ترک انفاق: چگونه می‌توان به شکل قانونی از شوهر نفقه گرفت؟!

یکی از دعاوی نسبتا پرشمار در حوزه خانواده ، دعوی مربوط به عدم پرداخت نفقه از جانب زوج به زوجه می باشد که با عنواندعوی ترک انفاق شناخته می شود.

نفقه حق زن می باشد و مرد موظف به تامین و پرداخت آن می باشد و قانون هم به صراحت در راستای احقاق حق زوجه مقرر شده است.

در این نوشتار تلاش می شود؛ مفاهیم مرتبط با شکایت به جهت ترک انفاق بیان شود و ضمن معرفی راهکارهای حقوقی طرح دعوی ترک انفاق ، به روند اداری و حقوقی شکایت از زوج جهت امتناع از پرداخت نفقه پرداخته شود.

نفقه چیست؟

قبل از اینکه به سراغ مفاهیم حقوقی مرتبط با شکایت به جهت ترک انفاق برویم ؛ بهتر است کمی با مفهوم نفقه آشنا شویم.

نَفَقه در لغت به معنی ؛ هزینه ، خرج ، خرج هر روزه و خرجی معرفی شده است.

از منظر حقوقی و بر اساس ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران ؛ نفقه این چنین تعریف می شود :

«کلیه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن اعم از مسکن ، پوشاک ، غذا، لوازم منزل و هزینه‌های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به واسطه نقصان یا بیماری.»

طبق ماده ۱۱۰۲ قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران؛ دو شرط اصلی برای الزام پرداخت نفقه از جانب زوج ضروری است :

1. دائمی بودن عقد نکاح : بدین معنی که ؛ در عقود موقت (مگر اینکه در عقدنامه شروطی ذکر شده باشد) ، نفقه ای به زوجه تعلق نمی گیرد.
2. تمکین زوجه از زوج : طبق قانون ؛ عدم تمکین عام و خاص زوجه از زوج ، سبب از بین رفتن حق زوجه در خصوص نفقه می شود و طرح شکایت ترک انفاق از جانب دادگاه رد می شود.

روند اداری و حقوقی طرح دعوی شکایت به جهت ترک انفاق :

زن در اولین قدم و پس از مراجعه به دادسرا بایستی اقدام به تسلیم دادخواست شکایت به جهت ترک انفاق نماید. روند اداری کار به این نحو می باشد که ؛ پس از ثبت شکایت در بخش رایانه ای ، سرپرست دادسرا اقدام به ارجاع شکایت به یکی از شعب دادیاری می کند. دادیار اقدام به پرس و جو از شاکی می نماید و پس از ثبت اظهارات شاکی ؛ با توجه به نشانی درج شده متهم ، اقدام به فراخوانی وی به دادگاه می نماید. به طور معمول در مرحله اول ، دادیار متهم را به صورت تلفنی فرا می خواند و در صورت عدم حضور متهم در زمان مقرر، اقدام به احضار کتبی وی می کند. شاکی این برگ اخطاریه را به نزدیک ترین کلانتری محل زندگی متهم برده و به همراه یک مامور ، نسبت به ابلاغ اخطاریه به متهم اقدام می نماید. در اخطاریه مدت زمان مشخصی جهت مراجعه متهم به شعبه مربوطه تعیین شده است که عدم حضور متهم تا تاریخ تعیین شده ؛ سبب صدور حکم جلب وی می شود که کلانتری موظف به جلب متهم می باشد.

راه های اثبات نفقه در دادگاه :

به طور کلی و در هر شکایتی ؛ شاکی بایستی نسبت به اثبات اتهامی که به متهم وارد می کند ، اقدامات لازم را به عمل آورد و این قاعده در خصوص شکایت به جهت ترک انفاق نیز بر همین منوال می باشد. بنابراین یا باید همسر شاکی نسبت به تایید ادعای زن اقرار نماید و یا اینکه ؛ شاکی شاهدانی را به عنوان افراد مطلع در خصوص عدم پرداخت نفقه ومواردی همچون ؛ بیرون کردن زوجه از خانه به پیشگاه دادگاه معرفی نماید. هر کسی که از شرایط زندگی زوجه اطلاع کافی داشته باشد می تواند در دادگاه شهادت دهد. شاهدین نیز باید دارای شرایط مشخصی باشند که اصلی ترین این شرایط عبارتند از :

• از بستگان نزدیک زوجه نباشند.
• از موضوع عدم پرداخت نفقه از جانب متهم به صورت کامل مطلع باشند.
• مدارک شناسایی شاهدین جهت احراز هویت در دادگاه الزامی می باشد.

آیا می توان طرح شکایت به جهت ترک انفاق زوج را تکرار کرد؟

پاسخ بلی می باشد. طبق قانون ؛ ترک انفاق از جرایمی کیفری به شمار می آید که قابلیت استمرار و تکرار دارد و به همین دلیل زوجه این حق را دارد که در هر زمانی نسبت به طرح دعوی به علت عدم پرداخت نفقه از سمت همسر اقدام نماید.

ضمانت اجرای عدم پرداخت نفقه:

زن ها می توانند در خصوص مطالبه نفقه زمان حال ، اقدام به شکایت کیفری (شکایت به جهت ترک انفاق) نمایند و در خصوص مطالبات گذشته نفقه از دادخواست حقوقی بهره گیرند.

«طبق ماده ۶۴۲ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی ؛ هر مردی با برخورداری از استطاعت مالی نفقه زن خود را در صورت تمکین ندهد یا از تأدیه نفقه سایر اشخاص واجب النفقه امتناع نماید، دادگاه او را از سه ماه و یک روز تا پنج ماه حبس محکوم می نماید.»

دانلود : نمونه دادخواست ترک انفاق 

ضمن تشکر از مطالعه این مقاله که کاری از تیم حقوقی موسسه داتا بوده است ؛ خواهشمندم نظرات ، پیشنهادات خود را با ما در میان بگذارید که قطعا کمک شایانی به ارتقای سطح مقالات آموزشی موسسه داتا خواهد کرد. ضمنا ؛ در صورت وجود هر گونه سوال و ابهامی شما می توانید علاوه بر ارتباط حضوری و تلفنی ، از طریق بستر وب سایت داتا سوالات و ابهامات خود را با کارشناسان حقوقی موسسه داتا در میان بگذارید.