عوامل مؤثر بر عملکرد استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های کوچک و متوسط

بیشترین تعداد کسب‌وکارها و استارت‌آپ‌ها در اقتصاد، در زمره شرکت‌های کوچک و متوسط قرار می‌گیرند که بخش قابل توجهی از اشتغال و تولید ناخالص داخلی (GDP) را تشکیل می‌دهند. این در حالی است که بر اساس آمار جهانی، ۷۴ درصد از شرکت‌های کوچک و متوسط در دنیا، از نوع غیررسمی هستند. این نسبت در کشورهای در حال توسعه برابر با ۷۷ درصد است.

جهانی‌سازی اقتصاد در کنار تحولات سریع فناوری، چشم‌انداز پیش روی بسیاری از شرکت‌های کوچک و متوسط را دستخوش تغییر کرده است. در این محیط پویا، شرکت‌هایی قادر به کسب موفقیت خواهند بود که به اندازه کافی انعطاف‌پذیر بوده و ضمن مقابله با چالش‌ها، از فرصت‌های این محیط استفاده کنند. موفقیت استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های کوچک و متوسط در این عرصه و به‌ویژه، گسترش فعالیت به بازارهای بین‌المللی و حضور در زنجیره‌های ارزش جهانی، تحت تأثیر عوامل متعددی قرار دارد. به طور کلی می‌توان مهم‌ترین عوامل مؤثر بر عملکرد شرکت‌های کوچک و متوسط را در قالب موارد زیر طبقه‌بندی نمود:

منابع مالی، سرمایه در گردش و سرمایه‌گذاری اولیه.
مهارت‌های نیروی انسانی در مسیر دستیابی به مزیت رقابتی.
دسترسی به مواد اولیه، نهاده‌های تولید و مشتریان.
بهره‌مندی از خدمات لجستیک و زیرساخت‌های حمل‌ونقل.
نوآوری.

۱. عامل منابع مالی، سرمایه در گردش و سرمایه‌گذاری اولیه

مراحل مختلف چرخه حیات کسب‌و‌کار، نیازمندی‌های متفاوتی را در زمینه تأمین منابع مالی، طلب می‌کند. در این میان، مراحل شروع، رشد و انتقال در این چرخه از اهمیت بالایی برخوردار است. رقابت‌پذیری شرکت‌ها تا حد زیادی بستگی به توانایی بالقوه آنها در زمینه سرمایه‌گذاری در فناوری‌های جدید، نوآوری، پیشرفت و تنوع در طول زمان دارد. تمامی این سرمایه‌گذاری‌ها، نیازمند سرمایه‌های کوتاه‌مدت و بلند‌مدت است. بنابراین می‌توان ادعا کرد که دسترسی به منابع مالی، دغدغه اصلی شرکت‌های کوچک و متوسط به شمار می‌رود.

منابع اصلی تأمین مالی در مراحل رشد استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های کوچک و متوسط - برگرفته از کتاب چک‌لیست رشد شرکت‌های کوچک و متوسط

۲. عامل نیروی انسانی ماهر

در اقتصادهای در حال توسعه، شرکت‌ها برای جذب فناوری‌های جدید نیاز به کارکنانی تحصیل‌کرده دارند تا به آنها در انطباق با نوآوری‌های جدید، کمک کنند. دلیل این امر آن است که با ورود فناوری‌های جدید، میزان فعالیت‌های دانش بنیان در مجموعه افزایش خواهد یافت. همچنین، برخورداری از نیروی کار ماهر می‌تواند عامل تعیین‌کننده توانایی شرکت‌های کوچک و متوسط در برخورد با استانداردهای کیفیت مورد نظر مشتریان خارجی باشد. علاوه بر این، بین‌المللی شدن به مهارت‌هایی نرم مانند ارائه، برقراری ارتباطات و مهارت‌های زبانی نیاز دارد. به عبارت دیگر، ادغام شرکت‌های کوچک و متوسط در زنجیره‌های ارزش منطقه‌ای و جهانی نیازمند تمرکز جدی بر توسعه مهارت نیروی انسانی است.

۳. عامل دسترسی به نهاده‌ها و مشتریان

آزادسازی تجارت و رفع موانع تعرفه‌ای و غیرتعرفه‌ای، موجب کاهش چشم‌گیر هزینه‌های نهاده‌ها و هزینه‌های ثابت می‌شود و این امر، همان چیزی است که شرکت‌های کوچک و متوسط برای بهبود موقعیت رقابتی خود به آن نیاز دارند. در شرکت‌های کوچک و متوسط، هنوز هم دسترسی به بازار به عنوان یکی از عوامل مهم رقابت‌پذیری به شمار می‌رود.

علاوه بر هزینه‌های تأمین نهاده‌ها و موانع تعرفه‌ای و غیرتعرفه‌ای، رساندن خدمات و محصولات به مشتریان نیز می‌تواند یکی از حوزه‌های پرهزینه باشد. در این راستا، کیفیت زیرساخت‌های حمل‌و‌نقل و ارائه‌دهندگان خدمات لجستیک، می‌تواند به رقابت‌پذیری این شرکت‌ها، به خصوص در زمینه محصولات حساس به زمان، مانند کالاهای فاسدشدنی، کمک کند.

۴. عامل زیرساخت‌های خدمات لجستیک و حمل‌ونقل

از آنجا که شرکت‌های تولیدی و خرده‌فروشی، معمولاً به منظور بازسازی شبکه‌های توزیع و تمرکز بر کسب‌و‌کار اصلی، تمام یا بخشی از عملیات لجستیک خود را برون‌سپاری می کنند، در دسترس بودن و سطح خدمات ارائه‌دهندگان خدمات لجستیک و زیرساخت‌های حمل‌و‌نقل از جمله عوامل تحقق اهداف عملکردی استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های کوچک و متوسط به شمار می‌رود.

۵. عامل نوآوری

شرکت‌های مبتکر همواره در تلاش‌اند تا سطوح بالاتری از بهره‌وری و رشد اقتصادی را تجربه کنند؛ این شرکت‌ها تمایل زیادی به صادرات دارند و عموماً در این زمینه موفق هستند. به عبارت دیگر، صادرات و نوآوری را می‌توان مفاهیمی مکمل یکدیگر دانست.

نوآوری به روش‌های مختلفی قابل تبیین است. نوآوری را می‌توان به عنوان عرضه محصولاتی (کالا و خدمات) جدید یا به طور قابل توجهی بهبود یافته، ایجاد فرآیندی جدید، روش جدید بازاریابی یا یک روش جدید سازمانی برای انجام کسب‌و‌کار، در سازمان محل فعالیت یا در برقراری روابط خارجی تعریف نمود.

یکی از عوامل اساسی در حفظ رقابت‌پذیری شرکت‌های کوچک و متوسط، آگاهی از جدیدترین تجارب نوآورانه مدیریت و فرآیند مرتبط با صنعت خود، و پیاده‌سازی آنها است. گام اولیه در دستیابی به چنین پیشرفتی، آگاهی از نوآوری‌های جدید است.

استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های کوچک و متوسط، حلقه مفقوده رشد فراگیر

شرکت‌های کوچک، از محدودیت توان تأثیرگذاری بر فرآیندهای تصمیم‌گیری، نتایج بازار و دفاع از منافع خود رنج می‌برند. شرکت‌های کوچک معمولاً از قدرت چانه‌زنی کمتری نسبت به شرکت‌های بزرگ برخوردارند و از این رو، ممکن است تنها موفق به بهره‌برداری از بخش اندکی از سود زنجیره‌های ارزش باشند. دشواری‌های شنیده شدن، به دلیل اندازه آنها، به فرآیندهای سیاست‌گذاری نیز تعمیم می‌یابد که در نتیجه، می‌تواند شرایط را به نفع شرکت‌هایی تغییر دهد که صدای بلندتری دارند. نتیجه این واقعیت، استقرار محیط نظارتی است که به طور نظام‌مند در حال آسیب وارد کردن به شرکت‌های کوچک و متوسط است. رو به رو شدن شرکت‌های کوچک و متوسط با چالش انزوا، مانعی بر سر راه بهره‌مندی آنها از تولید در مقیاس اقتصادی و تخصصی‌شدن به شمار می‌رود.

یکی از راه‌های غلبه بر این انزوا، تجمیع و پیوند این شرکت‌ها با یکدیگر به عنوان نیروهای بالقوه اقتصادی است. این امر، معمولاً از طریق استفاده از دو مکانیسم محقق می‌شود:

مکانیسم اول شامل توسعه مؤسساتی است که منافع شرکت‌های کوچک و متوسط را نمایندگی کرده و خدمات مربوطه را به آنها ارائه می‌دهند. این مؤسسات می‌توانند دولتی، خصوصی یا ترکیبی از هر دو باشند و نقش‌های متفاوتی را ایفا کنند.
مکانیسم دوم ارتباط، تسهیل ارتباط میان شرکت‌های کوچک و متوسط از طریق خوشه‌ها است. خوشه‌ها این امکان را در اختیار سیاست‌گذاران قرار می‌دهند تا مداخلات خود را متمرکز ساخته و بستری مستحکم را برای تحریک پویایی شرکت‌های کوچک و متوسط، فراهم آورند.

مطلب حاضر از فصل اول کتاب «شرکت‌های کوچک و متوسط موتور رونق اقتصاد» اقتباس شده است. در صورتی که علاقه دارید از تجربیات عملی استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های کوچک و متوسط و همچنین سازمان‌های تخصصی بین‌المللی و نهادهای پشتیبان خصوصی و دولتی در زمینه گسترش موفقیت اقتصادی این مؤسسات آگاهی یابید، پیشنهاد می‌کنیم کتاب «شرکت‌های کوچک و متوسط موتور رونق اقتصاد» را تهیه و مطالعه فرمایید.

موضوعات فصل‌های کتاب شرکت‌های کوچک و متوسط موتور رونق اقتصاد عبارتند از: