یادگیری معکوس / روش اجرا و معایب و مزایای آن

یکی از هیجان‌انگیزترین پیشرفت‌ها در فرایند مدرن سازی کلاس درس، یادگیری معکوس است. این روش بر پایه این ایده است که دانش‌آموزان با استفاده از زمان کلاس برای فعالیت‌های گروهی کوچک و توجه و تمرکز فردی به جای صرفا به خاطر سپردن و فهمیدن مطالب، به طور مؤثرتری یاد می‌گیرند. سپس معلمان مطالب تدریس و ارائه درسی جلسه بعد را در اختیار دانش‌آموزان قرار می‌دهند تا در خانه و خارج از زمان کلاسی مشاهده کنند و زمان کلاس بیشتر صرف تفهیم مطالب یاد گرفته شده در خارج از کلاس می‌گردد و یادگیری فعال را در اولویت قرار می‌دهند.

یادگیری معکوس به‌طورکلی در مورد ایجاد فرصت‌هایی برای تعامل فعال است. محیط یادگیری تعاملی که در آن معلم دانش‌آموزان را راهنمایی می‌کند تا آنها مفاهیم یادگرفته شده در زمان قبل از کلاس را به کار ببرند و به طور خلاقانه در موضوع درسی مشارکت کنند.

کلاس درس یا یادگیری معکوس چیست؟

کلاس درس معکوس یا یادگیری معکوس یک رویکرد آموزشی است که در آن آموزش مستقیم از فضای یادگیری گروهی به فضای یادگیری فردی منتقل می‌شود. و فضای گروهی حاصل به یک محیط یادگیری پویا و تعاملی تبدیل می‌شود که در آن مربی، دانش‌آموزان را هنگام به‌کارگیری مفاهیم و مشارکت خلاقانه در موضوع موردبحث راهنمایی می‌کند.

در یادگیری سنتی، سطح پایین‌تری از یادگیری مانند به‌خاطر سپردن و فهمیدن در کلاس اتفاق می‌افتد، درحالی‌که دانش‌آموزان معمولاً مجبور می‌شوند روی فعالیت‌هایی که شامل سطح بالاتری از یادگیری هستند در خارج از کلاس درس کار کنند.

بااین‌حال، در مدل کلاس درس معکوس، فرایند یادگیری معکوس است. دانش‌آموزان می‌توانند قبل از کلاس، سطح پایینی از کار شناختی را به پایان برسانند. و وقتی به کلاس می‌آیند، می‌توانند با حضور همسالان و معلم در سطوح شناختی بالاتری از یادگیری مشارکت کنند.

چرا باید کلاس و یادگیری خود را معکوس کنید؟

مفهوم کلاس درس معکوس اولین‌بار توسط جاناتان برگمان و آرون سامز که هر دو معلم شیمی دبیرستان بودند مطرح شد. آنها در کتابشان چند دلیل را موردبحث قرار دادند که چرا معلمان باید به معکوس کردن یادگیری اهمیت بدهند.

که این دلایل عبارت‌اند از:

• معکوس کردن به زبان دانش‌آموزان امروزی صحبت و کار می‌کند.
• معکوس کردن به دانش‌آموزان پرمشغله کمک می‌کند.
• معکوس کردن یادگیری به دانش‌آموزانی که دچار مشکل هستند کمک می‌کند.
• معکوس کردن به دانش‌آموزان با تمام توانایی‌ها کمک می‌کند تا به برتری برسند.
• معکوس کردن به دانش‌آموزان اجازه می‌دهد تا آموزش معلم خود را مکث کرده و به عقب برگردانند و دوباره مشاهده کنند.
• معکوس کردن باعث افزایش تعامل دانش‌آموز و معلم می‌شود.
• معکوس کردن به معلمان این امکان را می‌دهد که دانش‌آموزان خود را بهتر بشناسند.
• معکوس کردن باعث افزایش تعامل دانش‌آموز و دانش‌آموز می‌شود.
• معکوس کردن امکان تفکیک و تمایز واقعی را فراهم می‌کند.
• معکوس کردن مدیریت کلاس درس را تغییر می‌دهد.
• معکوس کردن نحوه صحبت و ارتباط ما با والدین را تغییر می‌دهد.
• معکوس کردن والدین را تعلیم می‌دهد.
• معکوس کردن کلاس شما را شفاف می‌کند.
• معکوس کردن یک تکنیک عالی برای معلمانی است که غیبت کرده و امکان حضور در کلاس را ندارند.
• معکوس کردن می‌تواند منجر به برنامه تسلط و استادی معکوس شود.

هم‌چنین در این کتاب نقل شده که برخی معلمان دلایل نامناسبی برای استفاده از یادگیری معکوس دارند. اما معلمان باید فراتر از این تصورات فکر کنند و با دلایل معقولانه، منطقی و آگاهانه به سمت مدرن‌سازی کلاس درس خود حرکت کنند.

برخی از این دلایل نامناسب عبارت‌اند از:

• چون در بعضی کتاب‌ها گفته شده که به سمت یادگیری معکوس حرکت کنید.

این نکته نمیتواند معیار قابل اتکایی باشد.

• چون باید معلم قرن بیست‌ویکمی باشید و حتما از تکنولوژی بهره بگیرید.

ولی آموزش همیشه باید تکنولوژی را هدایت کند، نه برعکس. تکنولوژی می‌تواند به عنوان یک ابزار مفید برای اجرای فرایند آموزش به کار گرفته شود و الزاما آموزش وابسته به تکنولوژی نیست.

• فکر می‌کنید تبدیل به یک پیشرو خواهید شد.

با این‌که یادگیری معکوس به شما کمک می‌کند، پیشرو باشید اما هدف اصلی نیست.

• فکر می‌کنید معکوس کردن کلاس درس و یادگیری، شما را از سایر معلمان مستثنی می‌کند.

آموزش چیزی بسیار بیشتر از ارائه محتوای خوب است، و این فرایند حتی تلاش مضاعفی را برای رسیدن به نتیجه مطلوب میطلبد.

• فکر می‌کنید یادگیری معکوس کار شما را آسان‌تر می‌کند.

این نکته هم مهم است که بدانیم معکوس کردن کار شما را اصلاً آسان‌تر نمی‌کند و همانطور که گفته شد نیازمند بررسی و تلاش بیشتر برای نتیجه گیری بهتر است.

بیشتر بخوانید (یادگیری مداوم را به یک فرایند روتین برای خود تبدیل کنید)

چگونه یک کلاس درس معکوس را اجرا کنیم؟

جف دان یک بخش کوتاه در مورد “راهنمای ۶ مرحله‌ای برای معکوس کردن کلاس و یادگیری‌تان” نوشته است که ۶ مرحله آسان را برای اجرای کلاس درس معکوس ارائه کرده است.

۱) برنامه:

مشخص کنید که به طور خاص کدام درس را می‌خواهید معکوس کنید. نتایج کلیدی یادگیری و طرح و برنامه درس را مشخص کنید.

۲) ضبط کردن:

به‌جای آموزش حضوری این درس، یک فیلم برای تدریس آن ایجاد کنید. مطمئن شوید که این ویدئو حاوی تمام عناصر کلیدی است که در کلاس درس ذکر می‌کنید.

در کتاب برگمان و سامز، آنها همچنین به این نکته اشاره کردند که فقط به‌خاطر ساختن یک ویدئو و با این نیت، ویدئو نسازید. فقط زمانی این کار را انجام دهید که احساس کنید اینها مناسب و ضروری هستند. همه چیز به هدف آموزشی درس شما بستگی دارد. اگر ساختن ویدئوها هدف آموزشی شما را تسهیل می‌کند، ادامه دهید.

۳) اشتراک‌گذاری:

ویدئو را برای دانش‌آموزان خود بفرستید. آن را جذاب و شفاف کنید. توضیح دهید که محتوای ویدئو به طور کامل در کلاس موردبحث قرار خواهد گرفت.

۴) تغییر:

اکنون که دانش‌آموزان شما درس شما را مشاهده کرده‌اند، آماده هستند تا در واقع عمیق‌تر از همیشه پیش بروند.

۵) گروه:

یک راه مؤثر برای بحث در مورد موضوع درسی این است که دانش‌آموزان را به گروه‌هایی جدا کنید که در آن به دانش‌آموزان تکلیفی داده می‌شود تا انجام دهند. مانند نوشتن شعر، نمایشنامه، ساختن فیلم و غیره.

۶) گروه را برگردانید:

کلاس را دوباره گرد هم بیاورید تا کار گروهی فردی را با همه به اشتراک بگذارید. سؤال بپرسید و عمیق‌تر از همیشه به بیش روید.

• پس از شش مرحله، مرور، اصلاح و تکرار!

بنابراین معکوس کردن در عمل عبارت است از:

معلمان یک مفهوم را برای دانش‌آموزان به‌صورت ویدئویی یا از طریق نرم‌افزار ارائه همراه با صدا توضیح می‌دهند. دانش‌آموزان می‌توانند مطالب را قبل از کلاس تماشا کنند و برای فعالیت‌های روزانه آماده شوند. این به آنها آزادی می‌دهد که چگونه، چه زمانی و کجا یاد بگیرند – و به آنها اجازه می‌دهد با محتوای ویدئویی به روشی که برایشان مناسب است تعامل داشته باشند. این روش یک منبع آنلاین است که به معلمان در حرکت از تدریس کلاسی سنتی به سمت مدل معکوس کمک می‌کند.

ازآنجایی‌که دانش‌آموزان از قبل با موارد اولیه کلاس آشنا هستند، می‌توانند وقت خود را صرف همکاری با معلم و سایر دانش‌آموزان کنند تا درک خود را به‌صورت فردی یا در گروه‌های کوچک تقویت کنند.

همچنین در این روش اعتقاد بر این است که «نشستن و گوش‌دادن» کمتر به معنای «انجام و یادگیری» بیشتر است – و مدل معکوس باعث می‌شود زمان کلاس برای دانش‌آموزان و معلمان لذت‌بخش‌تر، سازنده‌تر و جذاب‌تر شود.

برخی از استراتژی‌های دیگر که می‌توانند در فعالیت‌های درون کلاسی مورداستفاده قرار گیرند عبارت‌اند از:

• یادگیری فعال: به دانش‌آموزان اجازه دهید تا مفاهیم را در کلاس به کار ببرند تا بتوانند از همسالان یا مربیان بازخورد و شفاف‌سازی بخواهند.
• آموزش همسالان: دانش‌آموزان می‌توانند با توضیح مفاهیم یا کار بر روی مسائل کوچک به یکدیگر آموزش دهند.
• یادگیری مشارکتی: فعالیت‌های یادگیری مشارکتی می‌تواند مشارکت دانش‌آموز را افزایش دهد، درک دانش‌آموز را تقویت کند و هوش جمعی را ارتقا دهد.
• یادگیری بر پایه مسائل: زمان کلاس را می‌توان صرف کار روی مسائلی کرد که می‌تواند برای مدت یک ترم ادامه داشته باشد.
• بحث یا مناظره: به دانش‌آموزان این فرصت را بدهید تا افکار خود را در محل و مبحث موردنظر بیان کنند و استدلال‌های خود را در حمایت از نظرات یا ادعاهای خود توسعه دهند.

فواید یادگیری یا کلاس درس معکوس:

مزایای مختلفی به رویکرد کلاس درس معکوس نسبت داده می‌شود، از جمله:

1. یک مطالعه تجربی انجام‌گرفته، رویکرد کلاس درس معکوس یا یادگیری معکوس را شامل همه اشکال یادگیری (به‌عنوان‌مثال شفاهی، دیداری، گوش‌دادن، دستی، حل مسئله، و غیره) شناسایی کرده است.
2. به‌جای یادگیری در یک محیط کلاس درس سنتی، کلاس درس معکوس از رویکرد مبتنی بر کاربردی بودن بیشتر برای دانش‌آموزان استفاده می‌کند. یعنی فعالیت‌های دستی و حل مسئله بیشتر است.
3. کلاس درس معکوس بسیار راحت است، به‌ویژه برای دانش‌آموزانی که برای رفتن و حضور پیداکردن در کلاس فیزیکی با مشکل مواجه هستند. چنین دانش‌آموزانی با وجود عدم حضور فیزیکی هنوز اطلاعات پایه دوره درسی را به‌صورت آنلاین در اختیار دارند.
4. در یک محیط کلاس درس معکوس بر روی ارتباطات بسیار تأکید می‌شود که اساساً به این موارد اشاره دارد: تعامل دانش‌آموز و دانش‌آموز و دانش‌آموز و معلم.
5. کلاس درس معکوس از یک آموزش دانش‌آموز محور الگوبرداری شده استفاده می‌کند تا اطمینان حاصل شود که هدف اصلی این دوره کمک به موفقیت کلی دانش‌آموز در به‌دست‌آوردن آموزش مناسب و مؤثر است.
6. این امر از ایده فراگیر “با شتاب یادگرفتن” برای امتحانات و فراموش‌کردن اطلاعات پس از امتحان اجتناب می‌کند، زیرا دانش‌آموزان را تشویق می‌کند تا منطق اساسی پشت اطلاعات ارائه شده به آنها را درک کنند.
7. دانش‌آموزان باید مسئولیت خود را برای یادگیری اطلاعات اساسی ارائه‌شده در نظر بگیرند، زیرا کار و مشارکت شخصی آنها در نمره‌ای که در پایان دوره دریافت می‌کنند منعکس می‌شود. این به نوبه خود آنها را برای دوره‌های آینده و دوره‌های دشوارتر آماده می‌کند.
8. اگرچه در فرایند و بخش قبل از کلاس حمایتی وجود ندارد، اما سؤالاتی که در هنگام تماشای ویدئو ایجاد می‌شود می‌تواند به‌عنوان مواد اولیه برای فعالیت‌های کلاس بعدی در قالب فعالیت‌هایی مانند بحث و گفتگو باشد.

در نتیجه، دانش‌آموزان در جلسه کلاس تمرکز بیشتری دارند و بنابراین استفاده از ویدئو می‌تواند به طور بالقوه تأثیر فعالیت‌های درون کلاس را افزایش دهد.

۹.کاربردهای اخیر نشان داده‌اند که دانش‌آموزان صرفاً رفتار تقویت شده‌ای را برای انجام یک تمرین از خود نشان نمی‌دهند، بلکه اشتیاق زیادی به پیشرفت و خروجی خود نشان می‌دهند.

مثال‌هایی از استفاده از روش یادگیری یا کلاس معکوس:

کلاس پزشکی:

در چندین کلاس، ویدئوهای کوتاهی در مورد موضوع پزشکی فعلی، روماتولوژی که در کلاس تدریس می‌شد ایجاد و در YouTube آپلود شد یا برای دانشجویان برای کلاس پزشکی ایمیل شد. دانشجویان باید قبل از شرکت در درس فیلم‌ها را تماشا می‌کردند.

سپس از کلاس درس برای تمرکز بر کاربرد مطالب آموخته شده در فیلم‌ها از طریق مطالعات موردی و فعالیت‌ها استفاده شد تا به دانش‌آموزان نوع تعاملی‌تری از یادگیری در کلاس درس را ارائه بدهد. برای اجبار استفاده از ویدئوها برای قبل از کلاس درس، از دانش‌آموزان خواسته شد تا یک کوییز امتحانی یا تکلیف را تکمیل کنند و آن را قبل از کلاس ارائه دهند.

خواندن انگلیسی (ری دینگ):

روش تدریس کلاس درس معکوس در یک دوره ری دینگ انگلیسی به مدت ۱۶ هفته در هر ترم اجرا شد. در این دوره از فیلم‌های همراه با اسلایدهای اطلاعاتی برای آموزش از طریق صوت در خارج از کلاس استفاده شد. همچنین منابع آنلاین نیز عرضه شد. ویدئوها مطالب خوانده شده را تکمیل می‌کردند و امکان تجزیه‌وتحلیل و مشارکت بیشتر در کلاس را فراهم می‌کردند و آن‌ها دانسته‌های پس‌زمینه و قبلی دربارهٔ موضوع و سؤالات تحلیلی برای بحث در کلاس را در بر می‌گرفتند.

برای هر ویدئو یک راهنمای مطالعه ارائه شد تا دانش‌آموزان بتوانند با آمادگی به کلاس بیایند. برخی از کلاس‌ها شامل نرم‌افزاری بودند که تمام منابع قابل‌دسترسی دانش‌آموزان را برای مطالبی که خارج از دوره کلاس اختصاص‌داده‌شده بود، ترکیب می‌کرد. این نرم‌افزار همچنین شامل تست‌های کوچکی برای ارزیابی درک دانش‌آموز از مطالب ویدئویی بود.

فیزیک:

در یک نمونه، تکنیک کلاس درس معکوس در یک کلاس درس فیزیک در دانشگاه تافتس توسط پروفسور (وسال دینی) که این روش را مطالعه کرده بود، اجرا شد. ویدئوهای قبل از درس به طور خاص توسط معلم ساخته نمی‌شدند، بلکه در یک پلت فرم آموزش آنلاین تماشا می‌شدند.

قبل از کلاس، دانش‌آموزان ملزم بودند فیلم‌های قبل از کلاس را تماشا کنند، در یک کوییز شرکت کنند و هر سؤالی داشتند بنویسند. در طول کلاس، اطلاعات موجود در ویدئوها از طریق فعالیت‌های بحث گروهی و شبیه‌سازی‌های عملی بر روی سؤالات اعمال می‌شد. در کلاس‌های دیگر، دانشجویان نیز توسط اساتید خود تشویق شدند تا برای کسب اطلاعات بیشتر در سایر درس‌های عمومی شرکت کنند.