ضرورت آموزش برنامه نویسی به کودکان

من مهشید هستم. یک وب دولوپر ساده که علاقمند است در زمینه ی آموزش برنامه نویسی و مفاهیم کامپیوتر به کودکان و نوجوانان فعالیت داشته باشد. این اولین مقاله ی من در این زمینه است. مطالب زیادی در این باره نوشته شده که بر لزوم آموزش برنامه نویسی به کودکان تاکید داشته‌اند. ولی به نظر من تا زمانیکه خانواده ها ضرورت آن را درک نکنند تکرار مکرر آن لازم است. باید به این نکته اشاره کنم شاید کودکان/نوجوانان به این درک رسیده باشند که به جز بازی و چت میتوانند فعالیت مفیدتر و کاربردی‌تری را با کامپیوترشان انجام دهند ولی این به تنهایی کافی نیست. والدین نیز باید این مهم را درک کنند وگرنه مانعی برای پیشرفت فرزندشان خواهند بود. والدینی که درکی از برنامه نویسی ندارند مطمئنا کودک برنامه نویسشان را از نشستن پشت کامپیوتر منع کرده و یا باعث تحقیر او میشوند. چون در تفکر آنها نقش بسته شده که به جز بازی و جستجوی بی هدف در اینترنت کودکشان نمیتواند کار دیگری کند. درحالی که چنین طرز فکری اشتباست. وظیفه‌ی والدین است که کودکان را از مصرف کننده ی کامپیوتر بودن به سمتی سوق دهند که از این ابزار در جهت یادگیری و خلق کردن، برای بهبود جامعه استفاده کنند.

همانطور که میدانید امروزه کودکان در دنیایی متفاوت از گذشته رشد میکنند. کامپیوتر، موبایل، شبکه های اجتماعی، اینترنت و… همه و همه جزئی از زندگی کودکان هستند. به جرات میتوانم بگویم که اکثر وسایل منازل و حتی اسباب بازی های جدید همه مجهز به سیستم های کامپیوتری هستند. به نسبت پیشرفت دنیا، کودکان امروزی نیز به قدری باهوش هستند که توانایی استفاده از تمامی این موارد را بدون هیچگونه کلاس آموزشی را دارند. درست است، در این مورد هیچ شکی نیست ولی باید این را بگویم که استفاده از فناوری یک چیز است و دانستن علم پشت سر آن یک چیز دیگر.

همانطور که در ابتدا اشاره کردم اکثر اوقات همه فکر میکنند که کودکان و نوجوانان میتوانند هرکاری را با تکنولوژی انجام دهند. ولی آیا به این نکته فکر کرده‌اید که همین کودک و نوجوان چگونه اکثر وقت خود را با این تکنولوژی های جدید سپری میکند؟

آقای Mitch Resnick طراح زبان اسکرچ از دانشگاه MIT در بخشی از سخنرانی‌اش میگوید:

شما جوانان را بیشتر در حال چت کردن، مرور سایت ها، اس ام اس زدن و بازی کردن دیده‌اید و در این شکی نیست که جوانان بسیار در انجام این موارد راحتتر هستند. پس میتوان گفت جوانان تجربه‌ی زیاد و آشنایی زیادی با تکنولوژی‌های جدید دارند، ولی با مسئله ساخت و توانایی خلق کردن توسط این تکنولوژی های جدید آشنایی بسیار کمی دارند. تقریبا مثل این می‌ماند آن‌ها می‌توانند بخوانند ولی نمی‌توانند بنویسند. وقتی حرف از کودکان و نوجوانان عصر دیجیتال میشود منظور ما این است که آنها قادر باشند برنامه های خاص خودشان را بسازند و یا به اصطلاح کد بزنند.

یکی از راه هایی که کودک و یا نوجوان را برای استفاده درست از این فناوری ها و خلق کردن ابزارهای کاربردی هدایت میکند، یادگیری یک زبان برنامه نویسی است. نکته مهم و قابل توجه این است که یادگیری اصول برنامه‌ نویسی قدرت خلاقیت کودک را پرورش داده و او را به کودکی خلاق که توانایی ساخت پروژه های کوچک را دارد، تبدیل میسازد.

باید به این نکته توجه کرد که مطمئنا قرار نیست هر کودکی که برنامه نویسی میاموزد در آینده یک برنامه نویس شود. بلکه برنامه نویسی در کودک مهارتهایی را پرورش میدهد که در هر رشته ای که وارد شود نتایج آن را خواهد دید. در ادامه میخواهم یک سری از مهارتهایی که کودک با یادگیری برنامه نویسی کسب میکند را عنوان کنم:

• برنامه نویسی،‌ باعث خلاقیت میشود.
  با استفاده از ابزارهای مربوط به برنامه نویسی به کودکان، آنها توانایی تخیل کردن و ساخت بازی، انیمیشن و... را می‌آموزند. درواقع در این راه به کودک این فرصت داده میشود که با به کارگیری مغزش، چیزی طراحی کند که کاملا متعلق به اوست.
• برنامه نویسی،‌ مهارت ریاضی کودکان را بهبود میبخشد.
  برنامه نویسی،‌ امکان یادگیری مباحث انتزاعی را میدهد. همچنین به آنها کمک میکند که مفاهیم ریاضی را در موقعیت های واقعی به کار گیرند و جذب ریاضی‌ای شوند که برایشان دیگر خسته‌کننده و فقط تئوری نیست.
• برنامه نویسی،‌ باعث تقویت حل مسئله در کودک میشود.
  کودکان می‌آموزند که مسائل بزرگ را به تکه های کوچکتر تقسیم کنند و حل هر کدام از آن تکه های کوچک نهایتا منجر به حل مسئله ی اصلی خواهد شد. با این روش دیگر هیچ مشکلی برایشان غیرقابل حل و بزرگ و ناامیدکننده نخواهند بود زیرا آنها یادگرفته اند که چگونه با مسائل برخورد کنند.
• برنامه نویسی، نحوه ی تفکر بهتر را به کودک میاموزد.
  درواقع کودک یاد میگیرد چگونه متفاوت فکر کند و به مواردی که پیش رویش است از جهات مختلف نگاه کند. درواقع تفکر منطقی را می آموزد و این تفکر منطقی باعث حل مسئله به شیوه ی نوین خواهد شد. اینکه اگر روشی باعث حل مشکل نشد، ناامید نشود و دنبال راه حل دیگری برود.
• برنامه نویسی،‌ باعث افزایش اعتماد به نفس در کودک میشود.
  بعد از یادگیری برنامه نویسی، کودک شروع به خلق برنامه های خود میکنند و نمایش آنها به دیگران باعث افزایش اعتماد به نفسش خواهد شد. زیرا او یادگرفته فعالیتی که شاید از نظر دیگران سخت به نظر میرسد را فرا بگیرد.
• برنامه نویسی، انعطاف‌پذیری را به کودک میاموزد.
  در این راه کودک می‌آموزد که ناامید نشود و اصولا شکست چیز بدی نیست و برعکس میتواند فرصتی برای یادگیری باشد. برنامه نویسی به کودک می آموزد که با تلاش دوباره خواهد توانست نتیجه دلخواه را به دست آورد.
• یادگیری برنامه نویسی، یک آمادگی شغلی برای کودکان و نوجوانان است.
  کودکان علاقه‌مند به برنامه‌نویسی از این طریق برای شغل آینده خود آماده میشوند.

با توجه به نکات بالا، رشد خلاقیت و پرورش تفکر از کودکی می تواند سبب انعطاف پذیری بیشتر فرد در دوران بزرگسالی او شود. همچنین مهم است که در دنیایی که سرعت پیشرفت تکنولوژی به شدت رو به افزایش است، کودکان یاد بگیرند که خود را چگونه با این دنیا وفق داده و نقشی مثبت در این پیشرفت داشته باشند. در غیر اینصورت شاهد جوانانی خواهیم بود که نه تنها اصول درست استفاده از تکنولوژی را نیاموخته‌اند بلکه از آن در جهتی منفی و حتی در راه آزار خود و دیگران استفاده میکنند.

در مطالب آینده قصد دارم که به معرفی روش‌ها و ابزار موجود در راستای یادگیری راحت‌تر مفاهیم کامپیوتر و برنامه نویسی مختص کودکان و نوجوانان بپردازم. مطمئنا راهکارهایی همراه با بازی و سرگرمی موجود است که کودک را به موضوع علاقه مند کرده و مفاهیم را به صورت غیرمستقیم آموزش میدهد. علاوه بر این زبان‌های برنامه نویسی مختص کودکان و نوجوانان وجود دارد که بدون پیش زمینه ی قبلی و از طریق اشکال و طرح های آماده، کودک را مشتاق یادگیری خواهد کرد.

همه باید یاد بگیرند که چگونه برنامه نویسی کنند زیرا به شما یاد میدهد که چگونه تفکر کنید.
استیو جابز

خوشحال خواهم شد که اگر نکته ای از قلم افتاده گوشزد کنید و تجارب خود را با من در میان بگذارید.