پمپ دنده ای چیست و چه کاربردی دارد؟

پمپ دنده ای (Gear Pump) که به آن نام پمپ غلیظ کش و پمپ چرخدنده ای هم گفته می شود. این پمپ تشکیل شده است از دو محور در حال گردش که سیال از یک طرف وارد آن شده و از طرف دیگر یعنی خروجی پمپ از آن خارج می شود به عبارت دیگر این پمپ حجم ثابتی از سیال را در خود محصور کرده و سپس آن را با استفاده از دنده‌ها انتقال می دهد.

به دلیل طراحی بخش دوار به شکل چرخدنده به این پمپ ها ، پمپ دنده ای می گویند و دلیل اینکه به این پمپ ها ، پمپ غلیظ کش هم نیز گفته می شود این است که با توجه به قابلیت پمپاژ سیالات با ویسکوزیته بالا در پمپ های دنده ای به این پمپ ها، پمپ غلیظ کش هم گفته می شود.

پمپ‌های دنده ای برای انتقال مایعات از عمل چرخش دنده‌ها استفاده می ‌کنند.طریقه عملکرد آن به این صورت است که دنده ها در ورودی پمپ عمل مکش را انجام می دهند که در نهایت آن سیال، به داخل پمپ وارد می شود و در داخل حفره‌های دنده‌های پمپ قرار می‌گیرد و در نتیجه به لوله خروجی و تخلیه مایع منتقل می‌شود.

ورودی و خروجی پمپ در این پمپ ها با تغییر جهت چرخش تغییر می کند که با این ویژگی پر و تخلیه کردن مخزن را بدون نیاز به تعویض اتصالات ممکن می سازد. پمپ های دنده ای در دورهـای پایین کارایی و بازدهی قابل قبولی دارند ودلیلش هم این است که شیر در مسیر سیال وجود ندارد و نیازی به افزایش دور برای غلبه بـر اصطکاک نیست.

انواع پمپ های دنده ای :

در کل دو نوع پمپ دنده ای وجود دارد :

1- پمپ دنده ای داخلی

2- پمپ دنده ای خارجی

که در ادامه هرکدام از این دو نوع پمپ را بررسی می کنیم.

پمپ دنده ای خارجی :

پمپ دنده ای خارجی (External Gear Pump) با دو چرخ ‌دنده هم‌ اندازه که در خلاف جهت هم، با هم درگیر می‌باشند تشکیل‌شده است که هر کدام از چرخ دنده ها، توسط شفت مستقل پشتیبانی می‌ شوند.

عملکرد پمپ دنده ای خارجی به این صورت است که موتور یکی از دنده ها را به حرکت در آورده و سپس این دنده، دنده دیگر را می‌چرخاند ولی در بعضی از آنها ممکن است توسط موتور های مستقل هر دو شفت به حرکت درآیند.

در این پمپ‌ها دنده‌ها در جهت ورودی پمپ اقدام به مکش سیال به داخل پمپ می‌کنند و به درون حفره‌ها حجم زیادی از مایع را وارد می‌کنند سپس توسط دنده های چرخدنده مایع به دام می افتد و از ورودی به لوله تخلیه منتقل می‌شود و در این هنگام حجم سیال کاهش می یابد و تحت فشار قرار می گیرد.

پمپ‌های دنده ای خارجی به صورت ساده و صاف، هلیکال یا جناغی طراحی شده است.

پمپ دنده ای داخلی :

پمپ دنده ای داخلی (Internal Gear Pump) که به آن پمپ ماه و ستاره نیز می گویند تشکیل شده است از یک روتور با دندانه‌های داخلی که با دندانه‌های خارجی درگیر می‌باشد.

عملکرد این پمپ هه به این صورت است که دو چرخدنده متصل به یکدیگر می باشند که یکی در درون دیگری می‌چرخد. چرخدنده بزرگتر دندانه‌هایش در داخل آن قرار دارد.

یک چرخدنده کوچکتر از نوع خارجی در داخل چرخدنده داخلی قرار گرفته است چرخدنده کوچکتر به این دلیل طراحی شده تا به روتور متصل شود به صورتی که دندانه‌های آن ها در یک نقطه با هم درگیر شوند.این پمپ ها با توجه به نوع طراحی دنده ها توانایی پمپاژ سیالات غلیظ تر را نیز دارند.

پمپ‌های دنده ای خارجی به صورت ساده طراحی شده است.

کاربرد پمپ دنده ای خارجی :

پمپ های دنده ای خارجی قادر به حفظ فشار و دبی بالاتری می باشند به دلیل پشتیبانی از شفت سفت‌تر و تحمل بیشتری که دارند. این پمپ ها در مصارف هیدرولیکی، ماشین‌های مخصوص بلند کردن اجسام و تجهیزات کارخانه مورد استفاده قرار می گیرند.

- جهت پمپاژ افزودنی شیمیایی از پمپ دنده ای خارجی می توان استفاده کرد.

- برای ترکیب شیمیایی (پمپ دو محور)

- انواع روغن های هیدرولیک و روانکارهای صنعتی

- برای اسیدها و بازها

- پمپ دنده ای خارجی برای انتقال حجم کم کاربرد زیادی دارد

کاربرد پمپ دنده ای داخلی :

- پمپ دنده ای داخلی هم برای سیالات رقیق مثل حلال ها، روغن ها و هم برای سیالات غلیظ مانند آسفالت، شکلات و قیر مورد استفاده قرار می گیرد.

- این پمپ ها در ماشین آلات راهسازی مانند پمپ فرمان و پمپ هیدرولیک مورد استفاده قرار می گیرد

- انواع روغن ها و روغن داغ، روانکارهای صنعتی، سوخت (گاز مایع، بنزین، گازوئیل، مازوت، نفت سیاه )

- جهت پمپاژ رزین ها و پلیمر می توان از این پمپ استفاده کرد.

- الکل ها و حلال ها

- در صنایع مواد غذایی مانند شکلات، کره بادام زمینی، رنگ ، جوهر، رنگ دانه ها

- صابون و سورفاکتانت ها

- گلیکول

- جهت پمپاژ رنگ و جوهر

تفاوت پمپ دنده ای داخلی و خارجی :

1. پمپ های دنده ای داخلی توانایی پمپاژ سیالات با ویسکوزیته بیشتری را دارند.
2. صدای پمپ های دنده ای خارجی کم تر از پمپ های دنده ای داخلی می باشد.
3. پمپ های خارجی فضای بیشتری را اشغال می کنند
4. پمپ های دنده ای داخلی در خروجی جریان یکنواخت تری نسبت به پمپ های دنده ای خارجی دارند.
5. پمپ های دنده ای داخلی تنها قابلیت استفاده از موتور های استاندارد را دارند در صورتی که پمپ های دنده ای خارجی قابلیت استفاده از موتور راست گرد و هم موتور چپ گرد را دارند.
6. پمپ های دنده داخلی طول عمر بالاتری نسبت به پمپ های دنده خارجی دارند.