مرگ قسطی

لویی فردینان سلین با انتشار دو اثر دنای ادبیات دهه‌ی سی میلادی را تکان داد؛ کتاب اول، سفری به انتهای شب که در سال ۱۹۳۲ به چاپ رسید و دیگری مرگ قسطی که در سال ۱۹۳۶ منتشر شد. این دو رمان مکمل یکدیگر هستند و هر یک بخشه‌ای متفاوتی از زندگی‌نامه‌هایی که مایه‌ی اصلی روایات داستانی هستند را محور اصلی خود قرار داده‌اند. رالف مَنهِیم، مترجم کتاب مرگ قسطی، این شیوه‌ی داستان‌نویسی را «اعتراف خلاقانه» خواند.

عنوان اصلی کتاب به زبان فرانسه Mort à crédit، عنوانی است بانوای منقطع و هنگامی‌که به قلم جان اچ. پی. مارکس ترجمه شد به‌عنوان مرگ قسطی تغییر یافت. تقریباًهمه‌ی شخصیت‌های داستان دچار مشکلات شخصی و مالی هستند و به همین جهت می‌توان گفت این کتاب طنز، یأس و بدهی را به مثال رشته‌هایی به یکدیگر می‌بافد. با مطالعه‌ی کتاب درمیابیم که این اثر طنین‌انداز شرایط روانی طبقه‌ی کارگر و مسائلی چون بی‌اعتقادی و بی‌اعتمادی نسبت به همنوع و علاقه به آزار دیگران است که بر سلین اثر گذاشته بود. شرایط اقتصادی و سیاسی در کنار تجربیات رایج زندگی در آمریکا مانند هزینه‌های سنگین درمان درمجموع این کتاب را گزینه‌ی مناسبی برای مطالعه می‌کند. سلین یاسی را که محرک فرد به‌سوی خودکشی است به سبک فرانسوا رابله دستمایه‌ی طنز قرار می‌دهد و به آن جلوه‌ی خوشایندی می‌بخشد. گاهی در مواجهه با فقر، جنگ و تزویر تنها کاری که از دستمان برمی‌آید این است که بخندیم.

سلین مزاح بی‌ادبانه را باروی بی‌عاطفه‌ی رفتار انسان‌ها، خیال و مذمت در هم می‌آمیزد. بااینکه رمان سفر به انتهای شب داستان مردی به نام باردامو را روایت می‌کند و تجربیات او در جنگ جهانی اول، آفریقای تحت سلطه‌ی فرانسه و پاریس پس از جنگ را نقل می‌کند، کتاب مرگ قسطی روایت کودکی به نام فردینان و جیزی است که از زندگی نصیبش می‌شود. نخستین رمان پاراگراف‌بندی مرتب و جمله‌بندی‌های استانداردی دارد و این در حالی است که رمان دوم خواننده را وادار می‌کند تا به جملات منقطع و نشانه‌ی (…) خو بگیرد.

برای آن دست خوانندگانی که با سیاق سلین آشنایی ندارند باید بگویم این سه‌نقطه‌ها پل اتصال میان جملات هستند. برعکس انگلیسی‌زبانان که سه‌نقطه را برای قطع کردن به کار می‌برند، فرانسوی‌ها سه‌نقطه را به طریق دیگری می‌خوانند. این سه‌نقطه ابزاری هستند تا خواننده را به جلو برانند. آثار بعدی سلین نیز گواه این حقیقت‌اند که او پیوستگی و خوانا بودن متن را فدا می‌کند تا خواننده را تا مرز دیوانگی به جلو براند.

مرگ قسطی رمانی است که سیر پرورش روان فردینان را بیان می‌کند و مجموعه وقایع کودکی او را نقل می‌کند. قهرمان داستان، فردینان، از توهم رنج می‌برد و این توهم رفته‌رفته پیش می‌رود و به‌جایی می‌رسد که خاطرات کودکی‌اش برای او مجسم می‌شود. فردینان یکی از جذاب‌ترین عوضی‌های تاریخ ادبیات است! او سراسر میل جنسی است، خیانت می‌کند، دردسر درست می‌کند و بازهم از جذابیتش چیزی کم نمی‌شود. بخشی از جذابیت فردینان در زاغه‌ها و محله‌های فقیرنشین پاریس شکل می‌گیرد. پدر و مادرش عتیقه‌فروش هستند و اشیاء بدردنخور را به افراد ساده قالب می‌کنند. پدرش مرد نادانی است که در شرکت بیمه استخدام است و مادرش به دوخت و دوز مشغول است و تلاش می‌کند مشتری‌های پولدارش را متقاعد کند اجناسش را بخرند. گرچه کلیت ماجرا را می‌توان به افسانه‌ی سیسیفوس شباهت دارد. تمام اشک‌ها، خون‌جگرها، عرق ریختن‌ها و کار و کوشش ثمری ندارند جز تلاش بیشتر برای جلوگیری از فنای کامل.

برای مشاهده ادامه مطلب بر روی عبارت زیر کلیک نمایید:

کتاب مرگ قسطی