تفاوت بخار ساز با رطوبت ساز

یکی از علاقمندیهای من کشاورزی است و با سرد شدن هوا یک گلخانه کوچک (1.5 در2 به ارتفاع 2.5) تو حیاط درست کردم که بصورت دوطبقه گلهایم را داخلش قرار دادم.

نمی دونم چند نفر از شما تجربه گلخانه را دارید، اما حتما دغدغه گرم کردن آن در هوای سرد را دارید چون اگر گلخانه را گرم کنید ولی هوای آن خشک باشد باعث آزار گیاه می شوید و اگر رطوبت را بدون توجه به سرما افزایش دهید نیز باعث سرمازدگی گیاهان داخل گلخانه میشوید

در زیر بصورت تخصصی و مطالعه شده من روش علمی کنترل دما و رطوبت در گلخانه را بدون نیاز به هیچ ابزاری برایتان می نویسم.

اگر پرورش گیاه به یک مثلث با سه ضلع، رطوبت، دما و خاک محدود شود دما و رطوبت اضلاع مهمتر آن هستند

یکی از نیازمندیهای هر گلخانه ای رطوبت است و در این روزهای سرد برایم این سوال مطرح شد که گلخانه ام را توسط بخارسازهای آلترسونیک که بخار سرد می سازند خنک کنم یا با بخار آب داغ( هم با بخور گرم می شود (که سقف مجاز کاریش 10 ساعت در هر دوره کار است و هم با یک ظرف آب روی والور کوچک بصورت دائم روشن).

بخارساز آب را می جوشاند و به صورت بخار در هوا آزاد می کند.

و یک دستگاه مرطوب کننده به کمک یک بخش اولتراسونیک همین کار را با پخش آب بصورت غبار سرد انجام می دهد (و گاها استفاده از یک فن کوچک که مه ایجاد شده را منتشر کند).

در حالی که هم بخارسازها و هم مرطوب کننده ها رطوبت را به هوا اضافه می کنند، اما تفاوت هایی در چند و چون این کار و کاربرد دارند و باید بدانیم که مزایا و معایب هر کدام در چیست؟.

به این منظور تو وب فارسی که جستجو کردم مطلب قابل قبول و کارآمدی پیدا نکردم، این شد که به تحقیق بر روی مقالات خارجی پرداختم و نکات جالبی پیدا کردم که حیفم اومد منتشر نکنم. منابع بیشتر از آن بود که بخواهم فهرست کنم بنابراین ترجیح دادم بصورت اقتباسی مطلبم را برایتان بنویسم.

بطور خلاصه:

1-نحوه و میزان رطوبت سازی در هر کدام از این دو روش

بخارساز (با داغ کردن آب حال چه با المنت چه اجاق)

در این روش:

• از طریق بخار گرم،میزان رطوبت هوا افزایش پیدا می کند.
• بخار داغ شده پاک و حاوی آلاینده های کمتری است. و انتشارش در گلخانه کپک و الودگی کمتری در پی دارد.
• بخار حاصله ممکن است آنقدر داغ باشد که مجاورتش با گیاه برگها (یا حداقل سربرگها) را بسوزاند.
• گرمای بخار ممکن است رسوبات معدنی در محیط به جا بگذارد که می تواند باعث تجمع باکتری شود.
• تاثیر بخار گرم بصورت موضعی بیشتر است تا محیطی(بیشتر جذبی است تا انتشار یافته)، و تقریبا بخش بیشتر آن در برخورد با سطوح (شیشه یا نایلون گلخانه) تبدیل به معیانات و قطرات جاری آب می شود تا جذب هوا شود.
• در بخارساز به روش حرارتی و نه المنت فرسایش تجهیزات بخارساز را نداریم.
• دربخار ساز به روش المنت برقی، توصیه می شود که از آب مقطر استفاده نشود(برخلاف تصور اولیه آب مقطر موجب خوردگی سریع المنت می شود طوریکه عمر آن به سی درصد عمر تضمین شده می رسد ضمن اینکه چون اساس کار در این دستگاه برای ایجاد حرارت لازم برای جوش آوردن آب و ایجاد تبخیر؛ هدایت الکتریکی است و آب مقطر از نظر علمی فاقد هدایت الکتریکی است، اصرار در استفاده از آن بطور محسوس مجوب افت کارآیی دستگاه می گردد.) و بهتر است از آب لوله کشی مورد استفاده قرار بگیرد.
• اگر بخارسازی را بجای اجاق گازی، با المنت انجام می دهید و قصد دارید با یک المنت 3 تا 4 ماه سرد سال را پشت سربگذارید نباید از آن بیشتر از 10 ساعت در روز استفاده کنید و حتما در پایان کار در هر هر روز آب اضافی را تخلیه کنید تا با کم کردن خوردگی المنت، عمر المنت بیشتر شود)

رطوبت ساز (بصورت فراصوت)

در این روش:

• غبار سرد بصورت اسپری به هوا رطوبت را اضافه می کند.
• ممکن است برخی دستگاه ها گزینه ای برای گرم کردن غبار سرد قبل از اسپری شدن در هوا داشته باشند اما حداقل تو ایران من چنین دستگاهی ندیدم ولی در مقالاتی که خواندم به آن اشاره شده بود.
• مه سرد به این روش (حتی در صورت گرم شده آن ) باعث سوختگی برگ گیاه نمی شود.
• در صورت استفاده از آب غیراستریزه در رطوبت ساز مثلا آب لوله کشی؛ نسبت به بخارساز احتمال بیشتری برای انتشار آلاینده ها در هوا وجود دارد.
• بخار سرد بهتر و راحت تر جذب هوای گلخانه میشود و به میزان بیشتری درصد رطوبت را بالا می برد و تقریبا بخشی کمی از آن بصورت قطرات آب بر روی دیواره گلخانه می نشیند ( و به همین دلیل با انتشار آن آلاینده بر روی اجزای گلخانه (دیواره و ستونهای گلخانه) تاثیر کمتری می گذارند).
• در رطوبت ساز برخلاف بخارساز توصیه بر این است که از آب مقطر استفاده شود تا هم آلاینده ها کمتر منتشر شوند و هم عمر دستگاه بیشتر شود( ما اینجا بجای المنت برقی که داغ می شود، بیزر های آلترسونیک را داریم که در صورت استفاده از اب مقطر به دلیل نداشتن هدایت الکتریکی در آب مقطر تاثیر سوئ در آن داریم) .
• بر خلاف بخارساز ها در زمان استفاده از رطوبت ساز، به دلیل سطح گسترش بالای رطوبت در آنها مبتلایان به آسم باید توقف های بلندمدت در گلخانه هایی که با بخارساز مرطوب شده اند نداشته باشند.

نکته: مراقب رطوبت بیش از حد باشید

باید مراقب رطوبت بیش از حد مرطوب کننده یا بخارساز خود باشید. اگر گلخانه خیلی مرطوب شود، می تواند باعث رشد کپک و باکتری شود. یک قانون کلی این است که اگر رطوبت گلخانه 30٪ یا کمتر باشد، اضافه کردن رطوبت می تواند به رشد بهتر گیاهان کمک کند. اگر رطوبت از حدود 60 درصد بیشتر شود، می تواند باعث رشد پاتوژن ها، کپک و قارچ شود.

2- هزینه جاری و مستمر

بخارساز (با داغ کردن آب)

اگر بخواهید از هیتر برقی برای ایجاد بخار استفاده کنید هزینه جاری ماهیانه شما نسبت به روش رطوبت سازی با دستگاه رطوبت ساز(آلترسونیک) هزینه بالاتری خواهد بود اما اگر مثلا از گاز شهری برای جوش آوردن آب استفاده کنید تقریبا با یک شعله کم ، هزینه ناچیزی می پردازید.

رطوبت ساز (بصورت فراصوت)

بسته به نوع دستگاه هم دارد اما در کل خیلی هزینه زیادی ندارد اما نسبت به بخارسازی که برقی نیست هزینه بالاتری است.

3- تمیز کردن بخارساز یا رطوبت ساز

در این مورد برای هر دو حالت روش یکسانی وجود دارد، مگر اینکه دستگاهی که از آن استفاده می کنید دستوری متفاوت داشته باشد، بنابراین دستورالعمل های سازنده دستگاه را حتما دنبال کنید. استفاده از آب مقطر برای جلوگیری از انباشته شدن مواد معدنی، که محل پرورش کپک، کپک و باکتری است، بهترین چاره است.

مراحل کلی زیر را برای تمیز کردن رطوبت ساز یا بخارساز خود بکار بگیرید:

مخزن آب (چه در بخارساز و چه رطوبت ساز) را با مخلوطی از آب و یک پاک کننده اسید ضعیف مانند سرکه سفید بشویید.

بگذارید محلول شوینده تان چند دقیقهدر آن بماند سپس آن را بشویید.

از یک مسواک یا پارچه نرم برای پاک کردن یا تمیز کردن رسوبات روی تمام قسمت های دستگاه استفاده کنید، اما مطمئن شوید که هیچ یک از قطعات الکتریکی را در آب غوطه ور نمی کنید.

ممکن است بخواهید دستگاه را با محلول سفید کننده رقیق یا پراکسید هیدروژن (همان وایتکس خودمان) ضدعفونی کنید، حتما توجه داشته باشید در این کار زیاده روی نکنید و بهتر است دستورالعمل‌های همراه دستگاه را دنبال کنید، زیرا این مواد شیمیایی ممکن است به پلاستیک‌ها یا مهر و موم‌ها آسیب برساند و باعث ایجاد لکه‌ روی دستگاه شود.

هزینه تمام شده برای اجرا:

بخارساز (با داغ کردن آب)

بخارسازها نسبت به مرطوب کننده ها ارزان تر هستند، چون تکنولوزی پیجیده ای ندارند و اگر برقی باشد فقط یک المنت داخل یک مخزن هستند و اگر حرارتی یک گاز می خواهد با یک کتری بزرگ برای آب جوش، البته من خودم از یک ظرف بزرگ آب داغ روی والور کوچک دائم روشن مجهز به ترموکوپل که به گاز شهری وصل کرده ام، استفاده می کنم،

یک مسئله مهم:

من ابتدا از یک گاز تک شعله کوچک استفاده می کردم اما خیلی زود متوجه اشتباه خودم شدم، با توجه به اینکه فضای گلخانه بسته است، و با نور led گیاهان را نورپردازی کرده ام، کافیست گاز شهر قطع شود، در آنصورت چون این گاز فاقد ترموکوپل است با وصل مجدد گاز، داخل گلخانه پر از گاز قابل اشتعال می شود و با انباشت گاز در محیط بسته گلخانه در محیطی که نورپردازی الکتریکی دارد هر لحظه احتمال انفجار وجود دارد و کار به یک انفجار کوچک در گلخانه ختم نمی شود بلکه چون با انفجار گلخانه، جریان گاز از شلینگ گاز هم آزاد می شود پ با شعله ورشدن شلنگ ، آتش به لوله اصلی گاز هم می رسد و انفجار بزرگتری را شاهد خواهیم بود.

حالا در نظر بگیرید که در این حالت یا خواب باشید یا بیرون از منزل....

این بود که حدود 250 هزار تومان هزینه بیشتری کردم و گازم را به ترموکوپل (قطع خودکار گاز در صورت قطع و وصل گاز) مجهز کردم (البته با قیمت کمتر هم میشود یک گاز دسته دوم ترموکوپل دار خرید).

پس توصیه می کنم مطلقا از یک گاز معمولی برای بخارساز خود استفاده نکنید.

رطوبت ساز (بصورت فراصوت)

حجم گلخانه ای را که می خواهید با رطوبت ساز مرطوب کنید اندازه بگیرید و اندازه دستگاه را بر حسب آن انتخاب کنید. مشخص کنید به کدام ویژگی نیاز دارید یا می خواهید. برخی از دستگاه امکانات اضافه همچون کنترل از راه دور، حالت خواب برای خاموش کردن چراغ‌ها، تایمر و نقاط تنظیم رطوبت هستند. هر کدام از این ویژگی هایی که می خواهید ممکن است قیمت دستگاه را به میزان زیادی تغییر دهد.

نکته طلایی:

در روشنایی نور، گیاهان برای فتوسنتزِ بهتر، منافذ برگ ها را بازتر می کنند تا بهتر بتوانند هوا را استنشاق کنند و بالا بودن رطوبت هوا در این امر خیلی به تنفس گیاهان کمک می کند (عملا در هوای خشک باز شدن منافذ فایده ای به گیاهان گیاهان نمی رساند چون شرط جریان یافتن اکسیژن جذب شده در مویرگهای گیاه وجود رطوبت کافی در هواست) و شبها که گیاهان عمل فتوسنتز را متوقف می کنند. و به رشد طولی برگ و ساقه یا ریشه ها می پردازند و در این وضعیت نیازی به تنفس اکسیژن ندارند (چرا که این مرحله از کار تقسیم غذاست بعد از فراوری آن با عملیات فتوسنتز)، بنابراین منافذ برگها برای دریافت اکسیژن بسته می شوند.

نتیجه اینکه گیاهان تنها روزها به هوایی با رطوبت بالا نیاز دارند و رطوبت شب منفعتی برای گیاه ندارد و تنها باعث کمک به رشد شته و کپک در ساقه ها و زیر برگها می شود.

بنابراین لازم است اوایل شب ضمن ثابت نگه داشتن دما از تزریق تهویه مناسب رطوبت هوا را به بیرون گلخانه هدایت کنید و بگذارید گیاهان در هوایی گرم و دلپذیر در حالت استراحت شبانه به تقسیم انرژی حاصله از فعالیت روز بپردازند.(اگر تهویه هوا در اوایل شب برای کاهش رطوبت به نوعی باشد که موجب کاهش دمای گلخانه شود انجام ندادن این کار از انجام دادنش بهتر است، چون تغییرات دما موجب وارد شدن شوک به گیاه می شود. پس کار خارج کردن رطوبت از گلخانه را را با یک دستگاه تهویه هوای ضعیف و فشار کم انجام دهید)

اما اگر به هر دلیل قصد دارید گیاهان خود را در شب نیز در محیط مرطوب نگهدارید، باید مانع استراحت گیاه شوید و بدین منظور گیاه خود را زیر نور مصنوعی کافی نگهدارید. اما این یادتان باشد که شما حق ندارید در این کار مداومت به خرج دهید و بیش از 20 ساعت مداوم گیاه را زیر نور نگهدارید و حداقل 4 ساعت در شبانه روز باید شرایط استراحت گیاه خود را در محیط تاریک و بدون رطوبت فراهم کنید و اگر این اصل را رعایت نکنید موجب فرسودگی و استهلاک گیاه می شوید و عمر مفید گیاه شما به شدت کاهش می یابد. و نه شاهد رشد طولی گیاه خود خواهید بود ونه باروری و شکوفه دهی آن و با ادمه این وضعیت مرگ گیاه خود را شاهد خواهید بود.

یک حرف خوب:

بهترین حرفی که می تونم در پایان با تجربیات خودم در استفاده از هر دو نوع رطوبت ساز و بخارساز بزنم اینه که:

تو زمستون بجای رطوبت ساز حتما از بخار ساز استفاده کنید که به تنظیم دما در جهت گرمایش خیلی به شما کمک می کنه، مخصوصا که با افزایش رطوبت میزان تحمل سرما را در گیاهان شما افزایش می دهد، به عبارتی اگر رطوبت هوا را بالا ببرید بجای تامین 20 تا 30 درجه برای گلخانه می توانید دما را شانزده تا هجده درجه هم نگهدارید. و در تابستان، رطوبت ساز توصیه می شود چون بخار داغ خود باعث افزایش گرمای محیط گلخانه می شود اما در رطوبت ساز که با بخار سرد، رطوبت می سازد این پروسه معکوس می شود و خود به خنک کردن هوای گلخانه کمک می کند.

کلام آخر: سعی کنید در گلخانه گیاهان خود را کمی بالاتر از سطح زمین قرار دهید تا با این کار شما ریشه گیاهانتان گرم بمانند در غیر اینصورت گیاه شما تا شروع فصل گرما بی حال و بی رمق خواهد بود.

به روزرسانی مطلب در: ۱۴۰۱/۰۹/۱۵ سه شنبه - ۱۵ آذر ۱۴۰۱

استفاده از بخارسازهای اتومایزر در دستگاه های جوجه کشی

قبل از توضیحات لازم است بدانیم:

اتومایزر : دیگ یا همان مخزن دستگاه های ویپ؛ ظرفی است که درون آن یک کویل که وظیفه گرم شدن و تولید بخار را به عهده دارد. و از آن در مواردی مثل ساخت قلیان شارژی، سمپاش بادی و دستگاه های جوجه کشی و... استفاده میشود.

و با تشکر از «هادی مهربان» که ما را تشویق در بروزرسانی این مطلب کردند.

واقعیت واقف است که رطوبت سرد برای جوجه کشی مضر بوده و چه بسا امکان وارد آوردن شوک دمایی را به تخم مرغ های داخل دستگاه جوجه کشی همراه خواهد داشت (به دلیل سرد بودن آن)، از طرف دیگر به دلیل اینکه رطوبت ساز التراسونیک صرفاً بخاری سرد تولید می کند و بخار تولید شده را همراه با آهک موجود در آب به داخل دستگاه منتقل می کند، بنابراین امکان بسته شدن منافذ تخم ها و خرابی قطعات الکترونیکی حساس در اثر نشستن آهک بر روی آنها وجود دارد. پس به این دلیل اصلا برای جوجه کشی توصیه نمی شود

مزایا و معایب رطوبت سازهای التراسونیک در مرغداری ها

• تولید بخار سرد
• مصرف برق بالا
• انتقال آهک ناشی از ارتعاشات بیزر به داخل دستگاه
• وارد کردن شوک دمایی به تخم ها
• قیمت بالا
• کمک به کاهش دمای محیط در تابستان
• کاهش دمای محیط در زمستان و افزایش زمان کار بخاری
• هزینه تعمیرات بالا

مزایا و معایب بخارسازهای اتومایزر مبتنی بر حرارات (بدون نیاز به المنت) در مرغداری ها

• تولید بخار داغ
• مصرف برق ندارد
• عدم انتقال مواد معدنی به داخل دستگاه
• وارد نکردن هیچ شوک دمایی به تخم ها
• قیمت پایین
• به دلیل افزایش دمای محیط در تابستان، استفاده از آن به صرفه نیست
• افزایش دمای محیط در زمستان و کمک به عملکرد بهتر بخاری
• هزینه تعمیرات ندارد (یا قابل اغماض است)