دوچرخه الکترونیک و هوشمند؛ لازمه زندگی نوین شهری

جابجایی و حمل ونقل پس از نیاز های اساسی اولیه شامل خوراک، پوشاک و مسکن ؛ از ابتدای زیست بشر به عنوان یکی از پایه های اصلی زندگی نقش آفرین بوده است.

از انسان اولیه که برای تامین نیازهایش درجهت حفظ بقا به دنبال تامین خوراک ( از منابع گیاهی و جانوری ) ، فرار از خطرات و همچنین جستجوی سرپناه دائم و یا موقت مجبور به طی کردن مسیر بوده تا نسل های پسین که با پیشرفت های اولیه و اسکان گروهی، حجم و جرم مورد نیاز برای تغذیه و سایر الزامات زندگی آن ها نیز بیشتر شده و از همان زمان سهولت حمل و نقل مورد توجه بشر قرار گرفت.

در آغاز حمل و نقل بار توسط انسان و حیوانات اهلی بارکش انجام می شد و انسان نیز به مرور زمان توجه بیشتری به جابجایی خود با کمک حیوانات که قابلیت حمل انسان ها را داشتند؛ نمود. اختراع چرخ که از آن به عنوان یکی از مقاطع تعیین کننده و تاریخی پیشرفت بشر یاد می شود موجب شد حمل و نقل اشکال تازه ای را تجربه کرده و حمل مقادیر بیشتری از کالاهای مورد نیاز انسان ها و حتی اولین نمونه های حمل و نقل عمومی به کمک سطوح متصل به حیوانات اهلی و چرخ امکان پذیر شد.

همچون بسیاری از علوم و زمینه ها حمل و نقل نیز تا پیش از دوران انقلاب صنعتی پیشرفت چشمگیری را تجربه نکرد، تا زمانی که با کشف سوخت و ابداع روش های مختلف برای به کار بردن آن حمل و نقل به سرعت به یک صنعت پیشرو و استراتژیک مبدل شد.

خیلی زود موتورها و پیشران هایی که با سوزاندن سوخت نیروی مورد نیاز برای جابجایی وسايل نقلیه خودران  - همچون واگن های باری، خودروهای آغازین و دیگر لوازم نقلیه ) را فراهم می کردند جایگزین سطوح و اتاقک های متصل به حیوانات باری شدند و بشر سرعت و کیفیت بسیار بالاتری را نسبت به نسل های پیشین تجربه کرد.

اهمیت صنعت حمل و نقل هرروز بیشتر برای انسان بیشتر آشکار می شد، تا آن جا که فرمانروایان و حکومت ها در این صنعت سرمایه گذاری کرده و صنعت حمل و نقل امروزه به یکی از پرسودترین صنایع و ضروری ترین نیازهای افراد، جوامع ودولت ها تبدیل شده است.

حمل و نقل شهری در ابتدا و با شکل گیری خیابان ها، بزرگراه ها و دیگر معابر شهری آینده ای پرسرعت و زیبا را به بشر نوید می داد؛ افزایش بسیار سریع تعداد خودرو در شهرها ، سرمایه گذاری شرکت ها بزرگ بین المللی و افراد و گروه های صاحب ثروت در این زمینه به دلیل وجود تقاضای پایان ناپذیر؛ خود نشان دهنده این موضوع است.

همه چیز خوب پیش می رفت تا وقتی رشد نمایی تعداد خودروهای شخصی و شبکه حمل و نقل عمومی درون شهری از رشد بسیار زمان بر و پرهزینه ( و تقریبا بدون بازگشت سرمایه ) معابر و راه های جدید ( صنعت راهسازی و بهسازی راه ها) پیشی گرفته و شهرنشینان برای اولین بار در ترافیک سنگین ( عبور و مرور کند ) گرفتار شدند.

آشنایی شهرنشینان با این مشکل جدید تقریبا همزمان با مواجهه آن ها با پدیده آلودگی هوا ناشی از سوزاندن سوخت توسط خودروها و همچنین واحدهای صنعتی بود.

تا پیش از رشد سرسام آور وسائل نقلیه سوختی آلودگی حاصل از چند قطار و وسایل نقلیه عمومی در جو زمین همچون قطره ای در اقیانوس می نمود، اما وقتی صحبت از تردد چند میلیون خودرو در یک شهر باشد، این بار در حال ریختن شکر در فنجان چای هستیم؛ هرچه دمای چای زیاد و هم زدن آن سریع تر باشد وقتی ریختن شکر را پایانی نباشد، اشباع گریزناپذیر است.

اینجا است که صنعت الکترونیک وارد عمل شده و همچون پیشرفت های باورنکردنی که در صنایع دیگر پدید آورد ( شاخص ترین نمونه صنعت دیجیتال است که اساسا بر پایه الکترونیک به وجود آمد) ؛ صنعت حمل و نقل را نیز دستخوش تغییراتی کند.

نوظهور بودن صنعت حمل و نقل الکترونیک مهم ترین عاملی است که موجب شده امروز نقش الکترونیک در حمل و نقل چندان مشهود نباشد و در ذهن اکثریت افراد خودروهای لوکس TESLA و Volvo ، قطارها و اتوبوس های برقی  (‌که تا چند وقت پیش در تهران هم دیده می شد ) تنها تصاویر موجود از حمل و نقل الکترونیک و هوشمند باشند.

چالش هایی همچون آلودگی هوا، ترافیک سنگین شهری، یافتن محل مناسب برای توقف (‌ جای پارک ) و تامین امنیت خودرو در معابر عمومی تنها برخی از شاخص ترین مشکلاتی هستند که فرد صاحب خودروی شخصی با آن روبرو است.

در ابرکلانشهری همچون تهران امروز جابجایی یا خودروی شخصی در محدوده شهر با موانعی که یاد شد و با درنظرگرفتن فرهنگ نه چندان مناسب رانندگی عمومی، احتمال بالای حوادث درون شهری، قوانین راهنمایی و رانندگی در مواردی نه چندان شفاف و زیرساخت های ضعیف شبکه نظم دهی ترافیک شهری ( چراغ های شهری و زمان سنج ها، گذرها و معابری که متناسب با خودروهای عبوری طراحی و بهسازی نشده، علائم راهنمایی رانندگی در مواردی نادرست، رفتارهای موردی و شخصی ماموران مجری قوانین راهنمایی و رانندگی) و از طرفی با وجود طرح ترافیک و طرح زوج و فرد در معابر مرکزی شهر روبرو است.

مجموعه موارد یاد شده و برخی عوامل دیگر موجب شده مجبور به طی مسیری باشیم که تقریبا تمامی شهرهای بزرگ و توسعه یافته جهان طی کرده و یا در حال پیمودن آن هستند: توسعه حمل و نقل عمومی و حرکت به سمت استفاده از وسائل نقلیه کم حجم و پاک؛ که در بلند مدت باعث رفع هردو مشکل آلودگی هوا و ترافیک سنگین شهری خواهد شد.

حمل و نقل عمومی و هوشمند امکان داده سازی و تحلیل داده ها را برای نهادهای متولی حمل و نقل شهری فراهم نموده و با توسعه لوازم جابجایی بهینه شهروندان از یک سو و از طرفی با ساماندهی مسیرها و راه های عبوری قدرت کنترل ترافیک را به مدیریت شهری می دهد.

همچنین با سرمایه گذاری در بهبود مصرف انرژی و تمایل به سمت استفاده از انرژی های پاک (‌ همچون الکتریکی ) در فرآیند حمل و نقل امکان کاهش آلودگی هوا نیز فراهم خواهد شد.

با این حال نمی توان حمل و نقل شخصی را نیز در شبکه حمل و نقل شهری نادیده گرفت و معنای توسعه حمل ونقل عمومی نیز هرگز حذف کامل حمل و نقل شخصی نبوده و نیست.

دوچرخه های شخصی را به جرئت می توان مناسب ترین وسیله برای جابجایی در شهرهایی با آب و هوای عمدتا خشک دانست. قطعا خاطره دوچرخه سواری در یک روز برفی یا شرایط یخبندان خوشایند نخواهد بود و ممکن است حادثه ساز شود. درشهری همچون تهران با متوسط  بیش از ۳۰۰ روز آفتابی در سال استفاده از دوچرخه برای جابجایی ایده آل به نظر می رسد.

دوچرخه سواری علاوه بر اینکه امکان عبور از میان ترافیک سنگین خودروها در معابر شهری را فراهم می کند؛ فاقد آلودگی بوده و با هر رکاب حس خوب حفظ محیط زیست را به شهروندان منتقل می کند. البته در دراز مدت و با همه گیر شدن فرهنگ استفاده از دوچرخه و حمل و نقل عمومی در معابر  شهری ترافیکی برای دور زدن باقی نمی ماند؛ کافی است در کنار همشهری هایتان رکاب بزنید تا به مقصد برسید.

رکاب زدن مسیری طولانی ، برای مثال از خانه تا محل کار ( هرچند برای سلامتی مفید است ) در آغاز یک روز کاری و یا بازگشت به منزل با خستگی طول روز ممکن است کسل کننده به نظر برسد. این همان جایی است که فناوری وارد کار می شود.

دوچرخه های الکترونیکی و هوشمند مدتی است جای خود را در بازار کشورهای توسعه یافته، پیدا کرده اند و هرچند راه درازی تا همه گیر شدن در پیش دارند، مشخصا به زودی یکی از وسایل نقلیه اصلی شهرنشینان در کلانشهرها و ابرکلانشهرهایی همچون تهران خواهند بود.