مشکل آب جدیست، اما...

مسلما شما هم در شبکه های مجازی پیام هایی را مشاهده کرده اید با کلیدواژه هایی از این دست: "ده سال دیگر ایران کویر می شود"، "ناسا اعلام کرد ایران وارد بزرگترین قحطی تاریخ بشر شده است"، "پروفسور کردوانی گفت دیگر آب نیست"، "جنگ آینده خاورمیانه جنگ آب است" و صحبت هایی از این دست، البته منظور از این نوشته این نیست که تمام این حرف ها دروغ بوده، خیر، اکثر این صحبت ها درست است و اگر فکری به حال آن نکنیم مسلما جنگ داخلی بر سر آب رخ می دهد ولی در این نوشته قرار است به این گذاره ی غلط پرداخته شود که: "اگر هر ایرانی یک لیوان آب کمتر مصرف کند مشکل کم آبی حل میشود."

قبل از هرچیز بهتر است روشن کنم که با اسراف در هر سطح و هر روش و به هرشکلی مخالف بوده و هستم.

در مورد مسئله ی آب، لازم نیست که شما متخصص هواشناسی یا کویر شناسی یا هرچیز دیگری باشید تا متوجه عمق فاجعه شوید فقط کافیست از پنجره به بیرون نگاه کنید تا ببینید حتی لکه ای ابر در آسمان دیده نمیشود در حالیکه زمانی در این موقع سال شاهد بارش های متمادی بودیم. البته بخشی از این مشکل باز میگردد به تغییرات اقلیمی ایران و اینکه بارش ها از اوایل زمستان به اواخر زمستان و اوایل بهار منتقل شده است اما هیچکس نمیتواند این حقیقت را کتمان کند که ایران سالهاست با خشکسالی دست و پنجه نرم میکند، خشک شدن دریاچه ارومیه و هور العظیم تنها یکی از هزاران پدیده ایست که در پی این خشکسالی طولانی رخ داده و نمود عینی پیدا کرده است، در اینجا به چند دلیل این خشکسالی و امنیتی شدن مسئله آب در کشور اشاره میکنیم.

1- سوء همجواری با کشورهایی مانند ترکیه: ترکیه از چند سال پیش شروع به ساختن سدهای عظیم بر روی خروجی های آب از کشور خود کرده است تنها یک نمونه سد ایلیسو و آتاتورک چندین برابر حجم تمام سدهای موجود در ایران آب ذخیره میکنند و تاثیر مخربی بر روی اکوسیستم و حیات انسانی در کشور عراق و شهرهای جنوبی ما میگذارد.

2-کشاورزی غیر اصولی: حدود 92 درصد آب آشامیدنی ایران صرف بخش کشاورزی میشود درحالیکه در ایالات متحده که صادرکننده ی عمده ی گندم دنیاست این رقم کمتر از 45 درصد است. بعلاوه که هدررفت آب بخش کشاورزی ما حدود 90 درصد میباشد که حقیقتا آمار فاجعه باریست، البته که راه حل این مشکل مزخرف خواندن خودکفایی گندم و تعطیلی کشاورزی نیست بلکه باید راه حلی عملی و علمی اندیشید.(هرچند کاشت محصولاتی مانند هندوانه، خربزه، گوجه فرنگی و ... که نیاز به آب بسیار زیادی دارند در مناطق کم آب ایران هیچ توجیه عقلانی ندارد)

3-سد سازی های غیر اصولی و غیر منطقی: ماجرای سد گتوند مثال بسیار خوبی از سدسازی غیر اصولی در ایران است. سدی که در دولت اقای هاشمی طرح ریزی شد، در دولت آقای خاتمی شروع به ساخت شد و در دولت آقای احمدی نژاد آب گیری شد و در نهایت تمام آب کارون را شور، نخلستان های زیبای جنوب کشور را نابود و بسیاری از مردم روستاهای خوزستان را مجبور به مهاجرت کرد. و الان حتی نمیتوان سد را تخریب کرد. البته این تنها نمونه ی سد سازی غیر اصولی نیست بلکه بسیاری از سدهایی که در دهه ی هفتاد ساخته شدند بدون درک تاثیر این سدها برروی زندگی مردم روستایی بود و باعث مهاجرت این مردم و ضربه به اقتصاد کشاورزی کشور شد.

4-حواله دادن مردم به #آدرس_عوضی : متاسفانه در این گیر و دار هم عده ای یا از روی جهالت و یا خیانت مردم را به ادرس های عوضی حواله میدهند تا خود از زیر بار مشکلات فرار کنند. حقیقت این است که اگر تمام ایرانیان هیچ آبی هم مصرف نکنند و تمام آب مصرف خانگی به مدت ده سال ذخیره شود باز هم این آب ذخیره شده کفاف یک سال مصرف آب ایران را نمیدهد. این مسئله بسیار مهم است که مردم ما بدانند که مشکل اصلی ما یک لیوان و دو لیوان آب نیست بلکه موضوع بسیار جدی تر از اینهاست و نیاز به برنامه ریزی کلان سیاسی دارد. البته که اسراف در مصرف آب خانگی نیز بسیار زیاد است، قیمت آب در ایران نسبت به جهان بسیار ناچیز بوده و مصرف آب ما چیزی حدود 3 برابر متوسط جهان است و باید فکری اندیشیده شود اما قبل از آن باید منابع اصلی هدررفت آب کشف شود.

مسلما دولت مردان نیز بیکار ننشسته اند و در کنار اشتباهات بی شمارشان خدمات ارزنده ای نیز انجام داده اند. مجهز شدن بسیاری از زمین های کشاورزی به سیستم های آبیاری بارانی و قطره ای، کاهش هدررفت با لوله کشی از خروجی های سدها به زمین های کشاورزی، مذاکرات با کشورهای همسایه و قول های مساعد آنها برای در نظرگرفتن نگرانی های کشور، همکاری با نهاد های دانشگاهی برای اصلاح بذرها و تولید بذرهای با کیفیت که نیاز کمتری به آب داشته باشند و محصول بیشتری بدهند، برگزاری کلاس های توجیهی برای کشاورزان و همچنین دامداران برای افزایش بهره وری و کاهش هدررفت آب، اجرای طرح های جهادی توسط جهاد کشاورزی و قرارگاه سازندگی سپاه در جهت افزایش بهره وری ذخیره با متدهای روز دنیا و...

وظیفه ی ما نیز به عنوان یک شهروند آگاهی بخشی به مردم در مورد مشکل کم آبی، صرفه جویی در مصرف آب و مطالبه از مسئولین دولت برای سرعت بخشیدن به روند اصلاحات آبی کشور و مکانیزه کردن صنعت کشاورزی است تا به امید خدا بتوانیم از این آزمون هم سربلند خارج شویم.

مشکل آب جدیست اما حل شدنی اگر با منطق و دانش و نه احساسات و عوام فریبی به مقابله با آن بپردازیم.