کوانتوم فایننس - Quantum Finance

اگر درست به خاطر بیاورم اولین آشناییم با کلمه کوانتوم وقت مطالعه مقالات فلسفی در مورد زمان در فلسفه اسلامی و نقل قول‌هایی از نیلز بور بود، نقل‌قول‌هایی مانند اینکه در صحنه نمایش جهانی ما هم بازیگریم و هم تماشاگر و تعابیر عامه‌فهم از عدم قطعیت هایزنبرگ.
برخورد بعدی با کوانتوم همزمان بود با فرصت و امکانی که ابهام‌ها و گنگی‌های فیزیک کوانتوم در اختیار تعابیر عرفانی و صوفیانه و آموزه‌های ادیان شرقی می‌گذاشت. جهان‌های موازی، تله‌پاتی و گربه شرودینگر و عدم قطعیت و کوتاهی دست ما از رسیدن به حقیقت و تاثیر ناظر بر نتیجه آزمایش و ... مراتع دست‌نخورده‌ای برای رها کردن اسب خیال بود.

برخورد دیگر این بار در دنیای سینما و نمایش بود ولی تفاوت ماهوی با برخورد عرفانی و تخیلی نداشت و تنها نحوه ارایه و نمایش آن تفاوت داشت.

برخورد بعدی کمی دانشگاهی‌تر بود. جهان به سه قلمرو تقسیم می‌شد. دنیای روزمره که تحت سیطره قوانین نیوتنی بود. جهان اجرام بزرگ و ستارگان و کهکشان‌ها که حوزه استحفاظی نظریه نسبیت بود و جهان زیراتمی که ابتدای حکمرانی مطلق نظریه کوانتوم پس از شکست تلاش‌های معقول نیوتنی بود. نه کهکشان‌ها و نه جهان زیر اتمی، مساله من و ما نبود و طبیعتا چندان مورد توجه و علاقه‌ام نبود.

جهانی که فیزیک کوانتوم توصیف می‌کرد بسیار دورتر از زندگی ماکروسکوپی روزانه ما موجودات زمینی بود.

احتمالا برخورد بسیاری از ما هم ترکیبی از یک یا چند مواجهه بالا بوده است. فیزیک کوانتوم از ما دور و بی‌ارتباط با ما بود. اما چندی قبل با مشاهده مستند درخشان ۲ قسمتی پروفسور جیم الخلیلی به نام The Secrets of Quantum Physics اسرار فیزیک کوانتوم، نگاهم به فیزیک کوانتوم به طور کلی دیگرگون شد. بویژه قسمت دوم مستند که کاربرد و حضور فیزیک کوانتوم در نزدیکی ما را شرح می‌داد تاثیر خارق‌العاده‌ای داشت. حضور و تبین فتوسنتز، دگردیسی قورباغه، مسیریابی سینه‌سرخ و ... با فیزیک کوانتوم برایم باور کردنی نبود. اساسا با شاخه‌ای به نام زیست‌شناسی کوانتومی یا Quantum Biology ناآشنا بودم. بعدتر با استفاده از روش‌های مکانیک کوانتوم در کشف داروها آشنا شدم.

موفقیت فیزیک کوانتوم در شاخه‌های گوناگون به حوزه اقتصاد هم رسیده است. قبل‌تر البته شاخه‌ای به نام Econophysics یا فیزیک‌اقتصاد یا اکونوفیزیک در میانه دهه ۹۰ شروع به شکل‌گیری کرده بود و حالا با گسترش و ارزان‌تر شدن قدرت پردازش استفاده از فیزیک کوانتوم در حوزه مالی یا Finance عملی شده است.

در حوزه بازارهای مالی مانند بیشتر شاخه‌های دانش، نگاه نیوتنی نگاه غالب است. بسیاری از نشانگرهای (اندیکاتورها و اوسیلاتورها) بورس یا سایر بازارهای مالی، پشتوانه فیزیک نیوتنی دارند. این اندیکاتورها یا اوسیلاتورها قصد دارند سرعت، قدرت، تکانه، شتاب و ... تغییرات قیمت را محاسبه کنند و با کمک آنها در مورد روند تغییرات قیمت پیش‌بینی کنند.

استفاده از معادلات و ریاضیات مکانیک کوانتوم در تعیین تورم و نرخ بهره تجربه شده و تجربه موفقی نیز بوده است.

کوانتوم فایننس بطور خلاصه دانشی بین رشته‌ای است که قصد دارد از ریاضیات و مدل‌های کوانتومی و نظریه میدان کوانتومی Quantum Field Theory برای مدل‌سازی و در نهایت پیش‌بینی بازارهای مالی استفاده کند.

در کوانتوم فایننس سعی در برقراری مشابهت‌های میان بازارهای مالی و اصول فیزیک کوانتوم مانند اصل دوگانگی موج-ماده یا عدم قطعیت هایزنبرگ و ... انجام می‌شود.

تصویر بالا مدلی از کوانتوم فایننس است. لایه درونی یا هسته، میدان کوانتومی قیمت را ارایه می‌دهد.

لایه دوم، لایه شبکه عصبی آشوبناک یا Chaotic Neural Network Layer است و شامل دینامیک عصبی کوانتوم فاینسس است و اوسیلاتورهای عصبی و شبکه عصبی آشوبناک را ارایه می‌دهد.

لایه سوم، لایه هوش مصنوعی فین‌تکی است و ابزارهای هوش مصنوعی برای فناوری مالی، منطق فاری، الگوریتم‌های ژنتیک، نظریه آشوب، فرکتال‌ها و ماشین بردار پشتیبانی را ارایه می‌دهد.

لایه بیرونی، لایه کاربردی است و سطوح قیمت کوانتومی، پیش‌بینی کوتاه مدت قیمت، پیش‌بینی بلند مدت روند و سیستم‌های چند عاملی برای معامله را ارایه می‌دهد.

این نوشته تنها برای آشنایی اولیه و ابتدایی با موضوع Quantum Finance بود و برای مطالعه بیشتر به کتاب‌هایی مانند Quantum Finance - Intelligent Forecast and Trading Systems می‌توان مراجعه کرد.