تعریف پول، ارز و رمزارز : بخش اول تاریخ پول

مقدمه:

ما در زندگی روزره خود بارها از کلمات پول (Money) و ارز (Currency) استفاده می‌کنیم و احساس می‌کنیم معنی و مفهوم پول و ارز یکی هستند ولی درواقع پول و ارز دو کلمه و مفهوم بسیار متفاوت هستند. عموم انسان‌ها از هردوی این‌ها برای مبادلات از قبیل خرید و فروش، هزینه‌ها، اقساط و وام‌ها و کلیه امور مالی خود استفاده می‌کنند.در این مطلب سعی داریم تا تفاوت پول و ارز را به طور ساده بیان کنیم. در ابتدا بهتر است تاریخچه پول را بررسی کنیم.

تاریخچه:

پول یکی از رایج‌ترین و قدیمی‌ترین مفاهیم در طول تاریخ است در اثر مرور زمان، ارزش خود را ثابت نموده و اشکال و اندازه‌‌های بسیاری، از کالا گرفته تا واحد پول کاغذی و اکنون، دارایی‌‌های دیجیتال را به خود گرفته‌‌ است و کماکان در حال تغییر است. انسان در طول تاریخ برای مبادلات خود از روش‌های بسیاری استفاده نموده است

انواع پول و شیوه های پرداخت از گذشته تا کنون:

• مبادله کالا به کالا (Barter)
• سکه‌های فلزی (Metal coins)
• پول‌های کاغذی (bills)
• ارزهای فیات (Fiat currencies)
• پول الکترونیکی (Electronic money)
• رمزارزها (cryptocurrency)

مبادله کالا به کالا (Barter) :

در ابتدا پولی وجود نداشت و مردم، کالا و خدمات خود را باهم مبادله می‌کردند. مبادله کالا به کالا که به ان تهاتر (Barter) نیز گفته می‌شود از گذشته های بسیار دور تا امروزه رواج دارد، نوعی معامله است که در آن فرد در مقابل کالایی که به دیگری تحویل می‌دهد، یک کالای دیگر دریافت می‌کند. به طور مثال شما مقداری جو دارید و به گوشت نیاز دارید.شما به قصاب مراجعه کرده و با دادن مقداری جو به وی گوشت خود را دریافت می‌کنید.

این نوع معامله مشکلات اساسی داشت :

1. امکان تعیین ارزش کالا براساس قبول واحد معینی که مورد تایید طرفین معامله باشد وجود نداشت.

2. یافتن طرفین مبادله دو کالا (گوشت و جو ) که هر دو نیاز به کالاهای عرضه شده طرف دیگر داشته و آماده مبادله باشند چندان آسان نبود.

این دو مشکل معاملات تهاتری را در بسیاری از مواقع سخت و غیرممکن می‌کرد. بنابراین بشر نیاز به ابزار واسطه ای داشت که ارزش را در آن ذخیره کرده و به آینده انتقال دهد.

سکه‌های فلزی (Metal coins):

رفته رفته مردم برای حل مشکلات ناشی از مبادلات کالا به کالا و همچنین تنوع تولید و لزوم رفع نیاز بشر از تولیدات مختلف در سیر گسترش اقتصاد کشورها، ابزار جدیدی را برای ذخیره ارزش و انتقال آن به آینده ابداع شد. پول کالایی (Commodity Money) کالاهای خاصی بودند که بسیار پرطرفدار و مورد استفاده عموم بودند. در مناطقی از دنیا این نقش بر عهده آهن، طلا و نقره بود، و در جایی دیگر ذرت خشک شده و نمک!

مواردی که به عنوان پول کالایی استفاده می‌شوند باید داری ویژگی های خاصی باشند:

1. قابل حمل باشند.
2. قابل شمارش باشد.
3. استحصال آنها سخت و کمیاب باشد.
4. فاسد نشوند و قابل ذخیره شدن باشند.
5. مورد پذیرش عموم جامعه (ارزشمندی انها برای کلیه جامعه مورد قبول باشد)

پس از کشف فلزات قیمتی (طلا و نقره) و شناخت مزایا و وجوه تمایز آنها نسبت به کالاهای دیگر به مانند فلزاتی مثل آهن و مس، به عنوان "پول کالایی " مورد استفاده قرار گرفتند.
با گذشت زمان مسئولان امور در جوامع مختلف برای رونق داد و ستد و توسعه تجارت نسبت به ضرب سکه‌های طلا و نقره اقدام نمودند. برای انجام این کار، شمش‌های طلا و نفره را به سکه‌های کوچک و متنوع تبدیل و سپس آنها را به مهر خود ممهور و در قلمرو جغرافیایی خویش رایج ساختند.

پول‌های کاغذی (bills):

سکه های طلا و نقره از زمان پیدایش، تا هزاران سال بعد به عنوان پول کالایی رایج در میان مردم و دولت‌ها، نقش اساسی در تجارت داشتند و کار داد و ستد و تجارت را توسعه بخشیدند و هنوز هم مورد قبول میان مردم و دولت‌ها هستند ولی طلا و نقره نیز مشکلاتی داشتند.

1. نگه‌داری از انها سخت بود.
2. فضای زیادی اشغال میکردند.
3. وزن ان‌ها زیاد و حمل و نقل انها سخت بود.
4. تاجران و بازرگانان همیشه مورد حمله راهزنان قرار می‌گرفتند.

مشکلات طلا و نقره باعث پدایش "حواله کاغذی" شدند. کارکرد حواله به این صورت بود که شخصی میتوانست بدهی خود را به شخص دیگری منتقل کند. تاجران و بازرگانان به جای حمل مقدار زیادی طلا و نقره، ان را به شخصی معتمد در شهر A می‌دادند و از وی یک کاغذ و یادداشت می‌گرفتند.سپس به شهر B رفته و با ارایه حواله خود به معتمد ان شهر همان مقدار طلا و نقره را وی می‌گرفتند. معتمدین شهر A و B نیز هر چند ماه یکبار یکدیگر را ملاقات کرده و باقیمانده نقدی این حواله ها را با هم تسویه می کردند.رفته رفته طلاها و نقره‌ها نزد حواله‌داران باقی می‌ماندند و نامه‌های آنان به یکدیگر (همان حواله ها) در دست مردم جابجا می‌شد. عملکرد طلا و نقره و همچنین معتمدین موجب گسترش حرفه "صرافی" شد. صاحبان این حرف واسطه عملیات پولی بین تجار در داخل و خارج از کشور بودند که عملکردشان مقدمه نشر "پول کاغذی" و تشکیل "بانک‌های امروزی" گردید.

بعد از سال ۱۶۶۱ اولین "چک تضمین" شده در سوئد صادر گردید. این موضوع حاشیه های بسیاری را به همراه خود به ارمغان آورد. بعضی از مسئولان و تجار پیش بینی می‌کردند که پول کاغذی از زوال سیستم پولی کشور جلوگیری می کند. با این وجود "اسکناس‌ها" یک موفقیت فوری به حساب می آمدند جایگزین لزوم نگهداری مقادیر سنگین، عظیم و به سادگی قابل سرعت طلا و نقره شدند.کم کم کمتر کسی برای دریافت اصل سکه ها به معتمدین مراجعه میکرد؛ چرا که مردم استفاده از حواله‌های بی دردسر را به سکه‌های دست و پاگیر ترجیح می‎دادند. بنابراین سرمایه راکدی نزد معتمدان شهر شکل گرفت که همچنان مورد نیاز مردم نبود مردم می‎توانستند بدون مراجعه به معتمدین شهرها از همین حواله‌ها برای خرید کالا و خدمات استفاده کرده و باقیمانده آن را به صورت سکه دریافت نمایند. تنها کافی بود که حواله را پشت نویسی کرده و آن را به صاحب جدیدش انتقال دهند. بنابراین حواله ها بدون آنکه ارزش ذاتی داشته باشند، به اعتبار معتمدان شهرها، کارکرد پولی پیدا کرده و مستقیما مورد معامله قرار می گرفتند.

رفته رفته کمتر کسی برای دریافت اصل سکه‌های طلا و نقره به انها مراجعه میکرد و معتمدین با یک سرمایه‌ از طلا و نقره مواجه بودند و این باعث مشکلاتی می‌شد:

1.معتمدین از سکه‌های مردم به نفع خود خرج کرده و با ان معامله و سزمایه‌گذاری می‌کردند.

2.گاهی معتمدین به دیگران حواله بدون پشتوانه (وام) می‌دادند و در عوض در سود تجارت شریک می‌شدند. (مشابه وام‌های بانکی و یا کارت های اعتباری امروزی )

کم کم حکومت‌های مرکزی در شهرها و جوامع جای معتمدان شهر را گرفتند و حواله‌های سنتی جای خود را به اسکناس های دولتی دادند. چین اولین کشوری بود که کاغذ را بسیار شبیه به شکل امروزی آن ابداع کرده و از آن(یوان) استفاده می کرد. چاپ اسکناس از قرن 17 میلادی توسط بانک هایی در سوئد، انگلیس و سایر نقاط اروپا آغاز شد. این بانک ها طلا و مسکوکات مردم را در خزانه خود نگهداری می‌کردند و معادل این ذخایر به چاپ اسکناس می‌پرداختند. و کم کم با جلب اعتماد مردم به اسکناس ها، استفاده از اسکناس (ارز) در اغلب کشورهای دنیا رواج یافت.

مبادلات از طریق حواله‌ها و اسکناس‌ها به تدریج در میان مردم گسترش یافت و این همان چیزیست که امروزه به "ارز (Currency)" می‌نامیم.

لغت "currency" نیز که برای مفهوم "ارز" ابداع شده، هم خانواده current به معنای جاری و درجریان است؛ همانگونه که حواله ها در میان مردم در جریان بود و پول واقعی (سکه‌ها) راکد می‌ماند. این سیستم حواله داری همان نقطه پیدایش "ارزها" بود چرا که تا پیش از این آنچه میان مردم جابجا می‌شد، "پول" بود.

توسعه اسکناس توسط دولت‌ها و بانک‎ها نیازمند دو عامل بود:

1. اقتدار حکومت

2. اعتماد مردم به حکومت

پس ازگذشت مدتی بانکها همانند معتمدین دست به سو استفاده از اعتماد مردم و سکه‌های ان‌ها کردند گاها بانک‌ها تا 10 برابر موجودی طلای خود اسکناس چاپ نمودند. و در مواقع سیل، جنگ، زلزله و یا دزدی از یک بانک که مردم به طلای خود نیاز داشتند متوجه سواستفاده بانک‌ها می‌شدند و کم‌کم اعتماد انها به کل ازبین می‌رفت.

برای حل این مشکل دولت ها با هدف نظارت بر فعالیت بانک‌ها، مرجعی به‌نام بانک مرکزی را بوجود اوردند. بانک‌های مرکزی بخشی از پول‌های ذخیره شده در بانک‌ها را تحت عنوان "سپرده قانونی (Bank reserve)" نزد خود یا تحت نظارت مستقیم خود نگهداری می‌کنند. باین کار بخشی از سپرده‌های مردم در هر بانک، در بانک مرکزی قفل می‌شد تا بانک‌ها را مجبور به اجرای تعهدات خود به مردم کند، و هم در مواقع لزوم (وقتی که مشکل خاصی برای یکی از بانک ها پیش آمد)، از محل همین سپرده‌های قانونی، مشکل را رفع می‌کند تا اعتماد مردم به صنعت بانکداری همچنان حفظ شود.

به تدریج در قرن هجده میلادی با افزایش حجم تجارت میان کشورهای مختلف‌، انواع پول‌ها میان بازرگانان و صنعتگران در کشورهای مختلف جابجا می‌شد. دولت‌ها باید کاری می‌کردند که بازرگانان کشورهای دیگر، اسکناس‌های کاغذی آن کشور را نیز همانند شمش و سکه‌های طلا و نقره بپذیرند. برای این مهم، بانک مرکزی هرکشور،باید نرخ ثابت و مشخصی را برای تبدیل اسکناس به طلا تعیین کند و تعهد دهد که همیشه (و تحت هر شرایطی)، هر کس اسکناس های چاپ شده این کشور را به بانک‌ها تحویل دهد، معادل (نرخ تبدیل) آن، طلا دریافت خواهد کرد. برای مردم مهم بود که در هر لحظه‌ای که اراده کنند، با نرخ ثابتی ( که هرگز تغییر نمی‎کند) می‌توانند اسکناس را به طلا و بلعکس تبدیل کنند. این روش، نوعی استاندارد قابل قبول برای معاملات بین المللی "ارز" رایج کشورها بود که "استاندارد طلا" نام داشت.

با انکه "استاندارد طلا" یک روش خوب برای ارزشمند کردن "ارز" یک کشور بود اما چند مشکل اساسی داشت

1. در وقوع جنگ‌ها کشور ها به حفظ ذخایر طلای خود بیشتر اهمیت می‌دادند
2. در وقوع جنگ‌ها کشور ها گاها از عرضه نامحدود و بی‌قید و شرط طلا خودداری می‌کردند.
3. پیدایش معادن جدید طلا،باعث تغییر ارزش نسبی طلا و قدرت اقتصادی کشورها می‌شد.
4. احتکار طلا در میان مردم باعث میشد دولت‌ها نتوانند تعادل بین پول و ارز با بازار را برقرار کنند.
5. محدودیت ذخایر طلای کشورها باعث می‌شد کشورهای مختلف برای رشد اقتصادی، پرداخت حقوق کارگران وکارمندان و همچنین تجارت با کشورهای مختلف دچار مشکل می‌شدند.

پس از پایان جنگ جهانی اول، دولت ها یکی پس از دیگری استاندارد طلا را کنار گذاشتند. در سال 1945، طی دوره رکود شدید اقتصادی، نمایندگان کشورها با حضور در کنفرانس لندن، پایان حضور استاندارد بین‌المللی طلا را اعلام کردند.

از یک سو تعلیق سیستم استاندارد طلا به معنای ایجاد یک سیستم مالی اسکناس محور بی پشتوانه بود که منجر به تورم شدید می‌شد و از طرف دیگر، سازوکارهای حفظ استاندارد طلا، منجر به ریاضت حکومتی، مالیات‌های بیشتر، انقباض پولی و نرخهای بالاتر بهره و به‌طور مستقیم موجب تشدید فروپاشی اقتصادی، افزایش تورم، بیکاری غیرقابل تثبیت و آشفتگی های حکومتی می‌شد.

پس از جنگ جهانی دوم در سال 1945 دو سازمان مهم "صندوق بین المللی پول (IMF)" و "بانک بازسازی و توسعه بین‌الملل (IBRD)" که امروز به بخشی از "گروه بانک جهانی (World Bank Group)" رسما معرفی شدند. هدف ایجاد صندوق بین المللی پول نظارت بر نرخ ارز و اختصاص وام به کشورهایی بود که برای تقویت سیستم پولی و پرداخت بدهی های خود به آن نیاز داشتند. "گروه بانک جهانی"، که در ابتدا ” بانک بین‌المللی توسعه و ترمیم” نامیده می‌شد، برای کمک به کشورهایی تاسیس شد که در جریان جنگ جهانی دوم دچار آسیب ساختاری و اقتصادی شده بودند. با تضعیف اقتصاد اروپای سوخته در جنگ، آمریکا که از صدمات جنگ عمدتا مصون مانده بود با اقتصادی که نسبت به اغلب کشورهای جهان قدرت بیشتری داشت، "دلار" را به عنوان "ارز رسمی" مورد استفاده در مبادلات جهانی مطرح کرد. با بهبود حمل و نقل، رواج مصرف گرایی و پیشرفت تکنولوژی امکان دریافت و ارسال کالا از اقصی نقاط دنیا فراهم شده بود در حالی که نیاز به ارزهای همه کشورها وجود نداشت.ساختار پولی تازه مبتنی‌بر "دلار امریکا" بود و دلار به "ارز اندوخته" جهانی بدل شد. چیزی شبیه استاندارد طلای پیش از جنگ را البته در سطح محدود ایجاد کنند؛ در نتیجه دلار امریکا با قیمت ثابت به طلا پیوند داده شد. دولت ایالات متحده کار تبدیل دلار به طلا را با نرخ 35 دلار به ازای هر اونس طلا آغاز نمود. به این ترتیب پول امریکا به استاندارد طلای جدید مبدل شد و البته مزیت آن نسبت به این فلز گران‌بها، داشتن انعطاف‌پذیری بود.

شوک نیکسون: امریکا نیز همانند بانک‌ها و معتمدین از قدرت داده شده به دلار نیز سو استفاده نمود و اقدام به چاپ بی رویه دلار نمود. کار به جایی رسید که کشورهایی مانند فرانسه ادامه وضع موجود را برنتافتند و با فروش دلارهای خود طلا خریدند. در نهایت در سال 1971 رئیس جمهور امریکا ریچارد نیکسون طی یک سخنرانی تلویزیونی اعلام کرد که امریکا دیگر از پیوند پولی میان دلار و طلا پشتیبانی نمی‌کند. این اقدام به منزله پایان سیستم استاندارد طلا بود و نرخ‌های تبدیل ارز را بار دیگر شناور ساخت. در پاسخ به امریکا، گروه کشورهای دموکراتیک صنعتی G–10 تصمیم گرفتند که نرخ جدید مبادلات را برمبنای دلار با ارزش پایینتر محاسبه کنند. با افزایش فشار بر دلار در ماه مارس، گروه G-10 با ایجاد یه راهکار، از شش عضو اروپایی خود خواست ارزهای خود را برای مقابله با دلار با یکدیگر پیوند دهند.

ارزهای فیات (Fiat currencies) :

پس از پایان سیستم استاندارد طلا و قطع ارتباط ارزهای ملی با طلا،دولت ها عرضه و مدیریت ارز ملی را بر عهده داشتند و بسته به نیازهای خود اسکناس چاپ می‌کردند. اما ارز ملی، تنها یک کاغذ است که در میان مردم جابجا می‌شود و دولت‌ها با انواع سیاست‌های مالی، سعی در کنترل ارزش آن دارند. به همین دلیل بعد از کنار گذاشتن استاندارد طلا، به شکل جدیدی از پول رسیدیم که پول بی پشتوانه، "پول فیات (Fiat Money)" یا "پول دستوری" نامیده می‌شود .پول فیات پول رایج قانونی‌ است که ارزش آن به جای اینکه بر پایه یک کالا و یا محصول فیزیکی باشد، صرفا براساس اعتماد به دولت و قوانین دولتی است. کلمه فیات از ریشه لاتین گرفته شده است و می‌‌توان آن را «باید باشد» یا «بگذار انجام شود» ترجمه کرد.

دولتمردان با " پول‌های فیات" ، به طور مستقیم می‌توانند بر روی ارزش ارزهای ملی تاثیر گذاشته و آن را به شرایط اقتصادی کشور پیوند زنند. در این سیستم پولی، دولت و بانک‌های مرکزی اساسی‌ترین نقش را در مواجهه با رویدادهای مالی مختلف مانند ایجاد بانکداری ذخیره کسری یا تسهیلات کمی ایفا می‌کنند خطر بزرگ در استفاده از پول بی‌پشتوانه تورم بحرانی و افزایش بیش از حد نقدینگی به دلیل نامحدود بودن آن است.

معمولاً تمامی کشورها از ارگانی به نام بانک مرکزی برای کنترل تولید پول استفاده می‌نمایند. در زمان امروزی پول کاغذی و سکه‌ها تنها درصد بسیار کمی از حجم نقدینگی را تشکیل می‌دهند و بیشتر نقدینگی تنها به صورت پس‌انداز در بانک‌ها موجود است. امروزه تمامی پول های رایج دنیا را می توان پول فیات محسوب کرد، چرا که فاقد هرگونه ارزش ذاتی هستند و صرفا به عنوان وسیله ای برای پرداخت مورد استفاده قرار می گیرند. در سال های گذشته پول فیات به عنوان یک نوع واحد پولی، نقش قابل توجهی را در جهت ذخیره کردن ارزش، فراهم کردن یک واحد شمارش و ابزار مبادله ایفا کرده است.دولت‌ها و بانک‌های مرکزی به کمک پول فیات، نقدینگی، تصمیم گیری درباره میزان عرضه‌ی پول، کاهش و افزایش هزینه‌های خود، نرخ‌های بهره و ثبات پولی را هدایت و اقتصاد خود را در برابر آسیب‌هایی مثل کاهش تقاضای ناشی از چرخه‌های تجاری مصون ساختند.

مزیت های پول فیات:

1. کم هزینه : چاپ و ایجاد پول فیات بسیار ارزان‌تر از تولید ارز با پشتوانه یک کالا است.
2. قابل استفاده در مبادلات بین المللی: از پول فیات در سراسر جهان استفاده می‌شود و قابل تبادل در کل دنیا است.
3. راحتی در نگهداری: بر خلاف طلا، پول فیات به هیچ جنس فیزیکی‌ای وابسته نیست و نیاز به نگهداری، محافظت و مانیتورینگ ندارد.
4. پاسخگویی: ارز‌های فیات به دولت‌ها و بانک‌های مرکزی‌اشان این اجازه را می‌دهند که در هنگام بحران‌های اقتصادی انعطاف بیشتری از خود نشان دهند.
5. واکنش‌پذیر بودن: یکی از ویژگی‌های مهم پول فیات این است که دولت ها و بانک ها مرکزی را قادر می سازد تا نسبت به بحران‌های اقتصادی انعطاف کافی را داشته باشند.
6. کمیاب بودن (Scarcity):کمبود و یا وجود نداشتن یک کالای خاص (مانند طلا) بر روی پول فیات تاثیر نمی‌گذارد. پول‌ فیات مشابه دارایی های فیزیکی دچار کم یابی نمی شود.

معایب پول فیات:

1. سابقه تاریک: از نظر تاریخی، سرانجام پیاده‌سازی سیستم‌ ارزی فیات عموما به سقوط نظام‌های مالی ختم شده است.
2. نداشتن ارزش ذاتی: پول های فیات فاقد ارزش ذاتی هستند که به موجب آن دولت ها می توانند پول را بدون هیچ پشتوانه منتشر کنند
3. خطرناک بودن: خطر بزرگ در استفاده از پول بی‌پشتوانه تورم بحرانی و افزایش بیش از حد نقدینگی به دلیل نامحدود بودن آن است.

پول رسمی کشور ما یعنی ریال درواقع بی‌پشتوانه و تحت کنترل کامل دولت و بانک مرکزی‌ است. اما در قانون طبق قوانین پولی و بانکی کشور (مصوب سال 1351)، ارزش ریال نسبت به طلا تعریف شده با انکه نیم قرن از تاریخ تصویب آن گذشته و هچنین با انقراض استاندارد طلا، هنوز در این قانون بازنگری و اصلاحی کلی صورت نپذیرفته است.

• قانون بانكي و پولي كشور مصوب 7 خرداد 1339:
• ماده 11- واحد پول كشورايران، ريال است كه به يكصد دينار تقسيم مي شود.
• ماده 12- قيمت يك گرم طلاي خالص 2396156/85 ريال (هشتاد و پنج ريال و دو ميليون و سيصد و نود و شش هزار و يكصد و پنجاه و شش ده ميليونيم ريال) است، و يك ريال محتوي 0117316/0 گرم (يكصد و هفده هزار و سيصد و شانزده ده ميليونيم گرم) طلاي خالص ميباشد.
• ماده 13- برابري پولهاي خارجي نسبت به ريال و نرخ خريد و فروش ارز توسط بانك مركزي با رعايت تعهدات كشور در مقابل صندوق بينالمللي پول تعيين و در روزنامه رسمي كشور درج خواهد گرديد.
• ماده 14- 1.امتياز انتشار پول در انحصار دولت است.
• ماده 14-2.اين امتياز مطابق مقررات اين قانون منحصراً از طرف بانك مركزي ايران بدون دخالت هيچ دستگاه دولتي يا خصوصي ديگري به اجرا گذارده ميشود.
• ماده 15-1. تنها اسكناس و پول هاي فلزي كه در تاريخ تصويب اين قانون در جريان بوده و يا بموجب اين قانون انتشار مي يابد جريان قانوني و قوه ابراء خواهند داشت.
• ماده 15-2. ميزان قوه ابراء انواع اسكناس و مسكوكات فلزي در جريان به پيشنهاد بانك مركزي ايران توسط شوراي پول و اعتبار تعيين و پس از تصويب وزير دارايي بموقع اجرا گذاشته خواهد شد.
• ماده 16-1. پول طلا جريان قانوني نخواهد داشت مگر اينكه بنا به پيشنهاد شوراي پول و اعتبار، هيات وزيران بموجب تصويبنامه اجازه به جريان گذاردن آنرا صادر كند. ترتيب و شرايط ضرب سكه ها و طريقه به جريان گذاردن و خروج آنها از جريان نيز به همين طريق تعيين خواهد شد.
• ماده 16-2. شرايط وارد كردن طلا و نقره به كشور يا صدور از كشور براي احتياجات مسلم اقتصادي به پيشنهاد شوراي پول و اعتبار و تصويب هيات وزيران خواهد بود.
  

نرخ برابری یک گرم طلای خالص و ریال از ابتدای دوره پهلوی تا سال 1398 :

• 1308: یک گرم طلای خالص = 2/73 ریال
• 1310: یک گرم طلای خالص = 13/65 ریال
• 1320: یک گرم طلای خالص = 36/29 ریال
• 1336: یک گرم طلای خالص = 85/23 ریال
• 1339: یک گرم طلای خالص = 85/22 ریال
• 1350: یک گرم طلای خالص = 92/54 ریال
• 1395: یک گرم طلای خالص = 1,130,000 ریال
• 1398: یک گرم طلای خالص = 5,679.000 ریال

پول الکترونیکی (Electronic money):

پیشرفت علم و فناوری و توسعه ارتباطات الکترونیکی در دهه‌های اخیر کمک شایانی به سیستم‌های پولی و بانکداری از جمله خلق "پول الکترونیکی" نموده است. "پول الکترونیکی" عبارت است از هر رسانه، ماده، ابزار یا سیستمی که از طریق انتقال اطلاعات ذخیره شده، بتواند به‌ صورت الکترومغناطیسی عمل پرداخت را انجام دهد. "پول الکترونیکی" در زبان انگلیسی با کلماتی نظیر E-Cash، Digital Money و E-Money و در فارسی با عباراتی نظر «پول بر پایه اطلاعات، پول غیر قابل لمس، پول رقمی و پول الکترونیکی» شناخته شده است. هویت پول الکترونیکی از لحاظ ساختاری، عبارت است از بیت‌های موجود در حافظه رایانه، که دارای ارزشی برابر با ارزش پول نقد است.

پول الکترونیکی یا پول دیجیتال (E-Money) پول منتشر شده از سوی دولت یا بخش خصوصی است که جایگزینی برای سکه‌ها، اسکناس‌ها و ارزها است که به صورت الکترونیکی از آن استفاده می شود و یک مکانیسم پرداخت ارزش ذخیره شده است که در آن مقداری از وجوه یا ارزش که برای مصرف کننده قابل استفاده است. از سال 1918 تا کنون که زمان شروع پرداخت های الکترونیکی بوده، پرداخت الکترونیکی به شکل های گوناگون صورت گرفته است و پرداخت بر خط نیز به کار گرفته شده که طی آن پول از خریدار کالا و خدمات به فروشنده به صورت آنلاین و بدون حضور فیزیکی و ملاقات فروشنده و خریدار و بر طبق قراردادی که فروشندگان با بانک ها برقرار کرده اند، انتقال می یابد.

ارز مجازی (Virtual Currency) نوعی ارز واسطه ای برای مبادله است که مانند ارز عمل می‌کنند اما توسط دولت‌ها،شرکت‌ها و یا یک جامعه مجازی خلق می‌شود و توسط برنامه‌های رایانه‌ای کنترل می‌شوند. بعضی از ارزهای مجازی قابل تبدیل به ارزهای فیات کشورها هستند و بعضی دیگر تنها در یک جامعه مجازی ارزش دارند.

پیشرفت علم و فناوری و توسعه ارتباطات الکترونیکی در دهه‌های اخیر کمک شایانی به سیستم‌های پولی و بانکداری از جمله خلق پول الکترونیکی، ارز مجازی، بانکداری الکترونیک، پرداخت الکترونیک، شده است. پیدایش پول الکترونیکی نوعی انقلاب پولی در اقتصاد امروزی و نسل‌های برتر اقتصاد پولی محسوب می‌شودو باعث تغییر کلی نظان های مالی خرد و کلان شده است. مرزهای سیاسی و جغرافیای، اثری بر پول‌های الکترونیکی ندارند و درسرتاسر جهان مورد قبول هستند.ارزهای دیجیتال مانند پول‌های فیزیکی، برای خرید کالا و خدمات مورد استفاده و قابلیت دریافت، انتقال، و تبدیل به پولی دیگر را دارد و می‌توانند به استفاده در مجامع خاص نیز محدود شوند. مثلاً می‌توان یک ارز مجازی مخصوص یک بازی یا شبکهٔ اجتماعی داشت.

پول الکترونیکی براساس ماهیت و شکل استفاده خود در دو نوع طبقه بندی می‌شود:

• پول الکترونیکی مبتنی بر کارت هوشمند
• پول الکترونیکی مبتنی بر نرم افزار و پول شبکه

پول الکترونیکی مبتنی بر کارت: اطلاعات مالی و پولی به صورت دیجیتال برروی یک قطعه الکترونیکی سخت افزاری است که قابلیت حمل کردن دارد و در واقع یک میکروپروسسور یا ریز پردازنده است و در یک کارت ذخیره می شود. انوع کارت‌های بانکی، مستر کارت، ویزاکارت که قابلیت خرید و فروش و انتقال پول به دیگران در هرنقطه از جهان را به دارندگان ان می‌دهند.

مبتنی بر نرم افزار: اطلاعات مالی و پولی برروی هیچ قطعه سخت افزار ی وجود ندارد و این اطلاعات در روی اپلیکیشن موبایلی، نرم افزار کامپیوتری و یا سایت بانک نگهداری می‌شوند.انواع اپلیکیشن موبایل بانک، Amazon Pay ،Samsung Pay،PayPal نمونهایی از پول و ارزهای دیجیتال مبتنی بر نرم افزار هستند.

معایب پول الکترونیکی و ارز دیجیتال:

با توجه به قابلیت پول الکترونیکی برای جایگزینی اسکناس و مسکوک، ممکن است پول الکترونیکی به تدریج جایگزین پول بانک مرکزی شود و موقعیت انحصاری بانک مرکزی در زمینه‌های نظارت بانکی، نظارت بر نظام پرداخت‌ها، ثبات نظام مالی سیاست‌گذاری پولی و به ویژه استقلال آن با خطر مواجه شود.پول الکترونیکی می‌تواند عامل بالقوه افزایش بی‌ثباتی در بازارهای ارز باشد پول الکترونیکی نیازمند داستن علم استفاده از ان است و فقدان امنیت شبکه‌های رایانه‌ای سیستم‌های بانکی، سرقت‌های الکترونیکی، فقدان قانون و مقررات در خصوص جرایم الکترونیکی، فقدان آیین دادرسی در مورد نحوه رسیدگی به جرایم الکترونیکی، فقدان یا ضعف زیرساخت‌های مخابراتی و ضعف آموزشی و فرهنگی (نحوه نظارت و کنترل بانک مرکزی و غیره)، موانع جدی در استفاده وسیع از پول الکترونیکی هستند ممکن است یک فرصت برای هکرها باشد.

پول الکترونیکی و ارز دیجیتال در کار معایب خود دارای مزای ویژه‌ای هستند:

1. راحتی: تسهیل نقل و انتقال پول میان انواع مختلف حساب‌ها، بانک‌ها و کشورها.
2. فراملیتی: مهمترین ویژگی پول الکترونیکی یعنی فراملیتی یا بی‌مرز بودن آن است.
3. افزایش کارایی پرداخت‌های بین‌المللی: با استفاده از پول الکترونیکی، هزینه نقل و انتقال بین‌المللی وجوه نسبت به سیستم بانکداری سنتی، به طور قابل توجهی ارزانتر است. پول الکترونیکی مبادلات را ارزان تر خواهد کرد.
4. فرصت های شغلی جدید: پول الکترونیکی و ارز دیجیتال باعث شکوفا شدن کسب‌وکارهای اینترنتی شده اند و از طرفی تاثیر بسیارمثبتی بر صنعت پست، گردشگری، فروشگاه‌های اینترنتی و بسیاری از مشاغل دیگر شده است.
5. رواج بانکداری الکترونیکی: در بانکداری الکترونیکی موقعیت فیزیکی بانک یا مشتری مهم نیست وعدم وابستگی به موقعیت فیزیکی، علاوه بر اینکه زمینه رقابت بین بانک‌ها را تغییر داده و باعث می‌شود امکان مبادله خدمات مالی در بازارهای خرد کشورهای مختلف را فراهم شود و همچنین بانک‌های مجازی می‌توانند موقعیت فیزیکی خودشان را بدون این‌که تغییری در ارتباط خود با مشتریانشان ایجاد کنند، تغییر دهند.

پول الکترونیکی و ارز دیجیتال براساس نحوه تولید، تبادل

پول الکترونیکی و ارز دیجیتال براساس ماهیت خود به دو دسته تقسیم می‌شود:

• ارز دیجیتال شناسایی شده
• ارز دیجیتال غیر قابل شناسایی

ارز دیجیتال شناسایی شده(متمرکز): این نوع ارز الکترونیکی، حاوی اطلاعاتی درباره هویت مالک آن‌ها بوده و هویت دارنده‌ آن قابل شناسایی است. نرخ برابری، ارزش، تولید،تبادل،خرید، فروش، نظارت و ردیابی این نوع پول الکترونیکی و ارز دیجیتالی توسط دولت‌ها و شرکت‌ها و جوامع مجازی خاص ان‌ها قابل پیگیری و شناسایی است. مانند:

1. ارز دیجیتال کارت‌های بانکی
2. ارز دیجیتال افراد در اینترنت بانک
3. ارز دیجیتال افراد در جوامع مجازی نظیر وبمانی، پیپال، امازون‌پی، اپل‌پی و ... .
4. انواع گیفت کارت و شارژ
5. انواع بلیط‌های الکترونیکی

ارز دیجیتال غیر قابل شناسایی(رمزارز غیر متمرکز): این نوع ارز دیجیتالی که به "رمزارز(cryptocurrency)" معروف هستند، خصوصیت مخفی بودن هویت فرد دارنده‌اش را در بر دارد . هنگامی‌که پول دیجیتالی از حسابی برداشت شد، بدون باقی گذاشتن هیچ اثری می‌توان آن‌را خرج نمود و با توجه به این نکته که هنگام ایجاد کردن پول دیجیتالی از امضاهای نامشخص استفاده می‌شود، امکان پی‌گیری آن در هیچ بانکی وجود ندارد.

رمزارزها (cryptocurrency):

رمزارز به پولی اطلاق می‌شود که به کمک رایانه‌هایی با قدرت پردازش بسیار بالا و از طریق یک الگوریتم و به کمک سیستم بلاک‌چین، محاسبات بسیار پیچیده ریاضی، به همراه صرف مقدار زیادی انرژی، کدگذاری و تولید می‌شوند. درباره تاریخچه بوجود امدن رمزارزها به طور مفصل در پست مفهوم بلاک‌چین صحبت کرده ایم.

مشکلات سیستم‌های مالی متمرکز باعث روی اوردن جامعه به سیستم بلاکچین و در نهایت خلق بیت‌کوین شد. بیت‌کوین‌ها دارایی‌های دیجیتالی هستند که به عنوان پاداش فرایند معروف به استخراج تولید شده و می‌توانند برای سایر ارزها ، محصولات و خدمات قابل تبادل باشند. آنها از رمزنگاری قوی برای تأمین معاملات مالی ، كنترل ایجاد واحدهای اضافی و تأیید انتقال دارایی استفاده می كنند.

دنیای "رمزارزها (cryptocurrencies)" حاوی اصطلاحات و تعاریف بسیاریست که در مطالب اینده به ان‌ها می‌پردازیم اما "رمزارزها" به طور کلی در سه دسته قرار مگیرند.

• بیت‌کوین (Bitcoin)
• دوج کوین (Dogecoin)
• التکوین (Altcoins)

بیت‌کوین (Bitcoin):

رمزارز بیت‌کوین (Bitcoin) اولین ارز دیجیتال معرفی شده در دنیاست ودر روزهای ابتدایی تنها توسط کارشناسان حوزه رمزنگاری مورد استفاده قرار می‌گرفت. اما پس از گذشت چندماه و در سال ۲۰۰۹، بیت‌کوین بصورت یک نرم‌افزار متن‌باز در دسترس عموم قرار گرفت ولی امروزه کمترکسی است که واژه بیت‌کوین را نشنیده باشد. در ابتدا بیت‌کوین با هدف استفاده روزمره عموم در معاملات پدید آمد، اما افزایش شگفت‌انگیز قیمت آن باعث شده است که این رمزارز بیشتر به‌عنوان یک دارایی امن، همچون طلا به‌کار گرفته شود و اکثریت مردم آن را به چشم یک پس‌انداز بلندمدت خریداری و نگهداری نمایند.

بیت‌کوین (BTC) همانند طلا(Gold) است و علاوه بر کمیاب بودنش، بخاطر تقسیم پذیری، نقدشوندگی سریع و عدم نیاز به حفاظت‌های فیزیکی و قابلیت انتقال دارایی در کوتاه ترین زمان ممکن حتی از طلا هم مزیت‌های بیشتری دارد.

بیت‌کوین (Bitcoin) توانست بخاطر امنیت بالا، استقلال آن از دولت‌ها و شرکت‌های جهان، شفافیت، قانونمند بودن، سرعت بالا و تحت نظارت بودن همه افراد، توانست به سرعت اعتماد مردم را جلب کند

دوج کوین (Dogecoin):

"دوج‌کوین (Dogecoin)" نوعی رمزارز است که در دسامبر ۲۰۱۳ خلق شد. لوگوی دوج‌کوین، سگ است و توسط بیلی مارکوس و جکسون پالمر خلق شد. ابتدا قرار بود از دوج کوین برای کمک به تولیدکنندگان محتوا استفاده شود. اما دوج کوین به سرعت توانست در شبکه‌های اجتماعی نظیر ردیت (Reddit) و توییتر محبوبیت زیادی کسب کند و به یکی از انجمن‌های بزرگ در دنیا تبدیل شود.

التکوین (Altcoins):

"التکوین‌ (Altcoin)" همانطور که از نامش پیداست یعنی کوین جایگزین؛ تمامی رمزارزهای دیجیتالی که پس از بیت کوین عرضه شدند "التکوین (Altcoin)" نام دارند. آلت‌کوین‌‌ها شامل مجموعه‌ای بزرگ از کوین‌ها و توکن‌ها هستند. این رمزارزها، ارزهای الکترونیکی با بلاک‌چین، ماینرها و والت‌های مخصوص به خود هستند.بیت‌کوین به‌دلیل طراحی خاصش، مشکلاتی ذاتی دارد و افراد حس می‌کنند که می‌توانند این مشکلات را بهبود دهند. به‌عنوان مثال، معاملات بیت‌کوین، هزینه‌ی زیادی دارند و به زمان زیادی برای پردازش نیاز دارند؛ به‌همین دلیل، برخی‌ از آلت‌کوین‌ها برای کاهش هزینه و افزایش سرعت پردازش به‌ وجود می‌آیند.برخی التکوین‌ها مزیتی نسبت به بیت‌کوین ندارند و برخی دیگر با هدف بهبود مشکلات بیت‌کوین، برخی دیگر نوعی فورک از ارزهای دیگر هستند.التکوین‌ها با گسترش مرزهای امکانات blockchain نقش مهمی را ایفا می کنند.

با این حال ، همه التکوین‌ها دارای چنین اهداف قابل ستایش نیستند. در چند سال گذشته هزاران آالتکوین‌ها معرفی شده است که بسیاری از آن‌ها کلاهبرداری بودند. این التکوین‌ها صرفاً برای سودآوری برای سازندگانشان طراحی شده بودند.

بر اساس تخمین ها در اوایل سال 2020 بیش از 5000 التکوین وجود دارد. طبق کوین مارکت کپ آلت کوین ها 34 درصد از کل بازار رمزارزها را در فوریه 2020 به خود اختصاص داده اند.

بسیاری معتقدند که نِیم‌کوین (Namecoin) به‌عنوان اولین آلت‌کوین و برخی دیگر لایت‌کوین (Litecoin)
را به عنوان اولین آلتکوین معرفی شده به بازار می‌شناسند، اما حقیقت این است که نِیم‌کوین در ۱۸ آپریل ۲۰۱۱ با هدف عدم تمرکز ثبت دامنه راه‌اندازی شد. لایت‌کوین اما چندماه پس از پیدایش نِیم‌کوین و در اکتبر ۲۰۱۱ به علاقمندان معرفی شد.

معروف ترین التکون‌ها عبارتند از:

• اتریوم (Ethereum (ETH
• ریپل (Ripple (XRP
• لایت‌کوین (Litecoin (LTC
• تتر (Tether (USDT
• مونرو (Monero (XMR
• بیت‌کوین کش (Bitcoin Cash (BCH
• بایننس‌کوین (Binance Coin (BNB
• استلار (Stellar (XLM

برای مشاهده لیست معروفترین التکوین‌ها روی این لینک کلیک نمایید

در این مطلب سعی نمودیم تاریخچه پول را از هزاران سال پیش تا به امروز بررسی کنیم و تمامی شکل های مختلف پول، مشکلات و راهکارها را بررسی نمودیم و در مطالب اینده به بررسی جزبه جز شکل های مختلف پول خواهیم پرداخت .

راه های ارتباطی ما:

سایت: coinkade.com

تلگرام: coinkade_ex

گروه تبادل نظر: coinkade_group

کانال سیگنال: coinkade_signal

ادرس ما در زیلیک: coinkade

منابع:

medium، historyworld، wikipedia، telegraph، cointelegraph، investopedia