گز در لغت‌نامه دهخدا و معنای لغوی و پرکاربرد آن

گز در لغت‌نامه دهخدا

کلمه گز در لغت‌نامه مرحوم دهخدا این‌گونه تبیین و معنی شده است: گز خوانسار یا گز گزانگبین. این‌گونه درختچه در اطراف اصفهان و در شوره‌زارهای مردآباد کرج یافت می‌شود و گزانگبین می‌دهد.

خوانسار زادگاه گز اصفهان

با توجه به این تعبیراز گز در لغت‌نامه دهخدا، وجود منشأ و پیشینه‌ی تاریخی پیدایش گز از خوانسار بیشتر نمایان می‌شود.

در اینجا لازم است آشنایی مختصری با شهرستان خوانسار داشته باشیم: نام خوانسار برگرفته از دو واژه:

– (خان) به معنی چشمه
– (سار) به مفهوم فراوان

است و بدین ترتیب خوانسار یعنی سرزمین چشمه‌های بی‌شمار؛ و از دیدگاه نوشتاری به شکل‌های:

– خانسار
– خونسار
– خوسار

نیز می‌نویسند.

شهر خوانسار در فاصله ۱۴۰ کیلومتری شمال باختری شهر اصفهان قرارگرفته است.
شهرستان را کوه‌های زاگرس فراگرفته است؛ و آب‌وهوای آن را به‌صورت ییلاقی درآورده، آن‌چنان‌که زمستان‌های
سرد و تابستان‌های خنک و معتدلی دارد.

ازجمله بلندی‌های این شهرستان کوه‌های گلستان، شنستان، پنج پنجه، سرخ، الشگر، چهل گزی، تیر، اشکی، گرماب و گرگاب را می‌توان برشمرد؛ که در زمستان‌های سرد جامگانی سپید از جنس برف و در تابستان‌ها جایگاهی سبز از جنس سبزه و طراوت را بر تن می‌کنند.
وجود کوه‌های بلند و برف‌گیر و جریان چشمه‌سارهای فراوان، خوانسار را از وجود چمنزارهای سرسبز و خرم
با گل‌های رنگارنگی چون لاله‌های واژگون غنی ساخته است.

گونه های گیاهی خوانسار

در این شهرستان گونه‌های گیاهی فراوانی رشد و نمو می‌کنند که به‌آسانی می‌توان آن‌ها را یافت.
ازجمله گیاهان زینتی و دارویی، خوراکی و صنعتی را می‌توان برشمرد.
خوانسار به‌غیراز گزانگبین به تولید گواراترین و مرغوب‌ترین عسل کشور معروف شده است
و عسل آن، از فرآورده‌های صادراتی شهرستان و استان به شمار می‌رود.

معنای لغوی گز فارغ از عبارت گز در لغت‌نامه

این واژه معانی متفاوتی دارد که در ذیل مشهورترین آن‌ها را نام می‌بریم:

– نام درختچه‌ای که حدود ۳۰ گونه از آن شناخته‌شده است و معروف‌ترین گونه آن گزانگبین است
– نام یکی از معروف‌ترین شیرینی‌ها و سوغات‌های دیار نصف جهان (گز کرمانی، گز مظفری و …)
– نام یکی از واحدهای اندازه‌گیری قدیم که هر واحد آن معادل ۶۰ سانتیمتر است
– نام نوعی تیر که ازلحاظ ظاهری بدون پر و پیکان است
– اما در اصفهان این واژه فراتر از یک اسم و نام ساده است. گز نامی است که مزه و شیرینی نصف جهان را دارد
– برای طبیعت دوستان و کشاورزان و علم گیاه‌شناسی تداعی‌کننده‌ی درخت گز است
– در کشور افغانستان هم که نام یکی از رودهای آن کشور است.
– نام چند روستا و شهر در کشور ایران
– گز اصفهان بن مضارع فعل گزیدن است.

منبع: www.behgaz.com