آشنایی و درک مدل VRIO

مدل VRIO چیست؟
کاربردهای VRIO چیست؟
چرا تحلیل VRIO برای سازمان ها اهمیت بالایی دارد؟

برای پاسخ دادن به سوالات بالا علاوه بر دانش مربوطه، تجربه استفاده از این مدل است که کیفیت محتوا و پاسخ ها را بالا می برد.

مدل VRIO چیست؟

برای این نام پیشوندهای فراوانی وجود دارداز جمله؛ مدل ،چارچوب، متد، تحلیل، ساختار و ...
در نسخه های مرسوم در جستجوی وب از VRIO Analysis و VRIO Model اسم برده می شود.
در این مطلب قصد داریم با مدل و کاربردهای آن آشنا شویم.
VRIO Model یک مدل به منظور تحلیل منابع سازمان ها و کسب و کارها می باشد که برای تجزیه و تحلیل داده ها و بهبود فرآیندها از آن استفاده می شود.

این مدل از چهار اصل تشکیل شده است که می توان سازمان ها و کسب و کارها را به کمک این چهار اصل مورد ارزیابی قرار داد و به کمک داده های استخراج شده توسط تحلیلگران (یا پلتفرم های تولید شده برای این کار) به بهبود نقاط ضعف و تقویت نقاط قوت پرداخت.

و اما تشریح VRIO: به زبان ساده مدیران (و تحلیلگران) هنگام استفاده از این مدل باید به 4 سوال پاسخ دهند تا اطلاعات مورد نیاز برای تحلیل این مدل حاصل شود.

این سوالات همان 4 اصل ذکر شده یعنی Value - Rarity -Imitability- Organization می باشد.

• ارزشمندی (Valuable): حرف اختصاری V مخفف Value که در اینجا به معنای ارزشِ سازمان یا کسب و کار می باشد. این سوال در جایگاه های مختلفی می تواند پرسیده شود: برای مثال مدیران از خود می پرسند، "آیا این منابع که در اختیار داریم تا چه اندازه ای ارزشمند هستند؟" و یا "ارزش سازمان ما در چیست؟". با این که سوالات کلی به نظر می رسند، اما برای پاسخ باید به منابع سازمان مراجعه کرد. برای مثال، "ارزش سازمان ما، در سرمایه های انسانی ماست". "محصول تولیدی، فاقد ارزش رقابتی می باشد."
  ممکن است کسب و کاری ارزش خود را در محصولات خود بیابد و دیگری برای خدمات پس از فروش خود، ویژگی ارزشمندی قائل باشد. تحلیلگران در این شرایط با دسته بندی منابع و فرآیندهای موجود در شرکتها و کسب و کارها، به صورت هدفمند به این سوال پاسخ می دهند تا مدیران را از نقاط قوت و ضعف سازمان خود آگاه سازند.
• کمیاب بودن (Rare): حرف R به معنی Rare که در اینجا به "نادر بودن" و کمیاب بودن یک منبع (منابع) اشاره می کند. سوالی که ممکن است در این بخش بیشتر جالب توجه باشد این است که دیگران با چه هزینه (زحمتی) ممکن است به این منابع دست پیدا کنند. میزان نایاب بودن منابعی که شما در اختیار دارید، باعث می شود در مدت زمان کوتاهی از سایر رقبا در بازار پیشی بگیرید. برای مثال جایگاه و اعتبار یک فروشگاه اینترنتی یا یک برند می تواند همان منبع کمیابی باشد که از دل آنالیزها استخراج می شود. از این رو می توان با تحلیل های دقیق این منابع ارزشمند را استخراج کرد و به آن دست یافت و در جایگاه درست از آن استفاده کرد.
• غیرقابل تقلید (Inimitable): حرف I مخفف Inimitability می باشد که از نظر لغوی به معنی بی نظیری و بی رقیب بودن ترجمه می گردد. در معنی و جایگاهی که در مدل VRIO به کار میرود، قصد بیان منابعی را دارد که در سازمان ها وجود داشته و نمونه تکراری از آن وجود ندارد. سوالی که مطرح می شود این است که رقبا "آیا امکان ایجاد یا تکرار این ویژگی را خواهند داشت؟" یا از دیدگاه دیگر "با چه هزینه و تلاشی تکرار چنین منابعی رخ خواهد داد؟" برای مثال اگر دستور تهیه یک غذای خاص در یک رستوران را در نظر بگیریم، بی رقیب بودن منبعی را تعریف کرده ایم که رستوران ذکر شده را از بقیه متمایز می کند. حال باید دید این دستور پخت، قابل تکرار هم هست یا یک انحصار به شمار می رود. دقیقا پاسخ به این سوالات و استفاده درست از پاسخ هاست که ارکان بازاریابی، فروش و در مراحل بعد، موفقیت یک سازمان را تضمین خواهد کرد.
• سازمان (Organization): حرف O مخفف کلمه ایست که از آن به عنوان سازمان نام برده می شود. سازمان؛ در لغت، می تواند هم به عنوان یک مجموعه تعریف شود و هم به عنوان یک فرآیند در نظر گرفته شود. قصد ما از تحلیل سازمان در مدل VRIO، روح و فرآیندهای حاکم بر سازمان است که در کنار منابع، ارکان رشد یا سقوط یک مجموعه به شمار می رود. تنها داشتن منابع برای موفقیت کافی نیست، باید با برنامه و تحلیل صحیح، فرآیند هایی ایجاد کرد که از منابع و نقاط قوت حداکثر بهره را برد و نقاط ضعف را پوشش داد. این سازمان یافتگی موجب می شود افراد، برنامه ها و محصولات در جایگاه درست خود قرار گرفته و با کارایی بالا در کنار هم پیشروی کنند.

گاهی ممکن است یک مجموعه یا کسب و کار، روشی را انتخاب کنند که بر اساس اطلاعات اولیه از منابع خود حاصل شذو با پیروی از قواعد و استانداردهای آن، حرکت کند. اما این انتخاب ممکن است در طول زمان دستخوش تغییرات شده و یا حتی با روشی دیگر جایگزین گردد. نکته مهم این است که اگر استاندارد ها در مسیر پیشرفت درست تعریف شده باشند، سازمان یافتگی نیز کمک خواهد کرد سرعت رشد و پیشرفت افزایش یابد. به همین دلیل است که استفاده از تجربیات مدیران، بهترین روش برای توسعه فرآیندها در هر مجموعه و کسب و کاری می باشد چرا که با اختصاصی کردن متدها براساس داده ها و تجربیات، می توانند بالاترین کیفیت و عملکرد را برای منابع در نظر بگیرند.

اکنون که با VRIO آشنایی پیدا کردیم راحت تر می توان به سوالات ابتدایی پاسخ داد.

مدل VRIO، مدلی برای دست یابی به موجودیت ها و محدودیتها است که با طرح سوالات و بررسی دقیق، اطلاعات ارزشمندی را در اختیار مدیران و تحلیلگران قرار می دهد.

از این مدل برای تهیه نقشه راه، نگارش استراتژی، بررسی عملکرد و سنجش نقاط ضعف و قوت کسب و کارها می توان استفاده کرد.

اهمیت این مدل زمانی برای مدیران مشخص خواهد شد که با گذشت زمان، نیاز به بهبود و توسعه کسب و کار یا سازمان احساس شده و یا برای رقابت موفق تر در بازار آماده گردند.