فضای امن آزارهای جنسی

با همه‌گیر شدن گوشی‌ها و سایر ابزارهای هوشمند در میان ایرانیان؛ شاهد افزایش روز افزون ضریب نفوذ اینترنت در میان خانواده‌های ایرانی بوده ایم. به گونه ای که در بازه‌ی زمانی  ۱۷ ساله، از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۷ این آمار با رشد چشمگیر ۶۶.۲٪ از درصد ناچیز ۳.۸٪ به ۷۰٪ رسیده و اکنون فضای مجازی و به ویژه شبکه های مجازی‌ای همچون تلگرام و اینستاگرام تبدیل به اجزای جدا نشدنی زندگی شده اند.

با تمام مزایا و آزادی‌هایی که همه‌گیر شدن دسترسی به اینترنت به ارمغان آورده است اما شاهد صحنه‌های تلخ زیادی هم بوده ایم. آزار و اذیت های اینترنتی جز همین دست از موارد هستند که هر روز بیشتر و بیشتر در کانون توجه کابران فضای مجازی قرار می گیرند و اکثر این کاربران خواه به عمد و یا از روی آگاهی کم به نوعی درگیر این مسائل شده‌اند برای مثال توییت اخیر یکی از کاربران این شبکه که بحث جالبی در این حیطه را شروع کرده است را می بینید:

از بین انواع آزار و اذیت های اینترنتی، آزارهای جنسی بیشترین فراوانی را به خود اختصاص داده‌اند. هرچند ما در موسسه حقوقی آنلاین داتا معتقدیم که بهتریم راه برخورد با این دست مشکلات از طریق فرهنگ‌سازی و انجام مطالعات جامعه‌شناسانه و بهره‌گیری از متخصصان این حیطه است. اما همواره مواردی هست که کاسه‌ی صبر آدم را لبریز می کند و حتی موجب آسیب های روحی و روانی می شود که باعث می شود در صدد شکایت از فرد مزاحم برآییم. در این مطلب سعی داریم تا نگاهی به آزار و اذیت اینترنتی در ایران و به ویژه آزارهای جنسی در فضای مجازی بیاندازیم و ببینیم که آیا قوانین قضایی ایران برای مقابله با این دست مشکلات راه برون رفتی در نظر گرفته‌اند؟ و اگر پیش‌بینی شده‌اند این راه‌‌حل‌ها چه هستند و چگونه می توانیم از آن‌ها استفاده کنیم.

آزار و اذیت اینترنتی

در ابتدا باید با معنای آزار و اذیت اینترنتی آشنا شویم تا بتوانیم با درک بهتری از این نوع رفتار به آن واکنش نشان دهیم. آزار و اذیت‌های اینترنتی نوعی از آزار و اذیت است که از طریق ابزارهای الکتریکی هوشمند رخ می‌دهند. قربانیان عمده‌ی این نوع از آزار و اینترنتی عمدتا نوجوانان هستند و ذات آنلاین بودن اینگونه از رفتارها به فرد آزار دهنده این اجازه را می دهد که بدون ترس از شناخته شدن به اعمال مخرب خود بپردازد. اما در ایران به خاطر مشکلات جامعه‌شناختی‌ای که وجود دارند حیطه‌ی این جنس از آزار و اذیت ها از قشر نوجوانان فراتر می رود و حجم کثیری از جوانان به ویژه زنان متحمل آزارهای جنسی آنلاین می شوند.

آزار و اذیت های اینترنی در ایران

آمار دقیقی از آزار و اذیت های اینترنی در ایران وجود ندارد اما روند افزایشی تعداد پرونده‌های جرایم رایانه‌ای می تواند حاکی از افزایش روز افزون این دست از مزاحمت ها باشد. به گزارش ایسنا، در سال ۸۵ حدود ۷۹ پرونده در مورد جرائم رایانه ای به سیستم آگاهی کشور وارد شده که این آمار در سال ۸۶ به ۹۸ پرونده، در سال ۸۷، ۱۲۸ پرونده و در شش ماه اخیر به ۱۱۱ پرونده رسید به این ترتیب می توان گفت هر سال چند درصد، میزان ورودی پرونده به آگاهی در این حوزه افزایش داشته و این آمار در شش ماه اخیر، به اندازه ۱۲ ماه سال گذشته بوده و نشان دهنده سیر صعودی تعداد پرونده های این حوزه است. اگر سعی کنیم نفوذ فضای مجازی در سال های اخیر را با این آمار تطبیق دهیم دور از ذهن نیست که به عدد چشمگیری برسیم. آزار و اذیت‌های اینترنتی ذیل قوانین مربوط یه جرائم رایانه ای قرار می گیرند. این مجموعه از قوانین در سال ۱۳۸۹ به تصویب مجلس رسیده‌اند و متن کامل این قوانین را می توانید از اینجا بخوانید. در ادامه به ارائه‌ی ماده‌ها و بندهایی که در این مقوله قابل استفاده هستند اشاره می کنیم.

قوانینی که می توانند کمک حال شما باشند

در فصل چهارم (جرائم علیه عفت و اخلاق عمومی) می‌خوانیم که:

ماده۷۴۲ـ هرکس به وسیله سامانه های رایانه ای یا مخابراتی یا حامل‌های داده محتویات مستهجن را منتشر، توزیع یا معامله کند یا به قصد تجارت یا افساد تولید یا ذخیره یا نگهداری کند، به حبس از نود و یک روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج میلیون (۵.۰۰۰.۰۰۰) ریال تا چهل میلیون (۴۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.

از این ماده عمدتا می توان در موارد مربوط به آزار و اذیت های اینترنتی از جمله عورت نمایی که جز اشکال شایعه آزارهای جنسی در ایران است بهره برد. که قانون‌گذار این عمل را برابر با تولید و پخش محتوای جنسی می داند. همانطور که در تبصره ۴ این ماده مشخص شده است: محتویات مستهجن به تصویر، صوت یا متن واقعی یا غیر واقعی یا متنی اطلاق می شود که بیانگر برهنگی کامل زن یا مرد یا اندام تناسلی یا آمیزش یا عمل جنسی انسان است.

این نکته مهم است که بدانیم که قانون‌گذار بین موارد مستهجن و مبتذل تفاوت قائل شده و در تبصره ۱ ای ماده بیان می دارد که:

تبصره۱ـ ارتکاب اعمال فوق درخصوص محتویات مبتذل موجب محکومیت به حداقل یکی از مجازاتهای فوق می شود. محتویات و آثار مبتذل به آثاری اطلاق می گردد که دارای صحنه و صور قبیحه باشد.

همچنین اگر فرد خاطی آزار جنسی را حرفه‌ی خود قرار داده باشد (به زبان ساده یعنی اگر فردی بارها این کار را تکرار کند و برای افراد مختلف بفرستد) با مجازات سنگین‌تری روبه رو می شود. به زبان قانون:

تبصره۳ـ چنانچه مرتکب اعمال مذکور در این ماده را حرفه خود قرار داده باشد یا به طور سازمان یافته مرتکب شود چنانچه مفسد فی الارض شناخته نشود، به حداکثر هر دو مجازات مقرر در این ماده محکوم خواهد شد.

قانون‌گذار یک قدم جلوتر می گذارد و در ماده‌ی بعد برای کسانی که حتی دستیابی به تصاویر مستهجن را تسهیل ببخشد (مثلا گذاشتن لینکی که به تصویر یا ویدیو مستهجن ختم شود) هم مجازات در نظر گرفته است. طبق این قانون:

ماده۷۴۳ـ هرکس از طریق سامانه های رایانه ای یا مخابراتی یا حامل های داده مرتکب اعمال زیر شود، به ترتیب زیر مجازات خواهد شد:
الف) چنانچه به منظور دستیابی افراد به محتویات مستهجن، آنها را تحریک، ترغیب، تهدید یا تطمیع کند یا فریب دهد یا شیوه دستیابی به آنها را تسهیل نموده یا آموزش دهد، به حبس از نود و یک روز تا یک سال یا جزای نقدی از پنج میلیون (۵.۰۰۰.۰۰۰) ریال تا بیست میلیون (۲۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
ارتکاب این اعمال در خصوص محتویات مبتذل موجب جزای نقدی از دو میلیون (۲.۰۰۰.۰۰۰) ریال تا پنج میلیون (۵.۰۰۰.۰۰۰) ریال است.

این قانون همچنین مواردی که  فرد مزاحم، قربانی را فریب دهد و یا تحریک و ترغیب کند تا به تصاویر خصوصی فرد دسترسی پیدا کند یا باعث شود که فرد مرتکب جرائم منافی عفت شوند را نیز در نظر گرفته است. مهم است بدانیم که این موارد شامل ترغیب به مصرف مواد مخدر، خودکشی نیز می شود.

ب) چنانچه افراد را به ارتکاب جرائم منافی عفت یا استعمال مواد مخدر یا روان گردان یا خودکشی یا انحرافات جنسی یا اعمال خشونت آمیز تحریک یا ترغیب یا تهدید یا دعوت کرده یا فریب دهد یا شیوه ارتکاب یا استعمال آنها را تسهیل کند یا آموزش دهد، به حبس از نود و یک روز تا یک سال یا جزای نقدی از پنج میلیون (۵.۰۰۰.۰۰۰) ریال تا بیست میلیون (۲۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال یا هر دو مجازات محکوم می شود.

این قوانین جز عمده قوانینی هستند که در این حوزه بیشترین کاربرد را دارند و اگر شما هم جزو کسانی هستنید که با این دست از مشکلات دست و پنجه نرم می کنید و از سر و کله زدن با مزاحمان آنلاین خسته شده اید و دیگر سعه‌صدری برایتان باقی نمانده است. می توانید با استناد به قوانین مذکور که پشتیبان شما و ارائه مدرک متغن از مزاحمین آنلاین شکایت کنید و نه تنها به حق خود برسید بلکه درس عبرتی برای فرد مزاحم باشید. اگر سوالی برایتان پیش آمده یا مواردی هست که علاقه مندید که تا زمانی که مطمئن نشدید شکایت نکنید می توانید به موسسه‌های مشاور حقوقی از جمله خود ما  مراجعه کنید و با پیچ و خم و راه آشنا شوید. گرفتن مشاوره و یا وکیل اولین و مطمئن ترین قدم برای رسیدگی به این مشکلات است.

اگر سوالی دارید که دوست دارید جوابش را خودتون و کسای دیگه که ممکنه به همین مشکل بربخورند پیدا کنن میتونید از بخش دیدگاه‌های همین صفحه اقدام کنید.