علوم کامپیوتر از نوع شریف!

معمولاً وقتی بدون برنامه قبلی به یک کتابفروشی می روم، کتابی توجهم را جلب می کند، بعد کتابی دیگر، یکی دیگر و ... و خلاصه کار به جایی می رسد که می بینم انبوهی از کتاب را می خواهم بخرم. در این لحظه «یادم از جیب تهی آید و هنگام درو!» و بدون خرید هیچ کتابی کتابفروشی را ترک می کنم! در مورد دانشگاه و کلاً مقاطع تحصیلی نوشتن هم، برای من تقریباً چنین داستانی دارد. بارها سعی کردم که در این موارد بنویسم اما هر بار، اینقدر موضوع در ذهنم گسترده می شد که دیگر نوشتن کار به صرفه ای نبود و دست می کشیدم اما این چند روزه با دیدن این همه دانش آموزِ اسیر در این نظام فخیمه آموزشی دیگر دل را به دریا زدم و گفتم بگذار بنویسم.

برای نوشتن این متن شکل و شیوه های متعددی به ذهنم آمد اما نهایتاً به یک مصاحبه خشک و خالی رضایت دادم! از آنجا که کسی با من مصاحبه نمی کند، ناچار از خودم در چهار سال پیش کمک می گیرم و با خودم در زمان حال مصاحبه می کنم. پیش از آغاز خوب است مصاحبه کننده و مصاحبه شونده را بیشتر معرفی کنم تا بهتر بتوانید متن را دنبال کنید و شاید از همین جا متوجه شوید این متن به درد شما نمی خورد و آن را رها کنید!

مصاحبه کننده شمس۹۵ است که دانش آموزی در دبیرستان (مثلاً) تیزهوشان یزد است و ریاضی خوانده است و در کنکور ریاضی سال ۹۵ رتبه ۳۴۰ کشور و ۹۹ منطقه دو را کسب کرده و بهترین رتبه ی بچه های ریاضی مدرسه شده است(او خیلی دوست دارد بهترین باشد، بگذارید دلش به بهترینِ مدرسه خوش باشد!) و البته سینه ای پردرد دارد از جفای آموزش و "پرورش" و مدرسه و غیره. از طرف دیگر مصاحبه شونده شمس۹۹ است که چهار سال در بهترین دانشگاه کشور یعنی دانشگاه صنعتی شریف، علوم کامپیوتر خوانده و تازه فارغ التحصیل شده است(گویا مصاحبه شونده هم به ترین ها علاقه دارد!) و قصد دارد تجربیاتش را در رابطه با رشته علوم کامپیوتر و دانشگاه صنعتی شریف در اختیار شمس۹۵ و شما قرار دهد. به نظر می رسد که او هم از دانشگاه و آموزش عالی(خدا رو شکر این یکی دیگه پرورش نداره!) شکوه ها دارد.

شمس۹۵: سلام جناب شمس۹۹ .وقت بخیر. در رابطه با انتخاب رشته چند سوال داشتم، مزاحمتون شدم.

شمس۹۹: سلام و درود. وقت شما هم بخیر. در خدمت شما هستم.

شمس۹۵: ببینید انتخاب اول من مهندسی کامپیوتره ولی خب می خوام بدونم اگه مهندسی رو نیارم، علوم کامپیوتر رو انتخاب کنم یا نه؟ می گن خیلی درساشون شبیه به همه!

شمس۹۹: خب با سوال خوبی شروع کردید. لازمه که من در مورد تفاوت این دو رشته صحبت کنم. وقتی عموم مردم از تحصیل در رشته کامپیوتر صحبت می کنند منظورشون همون مهندسی کامپیوتره. اگه بخوام مهندسی کامپیوتر رو به زبان ساده توضیح بدم، باید بگم هدف این رشته اینه که با مفاهیم و مقدمات کامپیوتر آشنا بشی و بعد بتونی به کمک کامپیوتر گرهی باز کنی و معمولاً تمرکز این رشته روی کارهای عملیه، یعنی کد زدن و نرم افزار نوشتن و ... اما رشته علوم کامپیوتر رویکرد متفاوتی داره. در علوم کامپیوتر هدف اصلی حل مسائل مختلف، پیدا کردن الگوریتم و جواب بهینه است و بیشتر هم با تمرکز بر ریاضیات و اثبات. یعنی ممکن یک درس عیناً برای مهندسی کامپیوتر و علوم کامپیوتر وجود داشته باشه مثل ساختمان داده ولی در مهندسی کامپیوتر تمرکز بر پیاده سازی و کد نویسی خیلی بیشتره و در علوم کامپیوتر تمرکز بر ریاضیات و اثبات. این تفاوت در دوره ارشد و دکترا بیشتر خودش رو نشون میده.

شمس۹۵: یعنی می گید اگه از ریاضی و اثبات کردن خوشم نمیاد، علوم کامپیوتر نرم؟

شمس۹۹: بله. دقیقاً! برای اینکه شیرفهم بشی، بذار یه کم از تفاوتهای دانشکده هاشون بگم.

شمس۹۵: اگه فکر می کنید مهمه بفرمایید!

شمس۹۹: ببینید آقای شمس۹۵، موضوعی که می خوام خدمتتون عرض کنم کمتر بیان میشه در این مشاوره ها. در دانشگاه های مطرح تهران(شریف، تهران و امیرکبیر) مهندسی کامپیوتر و علوم کامپیوتر در دانشکده های مختلف هستن. معمولاً مهندسی کامپیوتر خودش یه دانشکده داره یا در کناره مهندسی برقه ولی علوم کامپیوتر در دانشکده علوم ریاضی یا علوم پایه است.(برای اینکه حسی نسبت به دانشکده داشته باشی، دانشکده های مختلف مثل رشته های مختلف دوران دبیرستانن که کلاً از هم جدا هستن. کلاساشون، استاداشون و ... .) بذار چندتا تفاوت مهم رو بهت بگم:

۱. دانشکده مهندسی کامپیوتر معمولاً بزرگتره و دانشجوهای درسخون تری اونجا هستن والبته دانشجوهای بیشتری. استادانشون هم معمولاً بیشتره. به طور خاص دانشکده علوم ریاضی شریف حدود ۴ تا استاد علوم کامپیوتر داره و دانشکده مهندسی کامپیوتر حدود ۴۰ تا (یعنی ده برابر).

۲. با توجه به نکته۱، درس هایی که در م. کامپیوتر (خسته شدم از بس نوشتم مهندسی کامپیوتر و علوم کامپیوتر!) بیشتر و متنوع ترن و در گروه های مختلف ولی برای ع. کامپیوتر معمولاً یه استاد فلان درس رو ارائه می ده و همینیه که هست. می خوای درس رو وردار یا ورندار!

۳. با توجه به نکته ۲ و تفاوت بین استادان ممکن است درسی الزامی را مجبور شوی با یک استاد ناخوب بگذرانی و بیچاره شوی. به طور خاص در دانشکده خودمان ورودی های ۹۵ و ۹۷ و ۹۸ که با استاد A درس داشتن، همه در اون درس پایه می لنگن ولی در این بین ورودی های ۹۶ که با استاد B این درس رو داشتن، اصلاً تفاوت معنادار داره سوادشون.

۴. به خاطر نکته ۳، در دانشکده ما یه سری بودن (و هنوز هم هستن!) که کلا مستقل از چارت و کاملاً استادمحور درس برمی داشتن. حتی اگه مجبور می شدن درس ارشد بردارن!

۵. در ع. کامپیوتر (حداقل در شریف) کارآموزی و پروژه کارشناسی اختیاری و صفر واحدین در حالیکه دانشکده کامپیوتر چقدر اینها داستان دارن و البته چقدر به نفع دانشجو هستن.

۶. ...

شمس۹۵: فکر کنم چیزای خوبی فهمیدم. یه کم می تونید در مورد آینده شغلی رشتتون هم بگید.

شمس۹۹: بله، حتماً. اولاً دقت کنید که دانشکده تقریباً هیچ کاری به آینده شغلی شما نداره! و حتی همون طور که گفتم پروژه کارشناسی و کارآموزی هم بسیار کمرنگه و خودت باید دنبالش باشی ولی خب اگه زرنگ باشی یا خوش شانس و با استادای خوب درس ورداری تا دو تا چیز حسابی یاد بگیری، کار هم فراوونه. معمولاً شرکت های درست حسابی تابستونا یه دوره کارآموزی می ذارن که رایگان هم هست بیشتر ولی خب متقاضی فراوون داره و به همین خاطر یه آزمون ورودی برگزار می کنه. کافیه که برنامه نویسی مقدماتی و پیشرفته و الگوریتم بلد باشی تا بهترین شرکت های کشور برای کارآموزی بپذیرنت! یه سری شغل ها هم که شاید بیشتر به ما مربوط بشن در حوزه آمار و تحلیل داده اند که دارن کم کم خیلی زیاد میشن. در ضمن، یه چیزی رو هم از این تریبون بذارید اعلام کنم! نمی دونم کی اینو بین ملت پخش کرده که ع. کامپیوتری ها در شرکت ها می رن و آقابالاسر م. کامپیوتری ها میشن و مدیر هر چهار پنج تا م. کامپیوتر یک ع. کامپیوتریه(واقعاً اینجا چند تا استیکر ناله نیاز دارم)! استدعا دارم که فکر نکنید وقتی ع. کامپیوتر می خونید میان بهتون التماس می کنن که بیاید بر چند م. کامپیوتری مفلوک مدیریت کنید! جناب شمس۹۵، این مصاحبه های طولانی برا شما جوونا خوبه! من دیگه دارم خسته میشم، اگه امکانش هست دیگه کم کم ختم جلسه رو اعلام کنید.

شمس۹۵: چشم آقای شمس۹۹! فقط یه سوال دیگه.

شمس۹۹: بفرمایید.

شمس۹۵: میشه از اپلای هم بگید؟ راسته که از رشته شما مستقیم می رن استنفورد و MIT؟

شمس۹۹: بله. در رابطه با اپلای باید بگم که لطفاً فکر نکنید اگر دانشجوی خوبی باشید، قراره یه روز صبح که از خواب پا می شید، ببینید از بهترین دانشگاه های آمریکا براتون نامه اومده که تو رو خدا بیا اینجا! بلکه اتفاقاً برعکس و این شمایید که باید کلی التماس درخواست کنید تا در دانشگاه موردنظر پذیرفته بشید! تا جایی که فهمیدم اپلای سه مرحله داره:

1. پدرتون پولدار باشه یا حداقل وضع مالیتون خوب باشه(کافیه ارزش پول کشورمون رو با هر کشور خارجی که دوست دارید مقایسه کنید، کلی پول های دیگه هم داخل کشور خودمون باید خرج کنید. روزنامه شریف سال ۹۸ آمار در آورده بود که حدود ۶۰ میلیون تومن برای دخترا و ۸۰ میلیون تومن برای پسرا هزینه داره).

2. زبان انگلیسی رو برید خوب یاد بگیرید و متناسب با جایی که می خواید برید و با راهنمایی اهل فن، TOFEL و GRE و ... بگیرید.

3. ترجیحاً درسخون باشید و معدل نسبتاً خوبی داشته باشید. شاید لازم باشه زیاد واحد برندارید، مثلاً هر ترم حدود 16 تا. ارتباط با دانشجوهای سال بالایی که می خوان اپلای کنن یا دانشجوهایی که یکی از اقوامشون به واسطه دانشجو بودن اپلای کردن.

شمس۹۵: دیگه خودتون توصیه خاصی ندارید؟

شمس۹۹: بذارید دو نکته دیگه بگم و خلاصتون کنم.

اول اینکه کامپیوتر خوندن به معنای هکر شدن نیست! من فکر می کنم تعداد خوبی از ملت وقتی در دفترچه انتخاب رشتشون، اسم کامپیوتر رو می نویسن، خودشون رو در یه اتاق زیرشیروانی تصور می کنن که پای کامپیوترن و دارن همه دنیا رو هک می کنن! اطلاعات همه مردم رو دارن، بانک ها عاجزانه ازشون درخواست می کنن که حسابامونو خالی نکن و ... ! م. کامپیوتر و ع کامپیوتر اون نیست. مرتبط ترین چیزها با این نگاه، کلا شش واحد درس م. کامپیوتره که سه واحدشم اختیاریه. درسهای شبکه های کامپیوتری و امنیت شبکه. در دوره ارشد میشه به طور خاص، شبکه خوند یا رایانش امن. تبدیل شدن به اون شخصیتِ اتاق زیرشیروانی مستقل از دانشگاه است!

و نکته آخر هم اینکه سعی نکنید به هر زحمتی شده شریف قبول شید. وقتی نگاهت به مهندسی مواد، در حد تولید کننده ی مواد مخدره، خواهش می کنم مهندسی مواد شریف رو انتخاب نکن که بعدش تغییر رشته بدی به کامپیوتر! شاید گاهی بهتر باشه، در جمع خوبای دانشگاه علم و صنعت باشید تا اینکه در جمع کسانی که در شریف از رشته خود حالشون به هم می خوره و خودشون رو در مقایسه با نخبگان شریف از عقب مونده ترین آدم های دنیا می دونن. به هر حال این رشته سر دراز دارد. سرتون رو درد نیارم جناب شمس۹۵. امیدوارم موفق باشید.

شمس۹۵: خیلی ممنونم آقای شمس۹۹!

و سپاس خدای را...

مهرماه نود و نه

محمدرضا شمس اشکذری