تمرکزم هم به ۰ رسیده بود و کار لذت‌بخشی هم نتونستم توی این بازه انجام بدم. حجم استرسم به حدی بود که چند بار شک کردم که نکنه کرونا گرفتم. یه نگرانی دائمی‌ای هم داشتم که نکنه توی یه مرحله‌ای یه مشکل عجیب غریب تو کارم پیش بیاد و نشه معافیت تحصیلی بگیرم؟

توی این مدت آدم‌هایی رو هم دیدم که وضعیت‌شون خیلی بدتر از من بود. مثلا نامه‌ی اعزام برای شهریور داشتن و هنوز پذیرش‌شون نیومده بود. با درخواست تعویق اعزام‌شون هم موافقت نشده بود و وقتی به این فکر می‌کنم که خب طرف چه کار می‌تونه بکنه و چه استرسی داره تحمل می‌کنه، قلبم به درد میاد.

با تمام وجودم از خدا می‌خوام که آدم‌ها توی این وضعیت قرار نگیرن و همچین دغدغه‌ای زندگی‌شون رو خراب نکنه.