تاثیرات مثبت و منفی بازی ها برشخصیت افراد

شاید شما هم از آن دسته والدین باشید که باسرگرم شدن کودکانتان در تنهایی خویش خوشحال هستند و میگویند بهتر است که بچه ها را هر طور شده درخانه نگه داشت تا با دوستان مختلف رفت و آمد نداشته باشند و بازی رایانه ای بهتر از این است که کودک با هر کسی رفت و آمد داشته باشد و نتوان او راکنترل کرد. این طور هم وقتش درخانه می گذرد و هم می توان او را تحت نظرداشت. اما آیا به این اندیشیده اید که این کنترلهای بی حساب به چه قیمتی تمام می شوند؟ آری همین سکوت و بی سر و صدایی کودکان و نوجوانان در برابر رایانه ممکن است باعث عوارض جبران ناپذیری گردد.

گرچه بسیاری ازکارشناسان تربیتی معتقدند که اثرات مثبت و منفي بازيهاي رايانه اي بازیهای رایانه ای می تواند اثرات مثبتی مانند تکامل شخصیت و رفتار، پرورش استعدادها، ایجاد خالقیت، پرورش تمرکز و دقت، افزایش بهره هوشی، گسترش جهان بینی، تقویت ذوق هنری، آموزش مفاهیم پیچیده، انتقال فرهنگ و غیره را به همراه داشته باشند اما متأسفانه می شنویم که هر از گاهی اخباری از مناطق مختلف جهان به گوش می رسد که فالن نوجوان به دلیل این که مثال ساعت بدون وقفه مشغول بازی با کامپیوتر بود، دچار

15!حملههای عصبی شد و کارش به بیمارستان کشیده است آیا چنین مواردی می تواند دلیلی بر نفی عملکرد مثبت بازی های کامپیوتری باشد؟ 15 ساعت رانندگی مداوم نیز میتواند هر انسانی را از پای درآورد. آیا به این دلیل میتوان گفت رانندگی، سر تا سر مضر و منفی است؟ امروزه جامعه شناسان به تأثیرات مثبت بازی های کامپیوتری بر رفتارهای فردی و اجتماعی افراد پی بردهاند.

دنیای بازی های رایانه ای سرشار از شگفتی هاست. جایی که کودکان را تا مرز تحقق رویاها می برد و آنان در دنیایی هیجان انگیز و پر ماجرا رها می شوند. در این دنیای مجازی کودکان در عین پیروز شدن، شکست می خورند و در عین آزاد بودن در جبر قرار می گیرند. یادآوری این موضوع مهم است که اعالم شود منظور از بازیهای رایانهای بازی های استاندارد است. یکی از راه های رشد و توسعه قوه خالقیت و ابداع در کودکان پرداختن به فعالیتهایی همچون رایانه و بازی های رایانه ای استاندارد است که خود حاصل خالقیت مغز آدمی می باشد. بنابراین، این قوه را در کودکان تقویت می کند؛ ولی به دالیلی مانند عدم آموزش صحیح به کودکان و نوجوانان، معرفی بازی های رایانه ای و انواع آن به طور غیر صحیح، آشنا نبودن کاربران به زبان رایانه و ... اهداف بازی های رایانه ای به درستی شناخته نشده است و کودکان در عمل به سمت بازی هایی سوق داده شده اند که اثرات زیان باری دارند. بازی های غیراستاندارد رایانه ای در ایجاد و بروز پرخاشگری

بسیار موثر است و میتوانند پرخاشگری را در کودکان باال ببرد. این گونه بازیها می تواند در بروز رفتارهای ضد اجتماعی و ناسازگاری موثر باشند و موجب اضطراب فرد گردند. چنین بازی هایی باعث وسواس، رفتارهای اعتیاد گونه، غیرانسانی شدن بازی کنندگان، رشد رفتارهای ضد اجتماعی، خالی شدن عواطف و مشکالت سلامتی می شوند. بررسی نوع بازیهای رایانهای کودکان و نوجوانان نشان می دهد که هستند و نتایج اغلب بازی ها از نوع خشن تحقیقات مارک گریفینس (1997 )نشان داد در میان بازی های رایانهای خشن، از هر پنج بازی که برای کودکان شش سال و بالاتر مناسب تشخیص داده شده است، در سه بازی به ازای کشتن یا صدمه زدن به کاراکتر رایانه ای امتیاز کسب می شود.

در ادامه به برخي از مهم ترين اثرات مثبت و منفي بازي هاي رايانه اي اشاره مي گردد:

اثرات مثبت بازی های رایانه ای

یادگیری را آسان و توجه کودکان را جلب

میکند.

با رایانه هر چند بار که بخواهند، می توانند

موضوعی را ببینند و مرور کنند.

برنامه های بسیار متنوعی وجود دارند که به

کودکان امکان میدهد تا نقاشیها یا داستان هایی

را خلق کنند و یا بازی های در بازار موجود است که

کودکان را به تاریخ یا جغرافیا عالقه مند می کند.

برنامه های آموزشی به کودکان کمک

میکند تا مهارت هایی را تمرین کنند.

کودک بدون کثیف کردن لباس ها و اطراف

میتواند به راحتی نقاشی بکشد و رنگها را عوض

کند. مثال اگر از رنگ سبز نقاشی اش خوشش نیامد

به رایانه میگوید رنگ قرمز را انتخاب کن، رنگ

قرمز رضایت او را فراهم نکرد، رنگ آبی و...

مفاهیم و مبانی ریاضیات را با کمک

شکلهای مختلف و ساده به کودک آموزش

میدهد.

به عقیده بعضی از پزشکان، بازی های

رایانهای به کودکان کمک می کند که به داروهای

مسکن کمتر احتیاج پیدا کنند.

بازی های رایانه ای بچه ها را وارد دنیایی

میکند که کنترلش در دست آنهاست و به همین

دلیل آنها از این بازی لذت می برند.

باعث هماهنگی چشم و دست و پرورش

عضالت ظریف کودک می شود.

وسیله کمک آموزشی برای معلوالن و پر

کردن اوقات فراغت آنان است.

اثرات منفی بازی های رایانه ای:
آسیب های جسمانی

- چشمان فرد به دلیل خیره شدن مداوم به صفحه نمایش رایانه به شدت تحت فشار نور قرار می گیرد و دچار عوارض می گردد. مشاهدات نشان داده است که نوجوانان چنان غرق بازی می شوند که توجه نمی کنند تا چه حد از لحاظ بینایی و ذهنی بر خود فشار می آورند.

- به دلیل این که کودک در یک وضعیت ثابت تا ساعت ها می نشیند، ستون فقرات و استخوان بندی او دچار مشکل می شود. همچنین احساس سوزش و سفت شدن گردن، کتف ها و مچ دست از دیگر عوارض کار نسبتا ثابت و طوالنی مدت با رایانه است.

- پوست فرد در معرض مداوم اشعه هایی قرار می گیرد که از صفحه رایانه پخش می شود.

-ایجاد تهوع و سرگیجه خصوصا در کودکان و نوجوانانی که زمینه صرع دارند، از دیگر عوارض بازی های رایانه ای است.

آسیب های روانی- تربیتی

تقویت حس پرخاشگری: مهم ترین مشخصه بازی های رایانه ای حالت جنگی اکثر آنهاست و این که فرد باید برای رسیدن به مرحله بعدی بازی با نیروهای به اصطالح دشمن بجنگد، استمرار چنین بازی هایی کودک را پرخاشگر و ستیزه جو بار می آورد. (خشونت) مهم ترین محرکه ای است که در طراحی جدیدترین و جذاب ترین بازی های کامپیوتری به حد افراط از آن استفاده می شود، برخی از چهره های معروف هالیوود که در فرهنگ ما انسان های ضد ارزش و غیراخالقی هستند، در این بازی ها به صورت قهرمان های شکست ناپذیر جلوه نمایی می کنند.

انزوا طلبی: کودکانی که به طور مداوم با این بازی ها درگیرند درون گرا می شوند. در جامعه، منزوی و در برقراری ارتباط اجتماعی با دیگران ناتوان می گردند. روحیه انزواطلبی باعث می شود که کودک از گروه همسالان جدا شود که این خود سرآغازی برای بروز ناهنجاری های دیگر است. مادری می گوید: فرزندم به بازی های رایانه ای معتاد شده است. او هر روز خود را به صفحه تلویزیون می رساند و از دنیای بیرون به کلی بی خبر است، حتی متوجه رفت و آمد میهمانان نمی شود و همیشه بعد از دست کشیدن از این برنامه با سردرد و کسالت مواجه می شود.

تنبل شدن ذهن: در این بازی ها به دلیل این که کودک و نوجوان با ساختنی ها و برنامه های دیگران به بازی میپردازد و کمتر قدرت دخل و تصرف در آنها پیدا می کند اعتماد به نفس او در برابر ساختنی ها و پیشرفت دیگران متزلزل می شود. تصور بیشتر خانواده ها این است که در بازی های رایانه ای فرد در بازی مداخله فکری مداوم دارد. اما این مداخله، فکری نیست بلکه این بازی ها سلول های مغزی را گول می زنند و از نظر حرکتی نیز فقط چند انگشت کودک را حرکت می دهند. ما هر چه در این مسیر حرکت کنیم و بازی ها را گسترش دهیم، انسان هایی را تحویل جامعه خواهیم داد که سرخورده، افسرده، غیرمتحرک و غیرسازنده هستند و خود اتکایی آنها بسیار کم خواهد بود و ابتکار عمل نخواهند داشت، در حالی که برای جامعه، نیاز به انسان هایی خالق، مبتکر و متفکر داریم. تأثیر منفی در روابط خانوادگی: با توجه به این که زندگی در کشور ما نیز به طرف ماشینی شدن پیش می رود و در بعضی خانواده ها زن و مرد شاغل هستند و یا بعضی از مردان بیش از یک شغل دارند، خود به خود روابط عاطفی و در کنار هم بودن خانواده کمتر شده و عده زیادی از این وضع و وجود تلویزیون به عنوان جعبه جادویی که باعث سرد شدن روابط خانوادگی شده ناراضی هستند. حاال جعبه جادویی دیگری یا جاذبه سحرآمیزتری به نام رایانه اضافه بر این وضعیت شده و مشکالت را دو چندان کرده است.

افت تحصیلی: به دلیل جاذبه مسحور کننده ای که این بازی ها دارد، بچه ها وقت و انرژی زیادی را صرف بازی با آن می کنند، حتی بعضی از کودکان صبح، زودتر از وقت معمول بیدار می شوند تا قبل از مدرسه کمی بازی می کنند و وقت های تلف شده را هم بدین صورت جبران کنند. یکی از والدین اظهار می دارد که در سال گذشته پسرم بهترین نمرات را داشته اما از وقتی که رایانه برایش خریده ایم روزی ۲ الی ۳ ساعت وقت خود را صرف بازی می کند و از لحاظ تحصیلی افت پیدا کرده است.

رهنمودها

- اگر چنانچه قرار است از بازی های کامپیوتری استفاده کنید، بهتر است بازی های تصویری خالق که کودکان باید به وسیله آنها، معماهایی را حل کنند، بیش از بازی های دیگر مورد توجه قرار دهی.

- بازی دسته جمعی کودکان، با ابزارهای تصویری کمتر مسأله ساز است، این اسباب بازی ها، زمانی مخرب خواهد بود که کودک به تنهایی برای ساعات طوالنی، غرق بازی شود.

- والدین وقت بیشتری را به کودک و نوجوان خویش اختصاص بدهند. هر قدر وقت گذاری و ارتباط صحیح بین والدین و فرزندان بیشتر باشد زمینه چنین بازی هایی کمتر فراهم می شود. به اعتقاد پزشکان ایتالیایی و بعضی کشورهای دیگر اروپایی، مقصران اصلی، والدین هستند که فرزندان خود را برای ساعتهای طولالنی در مقابل تلویزیون، کامپیوتر و ویدئو گیم، یا فیلمهای ویدئویی رها می کنند.

- بهتر است که والدین همراه فرزندان خود به کوهستان، باشگاه ها و میادین ورزشی بروند و به بازیهای مورد عالقه آنها بپردازند تا انرژی عصبی و روانی آنان تخلیه شده و توجهشان از بازی های رایانه ای منحرف شود.

- به فرزندتان اجازه ندهید در فاصله نزدیکی از صفحه رایانه بنشیند.

- از رایانه هایی با صفحه کوچک استفاده کنید.

- نور صفحه تلویزیون را کم کنید.

- ضروری است بچه ها به طور مرتب بین دو نوبت بازی استراحت کنند.

- چشم ها باید مسلط به صفحه رایانه باشد.

- روشنایی اتاق به نحوی تنظیم شود که زنندگی نور به حداقل برسد.

- بهتر است والدین با کودکان صحبت کنند که فقط روزهای تعطیلی مجاز به استفاده از این بازی ها هستند.

- با استدالل و منطق آسیب هایی را که کامپیوتر به کودکان وارد می آورد متذکر شوید.

- مخرب ترین بازی های تصویری، بازی هایی هستند که تصاویر آنها به طور مکرر بر صفحه ظاهر میشوند و کودک باید به تمام تصاویری که از برابر چشم وی میگذرند، شلیک کند، لذا توصیه می شود از این گونه بازی ها کمتر در دسترس کودک قرار گیرد.