سیزیف وار بر جای مانده ایم!

سالهاست فعالان و کنشگران محیط زیستی کشور تلاش می‌کنند که از فرصت‌های مناسبتی برای ارتقای دانش و فرهنگ محیط زیست بهره ببرند. حتی برنامه‌ها در روزهای بین المللی مانند روز جهانی محیط زیست برای تاثیرگذاری بیشتر به یک هفته افزایش یافته است. با این حال آنچه در عمل می‌بینیم این است که اوضاع محیط زیستی کشور هر روز بدتر از دیروز است و طبیعت رنجور کشورمان با انواع و اقسام تخریب ها، آلودگی‌ها و نابسامانی‌ها مواجه هست و ما همچون سیزیف قهرمان اساطیری یونان برغم همه تلاش‌هایمان گویی در گام‌های نخستین خود برجای مانده‌ایم و قدم از قدم بر نداشته ایم! سیزیف به مجازاتی بی‌پایان محکوم بودکه در آن می‌بایست سنگ بزرگی را تا نزدیک قله‌ای ببرد و قبل از رسیدن به پایان مسیر، شاهد بازغلتیدن آن به اول مسیر باشد.

شاید بی‌انصافی باشد اگر همه اقداماتی را که طی سالهای گذشته از جانب کارشناسان، متخصصان و فعالین محیط زیست برای تهیه و تصویب قوانین، پیگیری موضوعات محیط زیستی و حساس‌سازی و مطالبه‌گری جامعه بخصوص در شبکه‌های اجتماعی، افزایش دانش محیط زیستی و تعدد و بالا رفتن مشارکت گروه‌های مردمی برای حفاظت از طبیعت صورت پذیرفته نادیده بگیریم و با نگاهی سراسر بدبینانه بگوییم که حرکت روبه جلو نداشته ایم. موضوع این است که با نگاهی گذرا به وضعیت محیط زیست کشور در می‌یابیم که حرکت‌ها و تلاش‌های ما در مقابل حجم تخریب‌ها و از دست رفتن سرمایه‌های طبیعی سرزمین تا چه میزان کم فروغ است. در واقع هرچقدر هم گروه‌های هدفمند و متعهد به محیط زیست در قالب برنامه‌های مختلف فرهنگی و مناسبتی همچون پاکسازی زباله، کمپین‌های متنوع نظیر نه به پلاستیکهای یکبار مصرف، مدیریت مصرف آب و انرژی، نه به خودرو، درختکاری و سایر پویش‌های محیط زیستی برای مقابله با مسائل و معضلات حرکت کنند، از آنجا که ریشه مسائل اساسی مشکلات محیط زیستی کشور بیش از حیطه فرهنگ در حوزه منافع اقتصادی و سیاسی نضج می‌گیرد، این تلاش‌ها که در جای خود ارزشمند است نتواسته است موجب پیشی گرفتن وزنه «حفاظت محیط زیست» از فعالیت‌های مخرب طبیعت در کشور باشد. پویش‌های محیط زیستی و حرکت‌های نمادین، گرچه می‌توانند آگاهی‌های جامعه را در طول زمان افزایش دهند، ولی در شرایط فعلی قادر نیستند راهکارهایی اثرگذار برای رفع معضلات جدی محیط زیستی کشور محسوب شوند. از این رو به جای اینکه «محیط زیست و توسعه پایدار» صرفا لقلقه زبان‌ها باشد، ضرورت دارد در عمل، و در سیاست‌ها و برنامه‌های کلان توسعه‌ای کشور محور قرار گیرد. در غیر اینصورت بسنده کردن به اقدامات فرهنگی و غفلت از اقتصاد و سیاست که کماکان با منطق انتفاع و بهره کشی به طبیعت نگاه می‌کنند بمثابه این است که با تلاش بسیار سنگ بزرگمان را در مسیر قله به حرکت درآوریم و با هجوم ویرانگر توسعه‌های غیراصولی و ناهمساز با محیط زیست از رسیدن به مقصود بازبمانیم.

کنشگری محیط زیست در شرایط کنونی طبیعت شکننده کشور که دیگر فرصتی برای آزمون و خطا وجود ندارد می‌بایست بموازات توجه به مقوله آموزش و ارتقای فرهنگ محیط زیست، بیش از هرچیز بر مطالبه‌گری قرارگیری محیط زیست در اولویت تصمیمات و سیاستگذاری ها، اجرای تمام و کمال قوانین بالادستی و برخورد شفاف و بدون اغماض با متخلفین و تخریب گران اصلی محیط زیست تمرکز کند. زمان آن رسیده است که مطالبات و مشارکت‌های مردمی از حرکت‌های نمادین و سطحی به جریان‌هایی واقعی و عمیق بدل شده و با بالا بردن هزینه تخلفات محیط زیست موجب شود که قدم‌هایی برگشت ناپذیر برای بهبود وضعیت محیط زیست و حفظ تتمه دارایی‌های طبیعی کشور آغاز گردد./ پایگاه خبری زیست بوم