معرفی وب ۳ (Web 3.0) به زبان ساده و بررسی ویژگی‌های نسل سوم اینترنت

اینترنت از زمان پیدایش تا به امروز پیشرفت‌های چشمگیری داشته و توانسته زندگی بشر را به طور کلی دستخوش تغییر کند، از نحوه ارتباط بشر و اشتراک‌ گذاری اطلاعات گرفته تا روش‌های معاملاتی و دنیای تجارت همه را تحت تاثیر خود قرار داده است. همه این پیشرفت‌ها متمرکز بر کارآمدی و رفع نیاز کاربران بوده و هست. وب 1.0 ساده و استاتیک بود ولی وب 2.0 به شکل تعاملی و اجتماعی‌تری درآمد، اکنون نوبت ظهور نسخه جدیدی به نام وب 3.0 است. در این مقاله، به تعریف وب 3.0 به زبان ساده و بررسی تفاوت‌های آن با نسخه‌های قبلی و تاثیرات احتمالی آن برای آینده اینترنت می‌پردازیم.

وب 3 (Web 3.0) چیست؟

وب 3 که به عنوان "نسل سوم" اینترنت نیز شناخته می‌شود، یک گام بزرگ به سمت غیر متمرکز سازی و تمرکز بیشتر بر کاربران است. وب 3 با نسخه‌های قبلی خود تفاوت‌های زیادی دارد زیرا غیرمتمرکز و باز است در نتیجه به کاربران در آن قدرت بیشتری می‌دهد. این نسل جدید از اینترنت توسط فناوری‌های نوین مانند بلاکچین، هوش مصنوعی (AI) و برنامه‌های غیرمتمرکز (DApps) پشتیبانی می‌شود.

هدف اصلی وب 3 این است که اینترنت را به فضایی امن تبدیل کند که افراد کنترل بیشتری بر اطلاعات خود، هویتشان و نحوه ارتباط با دیگران در فضای آنلاین داشته باشند. وب 3 با استفاده از فناوری بلاکچین، به جای اتکا بر پلتفرم‌های غیر متمرکز و واسطه‌ها، امکان معاملات همتا به همتا (P2P)، قراردادهای هوشمند و حکمرانی غیرمتمرکز را فراهم می‌کند. این حرکت به سمت غیر متمرکز سازی می‌تواند نحوه استفاده و ارتباطات ما در اینترنت را به‌طور اساسی تغییر دهد.

همچنین بخوانید:

نگاهی به تاریخچه وب

برای درک بهتر مفهوم وب 3 و پیشرفت‌های چشمگیر آن، لازم است نگاهی به روزهای اولیه اینترنت بیندازیم:

وب 1.0: وب استاتیک

وب 1.0 که به عنوان "وب فقط خواندنی" (read-only web) نیز شناخته می‌شود، اولین قدم از انقلاب عظیم WWW به شمار می‌آید که از سال ۱۹۹۱ آغاز شد و تا سال ۲۰۰۴ میلادی ادامه پیدا کرد. این نسخه وب از صفحات استاتیکی تشکیل شده بود که به کاربران اجازه می‌داد اطلاعات را بخوانند، اما کار چندانی جز این نمی‌توانستند انجام دهند. وب‌سایت‌ها بیشتر جنبه آموزشی داشتند و تعامل کاربران با آنها بسیار محدود بود.

در این مرحله، اینترنت یک مسیر یک‌طرفه بود که تولیدکنندگان محتوا و وبمسترها اطلاعات را به کاربران به عنوان مصرف کننده صرف ارسال می‌کردند. به این معنی که در این دوران، قابلیت‌هایی همچون ساختن حساب کاربری و ورود به سایت، ارسال نظر، امتیاز دهی و … وجود نداشت و صفحات سایت‌ به شکلی بی روح و بدون جذابیت‌های بصری ارائه می‌شدند.

بنابراین می‌توان ویژگی‌های کلیدی وب 1.0 را به این صورت نوشت:

• صفحات وب استاتیک و غیرتعاملی
• تعامل محدود کاربران
• کنترل متمرکز توسط تولید کنندگان محتوا

وب 2.0: وب اجتماعی

وب 2.0 شاهد جهش چشمگیری به سمت محتوای تولید شده توسط کاربران و تعاملات اجتماعی بود که از سال ۲۰۰۴ آغاز شد و تا هم اکنون ادامه دارد. این دوره به "وب خواندن-نوشتن" (read-write web) معروف شده است، زیرا کاربران علاوه بر مصرف محتوا، می‌توانند به راحتی محتوای خود را نیز تولید و منتشر کنند. در این مرحله بود که وبلاگ‌ها و وب‌سایت‌های تعاملی به وجود آمدند و رسانه‌های اجتماعی مختلف مانند یوتیوب، فیسبوک، آمازون و بعد‌ها اینستاگرام توانستند امکان ظهور پیدا کنند تا روز به روز کاربران به مشارکت همگانی و موثر تشویق کنند.

در دوران وب 2.0، غول‌های فناوری مانند گوگل، فیس‌بوک و آمازون به عنوان نگهبانان دروازه‌های اینترنت به میدان آمدند. این دوره گرچه دموکراتیزه کردن تولید محتوا را به ارمغان آورد، اما مسائل مربوط به حریم خصوصی داده‌ها، سانسور و تمرکز قدرت را نیز مطرح کرد.

ویژگی‌های کلیدی وب 2.0 را به طور خلاصه می‌توان اینگونه شرح داد:

• صفحات وب دینامیک و تعاملی
• محتوای تولید شده توسط کاربران و ظهور رسانه‌های اجتماعی
• مالکیت داده‌های متمرکز
• نگرانی‌های فزاینده درباره حریم خصوصی و امنیت داده‌ها

ظهور وب 3: آینده‌ای غیرمتمرکز

اکنون وب 3 به عنوان نسل جدید تلاش می‌کند تا محدودیت‌ها و مشکلات وب 2.0 را با ایجاد فضای اینترنتی غیرمتمرکز و کنترل‌شده توسط کاربران رفع کند. برای اولین بار در سال ۲۰۱۴ یکی از بنیانگذاران اتریوم و Polkadat  به نام Gawin Wood  اصطلاح وب ۳٫۰ را به دنیا معرفی کرد. فناوری بلاکچین در وب 3 نقشی حیاتی دارد، زیرا تعاملات بدون نیاز به مجوز را ممکن می‌سازد. در این مدل جدید، کاربران مالکیت و کنترل بیشتری بر داده‌های خود دارند و واسطه‌ها و نقش نظارتی آن‌ها کمرنگ خواهد شد.

ویژگی‌های کلیدی وب 3 را باید اینطور شرح دهیم:

• غیر متمرکز: وب 3 بر پایه شبکه‌های غیرمتمرکز بنا شده است تا در آن هیچ نهادی کنترل کامل و مالکیت انحصاری نداشته باشد. این ویژگی محدودیت‌هایی همچون سانسور و فیلترینگ را از بین می‌برد.
• مالکیت کاربر: کاربران مالکیت کامل بر داده‌ها و هویت دیجیتال خود دارند به این معنی که آنها می‌توانند نحوه اشتراک‌گذاری و استفاده از داده‌هایشان را کنترل کنند.
• قراردادهای هوشمند: توافق‌نامه‌های خودکار که بر روی بلاکچین اجرا می‌شوند و امکان معاملات بدون نیاز به واسطه‌ها را فراهم می‌کنند.
• توکن‌سازی: دارایی‌های دیجیتال و رمز ارزها نقش مرکزی در اکوسیستم وب 3 دارند و مدل‌های اقتصادی جدید را ایجاد می‌کنند.

چند مثال واقعی از وب 3

امور مالی غیرمتمرکز (DeFi): پلتفرم‌هایی مانند Aave و Uniswap خدمات مالی مانند وام‌دهی و تجارت را بدون نیاز به بانک‌های سنتی فراهم می‌کنند.

سازمان‌های خودمختار غیرمتمرکز (DAOs): سازمان‌هایی که با قراردادهای هوشمند اداره می‌شوند، مانند MakerDAO و Ethereum Name Service یا (ENS) که اعضا در تصمیم‌گیری‌ها رأی می‌دهند.

توکن‌های غیر قابل تعویض (NFTs): در پلتفرم‌هایی مانند OpenSea و Rarible، افراد دارایی‌های دیجیتالی منحصر به فرد خود را به اشتراک می‌گذارند که مالکیت مواردی مانند آثار هنری را نشان می‌دهد.

رسانه‌های اجتماعی غیرمتمرکز: پلتفرم‌هایی مانند ماستودون (Mastodon) که کاربران به جای یک نهاد مرکزی، خودشان کنترل داده‌ها و محتوای خود را دارند.

بازی‌ها و جهان‌های مجازی: وب 3 به بازیکنان امکان می‌دهد که دارایی‌های درون بازی و زمین‌های مجازی خود را مالک شوند، آنها را معامله کنند یا به فروش برسانند تا کسب درآمد کنند.

کسب درآمد با محتوا: به جای تکیه بر تبلیغات، تولیدکنندگان محتوا می‌توانند از طریق پلتفرم‌های غیرمتمرکز به‌طور مستقیم از بینندگان خود درآمد کسب کنند.

سوابق پزشکی: بیماران می‌توانند سوابق سلامت خود را به صورت امن با پزشکان یا شرکت‌های بیمه به اشتراک بگذارند و از حریم خصوصی و یکپارچگی داده‌ها محافظت کنند.

فناوری‌های اصلی وب 3

نگاهی کوتاه به مهمترین فناوری‌هایی که در وب 3 استفاده می‌شوند:

بلاکچین: فناوری‌ اصلی که ظهور وب 3 را ممکن کرد بلاکچین بود. این فناوری امکان ذخیره‌سازی داده‌ها و پیگیری معاملات در شبکه‌ای از کامپیوترها را به صورت ایمن و شفاف فراهم می‌کند. رمز ارزهایی مانند بیت کوین و اتریوم بر پایه این فناوری ساخته شده‌اند چراکه این فناوری قراردادهای هوشمند و برنامه‌های غیرمتمرکز را ممکن می‌سازند.

هوش مصنوعی (AI): هوش مصنوعی بخشی مهم از وب 3 است زیرا تعاملات کاربران را هوشمند و شخصی‌ می‌کند. الگوریتم‌های مبتنی بر هوش مصنوعی می‌توانند حجم عظیمی از داده‌ها را تحلیل کرده و پیش‌بینی‌ها و تصمیمات بهتری برای بهبود تعاملات کاربران ارائه دهند.

رمز ارزها و توکن‌سازی: ارزهای رمزنگاری‌شده دارایی‌های دیجیتالی هستند که معاملات در محیط وب 3 را تسهیل می‌کنند. از طرف دیگر توکن‌سازی اجازه می‌دهد که دارایی‌های دنیای واقعی مانند املاک یا آثار هنری بر روی بلاکچین نمایندگی شوند که این امر راه‌های جدیدی برای مالکیت و تجارت آنها باز می‌کند.

نتیجه‌گیری

وب 3 یک چشم‌انداز بزرگ برای توسعه آینده اینترنت است. این وب بر غیر متمرکز سازی، مالکیت کاربران و روش‌های جدید تعامل دیجیتال تمرکز دارد. در عرصه وب ۳ با پیشرفت فناوری‌هایی مانند بلاکچین و هوش مصنوعی، اینترنت به فضایی امن‌تر و عادلانه‌تر برای همه کاربران تبدیل خواهد شد. با این حال، پذیرش گسترده آن نیازمند حل چالش‌های مهمی در زمینه فناوری، قوانین و مسائل اجتماعی است. بنابراین بررسی دقیق مزایا و معایب وب 3 برای ایجاد یک اینترنت باز و کاربر محور ضروری خواهد بود.

با ما همراه باشید: